Thách thức với tham vọng ‘đưa Mỹ trở lại’ của Biden

Biden muốn đưa Mỹ trở lại sân khấu quốc tế, nhưng ông trước hết phải thuyết phục được các nhân viên ngoại giao hiệp lực thực hiện tham vọng này.

Cam kết xây dựng lại các liên minh và củng cố vị thế của Mỹ trên vũ đài quốc tế, Tổng thống Joe Biden đã vạch ra các kế hoạch nhằm đưa quốc gia này trở lại với thế giới trong bài phát biểu về đối ngoại đầu tiên hôm 4/2.

Biden cho rằng Mỹ đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong vai trò lãnh đạo của mình, đến từ tham vọng cạnh tranh ngày càng tăng của Trung Quốc và cũng như sức ép từ Nga.

“Chúng ta phải đáp ứng thời điểm mới này, với các thách thức toàn cầu ngày càng tăng từ đại dịch, khủng hoảng khí hậu đến phổ biến vũ khí hạt nhân”, Biden nói.

Tuy nhiên, để làm được điều này, Tổng thống Biden hiểu nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng trước tiên của ông là giành được sự hậu thuẫn từ đội ngũ nhân viên ngoại giao ở cả trong và ngoài nước.

Ông chủ Nhà Trắng cam kết “sẽ ủng hộ” các nhân viên Bộ Ngoại giao đang làm việc ở Mỹ cũng như nước ngoài, những người từng vật lộn để thúc đẩy các giá trị Mỹ dưới thời cựu tổng thống Donald Trump.

Tổng thống Biden thừa nhận thực tế đó. “Đó là những năm đầy khó khăn”, ông nói trước khoảng 50 nhân viên đeo khẩu trang tại trụ sở Bộ Ngoại giao ở Washington.

“Các bạn là đại diện của nước Mỹ và điều đó rất quan trọng”, Biden nói thêm. “Các bạn là trung tâm của tất cả những gì tôi dự định làm. Các bạn là trái tim của nó”.

Tổng thống Joe Biden phát biểu tại trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ ở Washington hôm 4/2. Ảnh: AP.

Nhiều nhà ngoại giao đánh giá cao bài phát biểu của Biden và cho rằng lời cam kết của ông đã đi đúng hướng. Nhưng khi các vị trí hàng đầu trong Bộ Ngoại giao bắt đầu được lấp đầy, không ít nhà ngoại giao từng làm việc dưới thời Trump tỏ ra thất vọng khi chúng lần lượt được giao cho các thân tín của Biden.

Brett Bruen, cựu nhân viên ngoại giao và là thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời cựu tổng thống Barack Obama, cho biết ông đã nói chuyện với nhiều nhân viên ngoại giao và đồng nghiệp cũ vẫn đang làm trong Bộ Ngoại giao. Những người này tỏ ra thất vọng với bài phát biểu của Biden, khi không đề cập tới việc đề bạt và thăng chức cho họ.

“Dù Tổng thống Biden đã có bài phát biểu đầy khích lệ, ông ấy không đưa ra bất kỳ kế hoạch mới nào”, Bruen nói.

Đối với một số người, bài phát biểu của Biden là “liều thuốc giải” rất cần thiết cho sự ngờ vực và làn sóng sa thải các nhà ngoại giao tràn lan dưới thời Rex Tillerson và Mike Pompeo, hai ngoại trưởng thời Trump.

Tillerson đã giám sát một cuộc “thanh lọc” khoảng 1.000 nhân viên Bộ Ngoại giao Mỹ trước khi rời nhiệm sở. Cựu ngoại trưởng Pompeo thì trọng dụng những người chịu tuân phục và từ chối hỗ trợ các nhân viên phải hứng “cơn thịnh nộ” từ cựu tổng thống Trump.

Kể từ khi Ngoại trưởng Antony Blinken tuyên thệ nhậm chức hôm 26/1, Bộ Ngoại giao Mỹ chưa công bố danh sách nhân viên phụ trách các vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, các nhân viên ngoại giao cũ và hiện tại đã tổng hợp một danh sách các nhân sự được Biden bổ nhiệm, gồm ít nhất 9 phó trợ lý ngoại trưởng và 4 cố vấn cấp cao trong số hàng chục chức vụ hiện có. Một số trong đó từng làm việc tại Bộ Ngoại giao nhưng đã rời đi dưới thời Trump, rồi trở lại với các vị trí quyền lực hơn.

“Bạn sẽ thấy một số nhà ngoại giao chuyên nghiệp đáng kính trọng đảm nhận một số vị trí cấp cao nhất trong cơ quan này”, Ned Price, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao, hôm 2/2 nói. “Không có gì phải nghi ngờ về điều đó”.

Trong bài phát biểu hôm 4/2, Biden nói rằng ông yêu cầu sự liêm chính, minh bạch và trách nhiệm giải trình từ đội ngũ ngoại giao của mình để “xây dựng niềm tin ở Mỹ và trên toàn thế giới”.

Ông cũng đảm bảo rằng đội ngũ nhân viên của Bộ Ngoại giao sẽ phản ánh “sự đa dạng, công bằng, hòa nhập”, như mục tiêu mà Blinken từng tuyên bố. Trong bài phát biểu trước các nhân viên tuần trước, Ngoại trưởng Blinken cam kết sẽ xây dựng lại Bộ Ngoại giao như “đại diện thực sự của người dân Mỹ”.

Việc Blinken bắt đầu công việc tại Bộ Ngoại giao được các nhân viên rất quan tâm và thông điệp của ông cũng gây được tiếng vang đối với nhiều nhà ngoại giao, những người cảm thấy bị coi thường hoặc gạt ra rìa trong nhiệm kỳ tổng thống trước.

“Những người đàn ông và phụ nữ này đại diện cho tài năng phi thường và sự đa dạng của nước Mỹ. Họ là tương lai của Bộ Ngoại giao. Chúng tôi thật sự vui mừng khi họ đã tham giao vào nhóm của mình”, Blinken nói về đội ngũ 165 nhân viên ngoại giao của cơ quan này trong bài phát biểu hôm 4/2.