Thách thức lớn của lãnh đạo chaebol Hàn Quốc thế hệ thứ ba

Lãnh đạo các tập đoàn gia đình lớn tại Hàn Quốc (chaebol) phải làm mọi cách để chống lại câu tục ngữ ‘Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời’.

Lãnh đạo 4 tập đoàn lớn nhất Hàn Quốc ngồi cùng nhau trong tiệc chiêu đãi năm mới của Tổng thống Moon Jae In hôm 2/1/2020. Từ trái qua: Chủ tịch SK Group Chey Tae Won, Chủ tịch LG Group Koo Kwang Mo, Phó Chủ tịch Hyundai Motor Group Chung Eui Sun và Phó Chủ tịch Samsung Electronics Lee Jae Yong.

Chủ nhân của các chaebol Hàn Quốc vạch ra nhiều kế hoạch tinh vi, mạng lưới cấu trúc cổ đông phức tạp nhằm chuyển giao việc kinh doanh trong gia đình và duy trì tài sản khổng lồ cho thế hệ kế cận.

Sau cái chết của Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee, mọi con mắt đang đổ dồn lên người con trai duy nhất của ông, Phó Chủ tịch Samsung Electronics Lee Jae Yong. Mọi người tò mò xem ông Lee Jae Yong, 52 tuổi, sẽ trả số tiền thuế thừa kế hơn 10 nghìn tỷ won bằng cách nào và tiếp quản công ty giá trị nhất đất nước ra sao? Tổng doanh thu Samsung tương đương 1/5 GDP Hàn Quốc. Hầu hết doanh thu đến từ bán chip và thiết bị cầm tay.

Biến động tại Samsung đồng thời khiến thế hệ lãnh đạo chaebol mới của Hàn Quốc một lần nữa được chú ý.

CEO website Chaebul.com Chung Sun Seop nhận định cách Lee Jae Yong giải quyết vấn đề thừa kế và lãnh đạo tập đoàn Samsung giữa những tranh cãi pháp lý xoay quanh ông sẽ tạo tiền lệ quan trọng cho các chaebol khác đang chuẩn bị cho kế thừa quyền lực.

Chung Eui Sun, người thừa kế tập đoàn Hyundai Motor, vừa được bổ nhiệm Chủ tịch đầu tháng này để thay thế cha của mình, Chung Mong Koo. Đây là lần chuyển giao thế hệ đầu tiên trong 20 năm tại tập đoàn lớn số 2 Hàn Quốc và nhà sản xuất xe hơi lớn thứ 5 thế giới.

Ông Chung, 49 tuổi, đã dẫn dắt sự phát triển dòng xe cao cấp Genesis và cam kết thúc đẩy xe chạy bằng hydro, xe chạy điện và các giải pháp di động trong tương lai khác trong bối cảnh bị hãng xe điện Tesla cạnh tranh gay gắt.

Chủ tịch LG Group Koo Kwang Mo cũng nằm trong làn sóng lãnh đạo kinh doanh mới trong độ tuổi từ 40 đến 50, người được đưa lên tuyến đầu nhờ dòng máu của mình. Người thừa kế 42 tuổi tiếp quản tập đoàn lớn thứ tư Hàn Quốc từ cố Chủ tịch Koo Bon Moo hồi tháng 6/2018. LG Group bao gồm các công ty con như LG Electronics, LG Chem, LG Uplus, LG Household & Health Care.

Tất cả các sự chuyển giao này đến vào thời điểm giới CEO đối mặt với kỷ nguyên thách thức mới: dịch bệnh trăm năm có một, tranh chấp thương mại, công nghệ thay đổi chóng mặt.

Giới quan sát cho rằng lãnh đạo chaebol thế hệ thứ ba nên thích ứng với môi trường kinh doanh mới vì họ không thể điều hành công ty như cha ông họ làm vào những năm 1960 và 1970, khi ưu tiên hàng đầu là mở rộng quy mô.

Nhà sáng lập các tập đoàn này khởi nghiệp từ đống đổ nát của cuộc Chiến tranh Triều Tiên 1950 – 1953 và chứng kiến tăng trưởng tăng vượt bậc nhờ sự hỗ trợ của Chính phủ vào những năm 1960 và 1970.

Một số người thừa kế thành công của thế hệ hai, như cố Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee, được ghi nhận vì đã phát triển công ty của cha mình thành các thương hiệu toàn cầu, đồng thời cống hiến cho sự trỗi dậy của Hàn Quốc để vươn lên nền kinh tế thứ 12 thế giới sau vài thập kỷ.

Lãnh đạo thế hệ thứ ba hiện nay đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là duy trì vị thế dẫn đầu thị trường cũng như thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới để sống sót trong tương lai.

Là nhân vật quan trọng của nhà sản xuất smartphone và chip nhớ lớn nhất thế giới, Lee Jae Yong cam kết mở rộng đầu tư vào chip, trí tuệ nhân tạo và 5G. Trong khi đó, vào tháng 1, Chủ tịch Hyundai Motor Eui Sun cũng thông báo kế hoạch đầu tư 100 nghìn tỷ won trong 5 năm tới để mở rộng dây chuyền xe điện và phát triển công nghệ xe tự lái.

Với nhận thức ngày một tăng của công chúng đối với trách nhiệm cộng đồng của doanh nghiệp và giá trị cổ đông, giới quan sát nhận định thế hệ lãnh đạo mới cũng phải gánh vác trách nhiệm cải cách ban quản trị để tạo ra tăng trưởng bền vững. Theo chuyên viên nghiên cứu cao cấp Ahn Sang Hee của Viện nghiên cứu kinh tế Daishin, Samsung phải mất một thời gian để thực hiện cải cách mô hình do các vấn đề về thuế thừa kế và dự luật khác đang chờ xử lý liên quan đến kế hoạch thừa kế. Hyndai Motor cũng được dự đoán sẽ cải tổ lại cơ cấu để củng cố vị trí của tân Chủ tịch.

Ngoài ra, ông Lee Jae Yong còn hai phiên tòa nữa đang chờ phía trước vì vai trò của ông trong vụ sáp nhập gây tranh cãi giữa các công ty con và vụ gian lận kế toán. Ông Eui Sun lại không có cổ phần lớn trong Hyndai Mobis, công ty được xem là chìa khóa để kiểm soát tập đoàn.

Khi các gã khổng lồ trong nước bị lên án gay gắt vì liên kết mờ ám với chính trị và cạnh tranh khốc liệt trong các lĩnh vực then chốt, những lãnh đạo mới được kêu gọi thay đổi văn hóa và triết lý doanh nghiệp để tồn tại. “Cơ cấu doanh nghiệp và danh mục kinh doanh có thể không thay đổi táo bạo dưới bộ máy lãnh đạo mới song phong cách và văn hóa quản trị nên thay đổi để phù hợp với môi trường kinh doanh mới”, ông Chung Sun Seop nhận xét. “Thách thức lớn nhất đối với lãnh đạo chaebol thế hệ ba là thay đổi hình ảnh từ những người được “ngậm thìa vàng” sang doanh nhân thực thụ với thực tích trong kinh doanh”.