Thực khách gán danh cho mắm tôm là thứ đồ chấm “thị phi” nhất làng ẩm thực Việt
Mắm tôm – thứ đồ chấm mà đã thương thì sẽ say đắm tới “đảo điên” vì nhung nhớ, nhưng nếu đã chẳng ưa rồi thì có “lướt qua nhau” thôi cũng đủ muốn lánh xa mãi mãi.
Nếu như nói đến các loại gia vị Việt Nam thì có lẽ chẳng đâu phong phú và “mặn mòi” bằng. Chẳng phải bất cứ ai cũng có thể “yêu thương” cho bằng hết những hương vị dân dã của chính nước mình. Ví như món mắm tôm “thần thánh” là một ví dụ điển hình.
Là thứ đồ chấm có màu nâu tím sền sệt, mùi hương thì “đậm đặc”, nồng nàn tới mức nếu không quen thì còn phải rùng mình vì sợ nó. Thế nhưng mắm tôm lại là một trong số những loại gia vị, đồ chấm có “vị trí vững chắc” đối với nền ẩm thức miền Bắc nhiều năm về đây. Nếu như thiếu đi mắm tôm thì những món như bún đậu mắm tôm, chả cá lã vọng, hay thậm chí như lòng lợn, bún riêu…mà chẳng được ăn cùng với thứ đồ chấm này thì như mất đi “cái hồn, cái sắc” mất rồi.
Bún đậu mắm tôm là món đơn giản, thế nào cũng được. Chỉ cần dăm lá bún trắng, đậu rán già hay non tuỳ khẩu vị, một bát mắm tôm, vài lát ớt và miếng quất, kèm theo nhúm rau tía tô, kinh giới… thế là đủ cho một suất ăn “chuẩn chỉ”. Sau này người ta có thêm thịt chân giò luộc, từng lát thịt màu sậm ăn dai mềm, sần sật cái bì. Còn “xịn” hơn thì có cả lưỡi luộc, chả cốm rán giòn, nem chua rán, lòng dồi lợn thơm thơm.
Mắm tôm để ăn với bún đậu thì cho chút đường để hãm cái vị gắt, vắt một quả quất thơm thơm, cùng vài lát ớt tươi và đừng quên thêm chút mỡ nóng hổi của chảo đậu rán rồi đánh đều bằng đũa đến khi sủi một lớp bọt trắng xóa, mịn màng màu phớt tím là được. Mắm tôm lúc này vị đã dịu, vừa thơm nồng mùi mắm, lại xen lẫn cái chua nhẹ nhàng của quất tươi, và cay dăm dăm đặc trưng của miếng ớt chỉ thiên. Chấm miếng bún trắng, đậu rán giòn vào bát mắm tôm, cắn thêm lá rau kinh giới là bạn sẽ thấy mọi tinh hoa ẩm thực Hà thành như “gói trọn” ở đây.
Video đang HOT
Nếu nói về món ăn với mắm tôm thì bún ốc chính là cái tên không thể không nhắc đến. Bún ốc đúng chuẩn phải là thứ nước dùng trong veo thơm mùi dấm bỗng, miếng cà chua bổ cau, nước chua dịu nhẹ và thoang thoảng trong đó là cái mặn mòi của mắm tôm khiến món ăn chỉ thêm phần “quyến rũ” tới khó kìm lòng.
Ở mỗi miền lại có một kiểu thưởng thức bún riêu riêng biệt, chẳng giống nhau. Nếu Hà Nội ăn bún riêu đơn giản là chút bún rối, nước dùng chua nhẹ cùng miếng gạch cua và vài mẩu đậu rán, thì ở Nam Bộ lại có thêm chả cua, giò và cả miếng tiết luộc bùi bùi. Thế nhưng thứ chung duy nhất của món bún riêu với cả hai miền ấy chính là mắm tôm. Chỉ việc ngửi cái mùi mắm tôm hoà vào với phần nước chua cay thôi, là cũng đủ để trái tim đập thình thịch háo hức, còn bụng thì réo cồn cào, cố kéo ta đến hàng bún đang toả ra cái thứ mùi thơm ma mị ấy.
Nhắc đến ẩm thực Hà Nội mà ăn cùng mắm tôm, chắc chắn không được phép quên chả cá Lã Vọng. Chả cá được làm từ cá lăng, từng miếng cắt vuông, to và dày. Cá này đem ướp với riềng mẻ, đôi ba thứ bí mật theo công thức riêng từng nhà, sau đó dọn ra cùng một chảo mỡ, hành hoa cắt khúc, lạc, bún và một bát mắm tôm. Ăn chả cá, người ta đổ hết cá vào chảo mỡ đang nóng liu riu, rồi đảo nhanh với thì là, hành, ai thích ăn lòng cá thì gọi thêm một bộ lòng vào đảo cùng nữa. Miếng cá giòn dai, vỏ ngoài vàng đượm còn ở trong thịt trắng phau phau, ăn đậm vị từ lớp da được tẩm ướp kỹ, ngấm vào thịt – cho đến vị mắm tôm quyện hoà, nâng đỡ nhau vô cùng ăn ý.
Nhắc tới Hà Nội, nhắc tới mắm tôm thì nhất định phải nhắc tới bún thang. Món ăn tinh tế, cầu kỳ, tưởng chừng thanh tao là thế nhưng nhất nhất phải có chút mắm tôm đi kèm. Cứ ăn thử bún thang nước trong với bún thang có mắm tôm mà xem, hai mùi vị khác nhau như một phiên bản mờ nhạt, được đặt cạnh một thứ có cá tính, có màu sắc, có độ thâm trầm rất riêng. Thứ nước dùng gà ngọt thanh, hòa quyện với độ thơm của tôm nõn, từng miếng thịt gà mềm mềm dai dai, tất cả hòa quyện trong tô bún thang cùng chút thoang thoảng nồng nàn của dư vị mắm tôm khiến ta cảm nhận rõ ràng mùi thơm vừa cao sang, vừa bình dân đến lạ lùng.
Việt Nam vốn được phong là “vương quốc” của các loại mắm nhưng có lẽ, mắm tôm vẫn là “cái tên thị phi” gây tranh cãi nhiều nhất. Dẫu có thật nhiều ý kiến trái chiều như thế nào, mắm tôm vẫn là “chân ái” của không ít các tín đồ ẩm thực.
Những món ăn sẽ trở nên vô vị nếu thiếu... mắm tôm
Mắm tôm - thứ sền sệt nâu tím, với một mùi hương nồng đượm. Đây có thể coi là một thứ đồ chấm gây mâu thuẫn nhất trong nền ẩm thực Việt Nam.
Khác với những gia vị nêm chấm khác, với những người không quen họ thật sự không ấn tượng với mắm tôm vì mùi vị quá nồng mà chỉ ngửi thôi đã bịt mũi. Ấy thế nhưng, nhiều món ăn nếu thiếu đi hương vị mắm tôm thì món ăn đó thật sự đã không trọn vẹn nữa rồi.
Bún đậu mắm tôm
Bún đậu mắm tôm là món đơn giản, thế nào cũng được. Chỉ cần dăm lá bún trắng, đậu rán già hay non tuỳ khẩu vị, một bát mắm tôm, dăm lát ớt và một miếng quất, kèm theo nhúm rau tía tô, kinh giới... thế là đủ một bữa no mà thoả cái mồm. Sau này người ta có thêm thịt chân giò luộc, từng lát thịt màu sậm ăn dai mềm, sần sật cái bì. Hoặc chỗ nào "xôi thịt" hơn thì có cả lưỡi luộc, rồi chả cốm rán giòn.
Mắm tôm để ăn với bún đậu cần phải qua một chút pha chế. Hầu như lúc nào cũng phải có quất để tạo độ chua, sau đó thì thêm ớt tươi - nên có - dù ăn được cay hay không. Cuối cùng thì tuỳ miệng người ăn, ta cho thêm chút ít đường để hãm cái vị gắt lại. Bát mắm tôm sau đó được đánh đều bằng đũa, đến bao giờ sủi một lớp bọt màu trắng phớt tím là được. Mắm tôm lúc này vị đã dịu, vừa thơm nồng mùi mắm, lại xen lẫn cái chua nhẹ nhàng của quất tươi, và cay dăm dăm đặc trưng của miếng ớt chỉ thiên.
Rất đơn giản thế thôi, nhưng linh hồn của món bún đậu chính là mắm tôm đấy. Nhiều bạn bè ở xa, mỗi lần nhắc đến Hà Nội vẫn hay ngẩn ngơ nhớ món bún đậu mắm tôm. Một món ăn có thứ nước chấm tưởng như rất nặng mùi, thế mà lại hợp đến kỳ cục. Nhỡ may mà thấy mắm tôm nồng quá, ta lại nhón tay, bứt một lá kinh giới nhâm nhi cho cái vị the the ấy át bớt đi mùi tanh của mắm. Miếng đậu rán giòn béo ngậy, lá bún dẻo thơm mùi gạo mới, những cái giản dị ấy chấm vào mắm tôm bỗng dưng trở thành một tổng hợp hương vị phức tạp, nồng đượm, chỉ nhắc đến thôi cũng đủ tự khiến vị giác ứa nước bọt ra rồi.
Bún ốc
Chẳng có món bún nào dân dã, thanh cao mà lại duyên dáng như bún ốc. Mà bún ốc đúng chuẩn gây thương nhớ khi đi xa, là phải thứ bún ốc nước trong veo, thơm mùi dấm bỗng và cà chua bổ cau, rồi nước chua dìu dịu, lẩn quẩn trong đó là mùi thơm nồng, cái mặn ấm áp của mắm tôm, đan xen bổ trợ cho nhau một cách vừa vặn. Mà cái gắt của mắm tôm lại chẳng làm bún ốc bị "lệch tông" đi chút nào.
Ngược lại, có một sự đồng điệu rất riêng giữa hai thứ dung dị này. Món bún ốc của những con ngõ nhỏ, phố nhỏ lắt léo Hà Nội; mắm tôm của những cánh đồng, của những miền quê Bắc Việt. Ăn một bát bún, có thể cảm nhận được thần thái của cả một vùng đất, cả một nét văn hoá riêng cũng là vì như vậy. Cứ nghĩ mà xem, trong cái rét ngọt đầu mùa, có gì thích hơn việc phóng xe ra gánh bún ốc quen, gọi một bát nhỏ xinh, nước thì rõ cay lại còn thơm đậm đà cái nét rất duyên của mắm tôm.
Bún riêu
Bún riêu không phải là món riêng của người Bắc. Thậm chí, bún riêu kiểu Nam Bộ lại có một đời sống văn hoá riêng chứ không bị đứng sau cái bóng của bún riêu Hà Nội, bún riêu Bắc bộ. Nhưng nếu như bún riêu Nam Bộ có thêm chả cua, rồi giò, rồi một miếng tiết- Thì bún riêu Hà Nội lại đơn giản hơn, chỉ gồm nước nấu chua, ăn kèm gạch cua và thêm mấy mẩu đậu rán là đủ. Bây giờ cầu kỳ hơn thì có chỗ nhất định phải đưa vào nào giò tai, nào thịt bò lõi. Nhưng thật ra, một bát bún riêu tinh tế thì chỉ cần chút gạch đỏ cam ở trên, ăn kèm ít rau sống, rau muống chẻ là đủ ngon nức nở rồi.
Bún riêu thì nhất định phải ăn cùng mắm tôm, thật đấy. Nó quan trọng chẳng kém gì bún ốc với mắm tôm hay bún đậu với mắm tôm đâu. Vốn dĩ bát bún riêu hương vị đã không có gì phức tạp, lại sẵn vị chua, vị béo của nước dùng, của gạch cua - thế nên ăn kèm mắm tôm lại càng hợp. Bát bún trở thành một tổng hoà duyên dáng biết mấy của tất cả những cung bậc hương vị, bỗng nhiên từ rất thanh cảnh, lại trở nên đậm đà, đặc biệt. Chỉ việc ngửi cái mùi mắm tôm hoà vào với phần nước chua cay thôi, là cũng đủ để trái tim đập thình thịch háo hức, còn bụng thì réo cồn cào, cố kéo ta đến hàng bún đang toả ra cái thứ mùi thơm ma mị ấy.
Chả cá
Nhắc đến ẩm thực Hà Nội mà ăn cùng mắm tôm, chắc chắn không được phép quên chả cá Lã Vọng. Tất nhiên bây giờ ở Hà Nội thì nhiều hàng chả cá lắm rồi, không phải cứ đến quán chả cá Lã Vọng thì mới được ăn. Thế nhưng, tầm ảnh hưởng của cửa hàng đầu tiên bán chả cá ở Hà Nội này, đã góp công cho việc đặt lại tên cho cả một món ăn.
Chả cá ở đây thường là cá lăng. Cá được cắt ra từng miếng vuông, to và dày. Cá này đem ướp với riềng mẻ, đôi ba thứ bí mật theo công thức riêng từng nhà, sau đó dọn ra cùng một chảo mỡ, hành hoa cắt khúc, lạc, bún và một bát mắm tôm. Ăn chả cá, người ta đổ hết cá vào chảo mỡ đang nóng liu riu, rồi đảo nhanh với thì là, hành, ai thích ăn lòng cá thì gọi thêm một bộ lòng vào đảo cùng nữa. Cá lúc này chín rồi, vàng đượm, thơm nức mùi riềng mẻ và đến lúc này mới là lúc quan trọng nhất, khi bạn gắp miếng cá ra khỏi chảo, rồi chấm nhẹ vào bát mắm tôm. Cảm giác cái mùi hăng ấm của riềng, của mẻ khi quyện với cái nồng nồng của mắm tôm không hiểu sao thật sự khăng khít và... đúng đến lạ.
Cùng miếng cá đấy, chấm vào bát nước mắm là thành vô duyên ngay. Thế mà quyện với mắm tôm sao mà hợp thế, sao mà ngon lành thế. Miếng cá giòn dai, vỏ ngoài vàng đượm còn ở trong thịt trắng phau phau, ăn đậm vị từ lớp da được tẩm ướp kỹ, ngấm vào thịt - cho đến vị mắm tôm quyện hoà, nâng đỡ nhau vô cùng ăn ý. Lúc này rồi, nhón tay bốc chút lạc, gắp chút bún để ăn kèm, để thêm cái tinh tươm của bột gạo, thêm cái bùi ngậy của lạc. Xong xuôi những "nghi thức" ấy, bạn sẽ hiểu ngay vì sao đến bây giờ, người Hà Nội vẫn thích ăn chả cá, vẫn thích lai rai bên chảo cá liu riu thơm phưng phức trong những tối ngày đông.
Bún thang
Một trong những món bún nổi tiếng nhất của Hà Nội, và cũng lại là một trong những loại bún... phải ăn kèm mắm tôm, ấy chính là bún thang.
Tại sao một món bún tinh tế như thế và cầu kỳ đến vậy lại đi kèm một thứ gia vị... nặng mùi như mắm tôm cơ chứ? Thật ra, nhiều người thích dùng tinh dầu cà cuống để lấy mùi thơm hơi hăng hăng của nó. Nhưng bây giờ chẳng nhiều nơi có cà cuống xịn nữa, thế nên gia giảm mắm tôm vào bát bún vừa là một cách để bát bún dậy mùi đúng vị, vừa không mất công mua cà cuống... đểu, hay mùi cà cuống nhân tạo.
Bún thang vốn là đỉnh cao của ẩm thực Hà Nội. Nó là một sự phức tạp duyên dáng, cần tỉ mẩn từ từng khâu. Nào là nước dùng phải trong veo, ninh từ xương gà. Ở trên phải có đủ trứng gà rán mỏng, giò lụa thái sợi rải đều, rồi thịt gà xé, nhất định phải có rau răm, mùi tàu. Ai kỹ tính thì đặt thêm nửa quả trứng muối lên trên, thêm một chút củ cải ngâm ăn cho vui miệng nữa. Nhưng nhất định là phải có mắm tôm nhé. Cứ ăn thử bún thang nước trong với bún thang có mắm tôm mà xem, hai mùi vị khác nhau như một phiên bản mờ nhạt, được đặt cạnh một thứ có cá tính, có màu sắc, có độ thâm trầm rất riêng. Nước dùng gà thịt ngọt, thơm, lại được bổ trợ bởi mấy con tôm nõn thì càng trác tuyệt, thịt gà mềm lừ đi, rau răm với mùi tàu thơm như một khu vườn, giữa tổng thể ấy, mắm tôm điểm xuyết như một nét nhấn nhá, làm nổi tất cả những mùi thơm ta vừa hít hà lên theo một cách rất riêng, rất khiến người ta muốn bỏ tất cả, ngừng làm việc lại, và chỉ cắm cúi hít hà, ngắm nghía bát bún thang xinh đẹp, cầu kỳ và đang mời gọi ta bằng một mùi thơm vừa cao sang, vừa bình dân đến lạ lùng.
Cuối tuần đổi bữa bằng 6 món mới, gia đình ăn cả ngày chẳng chán Thỉnh thoảng có thể "đổi gió" cho bữa ăn gia đình bằng các món thơm ngon, hấp dẫn lại dễ nấu này nhé, đảm bảo cả nhà thích mê. BÚN BÒ GIÒ HEO Nguyên liệu: - 500g xương bò - 1 cái móng heo ngon - 500g thịt bò (chọn phần có gân như nạm bò) - 200g giò sống - 300g tiết...











Tiêu điểm
Tin đang nóng
Tin mới nhất

Muốn phát triển chiều cao cho con, hãy làm món ăn này: Chỉ mất khoảng 20 phút, rất tốt cho tỳ vị, dễ tiêu hóa và ngon miệng

Loại quả 'thần dược mùa xuân' giúp ngăn ngừa lão hóa, tăng cường miễn dịch được bán đầy ở chợ Việt

5 bí quyết nấu cháo nhừ nhanh, không bị trào ra bếp

Hôm nay nấu gì: Bữa tối toàn món ngon, chẳng ai có thể chối từ

Trời nồm ẩm, luân phiên ăn 5 món rau là "thuốc kháng sinh tự nhiên" để thúc đẩy nhu động ruột, chống lại vi khuẩn và tăng cường miễn dịch

Có 6 loại rau mùa xuân cực ngon nhưng bạn nhất định phải chần trước khi nấu ăn: Rất nhiều người thường bỏ qua

Gợi ý các món ngon Hà Nội cho ngày se lạnh để gia đình quây quần sưởi ấm

9 mẹo giúp luộc rau xanh mướt, giòn ngon, không thâm đen

8 mẹo khử mùi tanh của cá, thịt cực kỳ hiệu quả

3 món cực ngon miệng, đưa cơm cho bữa tối ngày thời tiết mưa nồm

Rủ nhau đi Mộc Châu, nhớ 'dừng chân' ăn những đặc sản ngon quên sầu này nhé!

'Khắc tinh' của bệnh cúm với gia vị quen thuộc trong bếp (2): Ba cách biến tấu với loại củ vừa trị cúm vừa phòng ung thư
Có thể bạn quan tâm

Mỹ có thể cắt quyền truy cập Starlink, gây áp lực với Ukraine về thỏa thuận khoáng sản
Thế giới
16:28:48 22/02/2025
Rổ hint chứng minh Quan Hiểu Đồng - Lộc Hàm thật sự toang: Chiến tranh lạnh 10 tháng, nhà trai bê tha bệ rạc
Sao châu á
16:06:06 22/02/2025
NSƯT Kim Tử Long nợ Ngọc Huyền 10 tỷ
Sao việt
16:00:08 22/02/2025
Tai nạn 6 người tử vong ở Sơn La: Chuyển nhiều bệnh nhân nặng về Hà Nội
Tin nổi bật
15:57:48 22/02/2025
Những vai diễn của NSND Công Lý trên truyền hình sau khi mắc bạo bệnh
Hậu trường phim
15:45:44 22/02/2025
Tử vi ngày mới 23/2: Top 3 con giáp được Thần Tài che chở, công việc lẫn tình yêu đều thuận lợi
Trắc nghiệm
15:36:50 22/02/2025
Tan làm về, Quang Hải giật mình vì 1 hành động của Chu Thanh Huyền cùng mẹ chồng, dân mạng khẳng định cưới đúng người
Sao thể thao
15:33:57 22/02/2025
Cơ trưởng uống cả lít bia trước giờ bay khiến hãng hàng không bị 'vạ lây'
Netizen
15:31:55 22/02/2025
Nam ca sĩ đang ở thời kỳ đỉnh cao bỗng ở ẩn và đóng băng sự nghiệp, nói gì khi quyết định trở lại Vpop?
Nhạc việt
15:14:31 22/02/2025
Hội An là nơi hưởng tuần trăng mật lãng mạn nhất thế giới
Du lịch
15:05:14 22/02/2025