Thông tin sai lệch về vaccine phòng COVID-19 khiến trẻ em đối mặt với nhiều nguy cơ hơn khi Omicron lây lan

Đại dịch COVID-19 đã khiến hàng trăm nghìn người trưởng thành tại Mỹ tử vong trong 2 năm qua, trong khi các số liệu về tác động đến trẻ em ở mức thấp hơn nhiều.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của biến thể Omicron lây lan nhanh đang khiến số ca nhiễm bệnh và nhập viện là trẻ em ở Mỹ tăng lên các mức cao chưa từng thấy. Cùng với đó, những thông tin sai lệch cho rằng vaccine phòng COVID-19 gây nguy hiểm cho trẻ đang chất thêm thách thức cho nỗ lực bảo vệ các em trước dịch bệnh này.

Một trẻ em được lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 tại Seattle, Mỹ hồi tháng 8/2021. Ảnh: AP

Dù nguy cơ tử vong vì dịch COVID-19 ở nhóm trẻ tuổi được đánh giá là thấp nhưng việc tiêm phòng lâu nay được khẳng định là giúp giảm nguy cơ bệnh nặng, bà mẹ mang thai nếu được tiêm phòng sẽ truyền kháng thể cho thai nhi. Đáng tiếc, những thông tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội lại đang khiến nhiều người do dự, đẩy cả các bậc phụ huynh và các con em đến những lựa chọn nhiều nguy cơ hơn.

Bác sĩ Wassim Ballan, từ Bệnh viện nhi Phoenix, cho biết bên cạnh công tác chuyên môn thì giờ đây các bác sĩ như ông còn phải đấu tranh để loại bỏ những thông tin sai lệch như những lo ngại mơ hồ rằng các loại vaccine được phát triển quá nhanh hay thông tin sai lệch cho rằng việc tiêm phòng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.

Bác sĩ Ballan chia sẻ điều đáng tiếc là nhiều khi ông phải giải thích cho các bậc cha mẹ về những thông tin này khi con em của họ đang phải nhập viện điều trị COVID-19. Ông nhấn mạnh các bậc phụ huynh cần phải hiểu rằng vaccine là công cụ quan trọng nhất để bảo vệ con người trước đại dịch, đặc biệt là để tránh hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em, một dạng biến chứng hiếm gặp và nguy hiểm có thể xảy ra kể cả khi nhiễm COVID-19 thể nhẹ.

Tại Mỹ, mới chỉ có 27% trẻ em từ 5-11 tuổi được tiêm mũi đầu vaccine phòng COVID-19. Trong tháng này, số trẻ em nhập viện vì COVID-19 ở Mỹ đã có lúc tăng lên mức cao nhất kể từ khi dịch bùng phát, với 914 ca/ngày, tăng mạnh so với mức kỷ lục 342 ca/ngày ghi nhận hồi tháng 9/2021. Tuần đầu của tháng 1/2022, Bệnh viện nhi Texas ở Houston ghi nhận 12 ca là trẻ sơ sinh phải điều trị tích cực vì COVID-19.

Kathryn Gray, bác sĩ từ Bệnh viện Brigham and Women, cho biết dù trẻ sơ sinh quá nhỏ để tiêm phòng vacicne nhưng ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra các bà mẹ có thể tiêm trong thai kỳ để truyền kháng thể cho thai nhi. Không ít bà mẹ mang thai cũng tỏ ra do dự với việc tiêm phòng vì lo ngại trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng để kiểm tra tính an toàn và hiệu quả, vaccine không được sử dụng cho nhóm này. Tuy nhiên, bác sĩ Gray cho biết đến nay không có dấu hiệu đáng ngại về tính an toàn của vaccine với phụ nữ có thai và bà rất tự tin tư vấn cho các mẹ bầu tiêm phòng trong thai kỳ để bảo vệ cả mẹ và bé.

Dù các cơ quan y tế toàn cầu đều nhất trí về việc bảo vệ thai nhi thông qua tiêm phòng cho mẹ thì không ít thông tin lan truyền trên các mạng xã hội cố ý xoáy vào chi tiết thiếu dữ liệu nghiên cứu lâm sàng để kích động tâm lý do dự. Nhiều bài đăng trên Facebook hay Twitter thậm chí còn đưa tin tỷ lệ thai lưu tăng sau khi tiêm phòng cho phụ nữ mang thai mà không hiểu rằng nguy cơ còn cao hơn nếu không được tiêm phòng bệnh.

Các chuyên gia dịch bệnh học Carla DeSisto và Sascha Ellington từ Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh (CDC) Mỹ cho biết các dữ liệu từ 1,2 triệu ca sinh nở ở Mỹ chỉ ra không có bằng chứng nào cho thấy tỷ lệ thai lưu tăng trong giai đoạn đại dịch hoành hành. Các chuyên gia này cho biết so với những phụ nữ mang thai không mắc COVID-19 thì nhóm mắc COVID-19 trong thai kỳ đối mặt với nguy cơ biến chứng thai sản sao hơn, như sinh non và thai lưu.

Tác động của việc tiêm vaccine tới sữa mẹ cũng trở thành nội dung bị xuyên tạc, với nhiều bài đăng cho rằng trẻ sơ sinh bị nổi mẩn hoặc thậm chí tử vong sau khi bú sữa từ người mẹ được tiêm phòng. Hiệp hội Y học bà mẹ và thai nhi Mỹ khuyến nghị tiêm phòng cho phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ, đồng thời khẳng định không có nguyên nhân gì phải dừng cho con bú sau khi tiêm phòng.

Các thông tin sai lệch len lỏi ngày càng nhiều trong các hội nhóm riêng trên Facebook, nơi các bậc cha mẹ tham gia để chia sẻ hoặc bán sữa mẹ. Bethany Bristow, một bà mẹ từ New York, tham gia điều hành một nhóm tương tự, cho biết có người thậm chí còn xin hoặc mua sữa kèm điều kiện đó là sữa của người mẹ chưa tiêm phòng. Cô cùng các thành viên quản trị khác đã quyết định cấm những nội dung yêu cầu như trên, đồng thời khẳng định những thông tin quảng cáo hoặc các yêu cầu sữa mẹ không tiêm phòng đẩy chính bản thân người đó, con cái họ và cộng đồng vào tình trạng nguy cơ dịch bệnh cao hơn.

Theo Laura Ward, đồng giám đốc Trung tâm Y học nuôi con bằng sữa mẹ tại Viện nhi Cincinnati, nhiều nghiên cứu còn phát hiện ra những lợi ích đặc biệt từ sữa của bà mẹ được tiêm phòng. Kháng thể được tìm thấy trong sữa của người mẹ đã tiêm phòng, đồng nghĩa rằng trẻ được bú sữa mẹ sẽ có đề kháng với virus ở mức độ nào đó. Bác sĩ Gray cũng đồng ý với quan điểm này, cho rằng sữa mẹ có chứa những kháng thể mà cơ thể người mẹ có được nhờ tiêm phòng hoặc do trước đó đã nhiễm bệnh. Mọi hoài nghi hoặc những thông tin chưa được kiểm chứng về vaccine đều sẽ làm gia tăng nguy cơ dịch bệnh.