Thủ tướng Israel công du Mỹ: Thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza đứng trước ngã rẽ?

Theo tờ Aljazeera, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sẽ có chuyến thăm đến Mỹ gặp Tổng thống Donald Trump và thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn 2 tại Dải Gaza dường như sẽ là một trong những trọng tâm của cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo.

Cảnh đổ nát do cuộc xung đột Israel – Hamas tại thành phố Khan Younis, Dải Gaza. Ảnh: THX/TTXVN

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas được ký kết hồi giữa tháng 1 với sự trung gian của Qatar, Ai Cập và Mỹ nhằm mục tiêu chấm dứt cuộc xung đột quân sự tại Dải Gaza. Trong khi đó, Tổng thống Trump và những cộng sự của ông từng nhiều lần tuyên bố là bên xúc tiến để đạt được thỏa thuận ngừng bắn hiện nay. Điều này cho thấy thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas tiếp tục là chủ đề được nhiều bên liên quan trông đợi sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Trump vào ngày 4/2 tới đây.

Chuyến đi của Netanyahu đến Mỹ diễn ra chỉ khoảng 2 tuần sau giai đoạn đầu tiên của lệnh ngừng bắn. Theo kế hoạch, phía Hamas dự kiến sẽ thả 33 tù nhân Israel để đổi lấy gần 2.000 tù nhân Palestine. Giai đoạn thứ hai được cho sẽ bao gồm việc thả những tù nhân còn lại và bao gồm các cuộc thảo luận về một kết thúc lâu dài hơn cho cuộc chiến. Lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza đã giúp tạm dừng cuộc chiến kéo dài 15 tháng qua của Israel tại vùng đất này – khiến hơn 47.000 người Palestine đã bị thiệt mạng theo ước tính của giới chức y tế địa phương.

Phát biểu tại sân bay Tel Aviv trước khi khởi hành, Thủ tướng Netanyahu cho biết ông và Tổng thống Trump sẽ thảo luận về “chiến thắng trước Hamas, giải thoát tất cả các con tin” và giải quyết vấn đề liên quan đến Iran ở Trung Đông. Ông Netanyahu gọi đó là “điều đáng nói” khi ông sẽ là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp Tổng thống Trump kể từ khi ông nhậm chức. Ông cho biết thêm: “Tôi nghĩ đó là minh chứng cho sức mạnh của liên minh Israel – Mỹ”.

Đây cũng là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Netanyahu tới Mỹ kể từ khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông vào tháng 11/2024 liên quan đến cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Dải Gaza.

Trước đây, Mỹ từng là quốc gia từng ca ngợi quyết định của ICC về việc ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin liên quan đến cuộc chiến tranh Ukraine.

Tuy nhiên, Mỹ không bị ràng buộc bởi không phải là bên ký kết Quy chế Rome – hiệp ước thành lập tòa án này. Phía Mỹ cũng đang có những động thái nhằm cố gắng trừng phạt ICC về lệnh bắt giữ Thủ tướng Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant của Israel, đồng thời đe dọa sẽ đưa các công tố viên hàng đầu và gia đình của họ vào danh sách đen.

Lệnh ngừng bắn mong manh tại Dải Gaza

Dư luận đang dõi theo những cam kết thúc đẩy lệnh ngừng bắn tại Dải Gaza của Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Israel tại cuộc gặp trên. Thủ tướng Netanyahu được cho là đang phải chịu áp lực lớn từ các thành viên trong chính phủ khi đề nghị chấm chứt thỏa thuận sau giai đoạn đầu tiên và khởi động lại các cuộc tấn công vào Dải Gaza.

Về phần mình, Tổng thống Trump đã đưa ra những tín hiệu không quá lạc quan về triển vọng chấm dứt vĩnh viễn cuộc chiến tại Dải Gaza. Khi được hỏi vào ngày 20/1, ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức, về việc liệu Tổng thổng Mỹ có tự tin rằng lệnh ngừng bắn ở Gaza sẽ được duy trì hay không thì ông Trump đã trả lời: “Tôi không tự tin”. “Đây không phải là cuộc chiến của chúng ta, mà là cuộc chiến của họ”, ông nói thêm.

Gần đây, Tổng thống Trump cũng đề xuất “dọn sạch” tại Dải Gaza khi đã nhấn mạnh rằng các quốc gia Arab gồm Ai Cập và Jordan nên tiếp nhận những người Palestine di tản khỏi vùng đất này – một triển vọng mà các quốc gia trên đã kiên quyết bác bỏ.

Ông Scott Lucas, Giáo sư chính trị quốc tế tại Đại học Dublin đánh giá rằng giai đoạn thứ hai của thỏa thuận Gaza phải đối mặt với áp lực “tứ phía” bao quanh Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Tổng thống Trump. Ông cho biết những người Israel bị giam giữ vẫn còn ở Dải Gaza và những người Palestine bị giam giữ trong các nhà tù của Israel sẽ chỉ được thả nếu các yếu tố của giai đoạn thứ hai của lệnh ngừng bắn ở Gaza được duy trì.

Ông Scott Lucas cho biết có áp lực từ phe cực hữu ở Israel, đặc biệt là từ Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich trong nội các và cựu Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir đối với Thủ tướng Netanyahu. “Họ không muốn giai đoạn hai. Họ muốn một chính quyền quân sự ở Dải Gaza, họ muốn người Palestine phải di dời, và họ thực sự đang nói về việc quay trở lại chiến tranh”, ông nói thêm. Mặt khác, một bộ phận tại Israel lại muốn chính phủ tập trung vấn đề giải cứu con tin đang bị lực lượng Hamas bắt giữ – một điều dường như khó có thể giải quyết cùng một lúc.

Trong khi đó, lực lượng Hamas được cho là sẽ tiếp tục chống lại nỗ lực của Israel nhằm loại bỏ nhóm này khỏi Dải Gaza. Còn về phía Mỹ, ông nhận định Tổng thống Donald Trump, tuy muốn trở thành người gìn giữ hòa bình, nhưng cũng đã kiên quyết ủng hộ Israel khi đề ra giải pháp gửi tất cả người dân Gaza đến Ai Cập và Jordan. Vì vậy, ông Scott Lucas nhận định không có cách nào để sớm cân bằng được những vấn đề đó để có thể đạt được thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn hai tại thời điểm này.

Cuộc gặp giữa Thủ tướng Netanyahu và Tổng thống Trump đánh dấu một bước đi mới so với mối quan hệ giữa Israel và chính quyền Mỹ trước đây. Dù Washington là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Israel, chính quyền tiền nhiệm đã chỉ trích cuộc chiến tại Dải Gaza và tạm dừng cung cấp một số lô hàng quân sự. Ngược lại, Tổng thống Trump đã tuyên bố mình là “tổng thống ủng hộ Israel nhất” trong lịch sử Mỹ và bổ nhiệm các nhà ngoại giao có lập trường thiên về các phe phái cực hữu của Israel.

Với những áp lực từ các phe phái ở Israel, sự cứng rắn của lực lượng Hamas, cùng quan điểm gần đây của Tổng thống Mỹ Trump, tương lai của thỏa thuận ngừng bắn tại Dải Gaza vẫn còn nhiều điều phải bàn cãi. Câu hỏi đặt ra là liệu lãnh đạo Israel và Mỹ có thể tìm ra giải pháp để duy trì hòa bình, hay chiến sự sẽ lại bùng phát, đẩy khu vực Trung Đông vào vòng xoáy căng thẳng mới?