Tán sỏi nội soi qua da
Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ vừa triển khai kỹ thuật tán sỏi nội soi qua da, giúp bệnh nhân loại bỏ sỏi thận bằng phương pháp nhẹ nhàng, ít đau, ít tổn thương thận, mau hồi phục.
Kỹ thuật tán sỏi nội soi qua da điều trị hiệu quả sỏi thận vừa triển khai tại Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ.
Các bác sĩ Khoa Ngoại thận – tiết niệu Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ dưới sự hướng dẫn kỹ thuật của Tiến sĩ – Bác sĩ Đỗ Anh Toàn, Trưởng khoa Phẫu thuật điều trị sỏi thận chuyên sâu, Bệnh viện Bình Dân, vừa thực hiện thành công 3 ca nội soi tán sỏi qua da. Đó là những bệnh nhân bị sỏi thận có kích thước lớn, từng điều trị nội khoa và thất bại nhiều lần với các phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể và mổ mở lấy sỏi.
Các bác sĩ nhận định, đây là những trường hợp bị sỏi gây biến chứng, cần được điều trị triệt để bằng phương pháp tán sỏi nội soi qua da. Ê kíp phẫu thuật nội soi qua đường hầm siêu nhỏ qua da (khoảng 1cm) vào thận dưới hướng dẫn của máy X-quang C-Arm, sử dụng máy tán sỏi và đã lấy sỏi thành công cho các bệnh nhân.
Nội soi tán sỏi qua da là phương pháp nội soi đặc biệt để điều trị sỏi thận. Bệnh nhân được gây mê toàn thân. Bác sĩ phẫu thuật dùng một kim chọc qua da vùng lưng vào trong thận dưới sự hướng dẫn của máy C-Arm. Đường hầm của kim chọc dò sẽ được nong rộng bằng các dụng cụ nong để đạt kích thước như thân một chiếc bút, qua đó cho phép đưa máy nội soi tán sỏi vào. Sỏi sẽ được tán thành mảnh vụn, đồng thời được hút ra.
Cũng qua đường hầm, các bác sĩ đặt một ống thông thận giúp việc chụp kiểm tra sau mổ. Ống thông này được rút ra sau 24-48 giờ. Một số trường hợp có thể cần bổ sung tán sỏi ngoài cơ thể để xử lý các mảnh sỏi còn sót lại. Nếu mổ mở, người bệnh phải chịu một đường mổ dài khoảng 15cm ở vùng hông lưng, cắt đứt các cơ, tổn thương thần kinh, xương sườn số 12 và mô xung quanh thận.
Theo Tiến sĩ – Bác sĩ Đỗ Anh Toàn, lấy sỏi qua da là kỹ thuật quan trọng trong điều trị các trường hợp sỏi thận tái phát. Kỹ thuật tạo đường hầm trực tiếp đến sỏi sẽ giúp giảm cảm giác đau do vết mổ ở các lần can thiệp sỏi tiếp theo. Ưu điểm vượt trội của kỹ thuật lấy sỏi qua da so với mổ mở là người bệnh được điều trị ít xâm lấn, bảo tồn chức năng thận, phục hồi nhanh sau mổ và thời gian nằm viện ngắn. Phương pháp này có thể áp dụng cho cả các trường hợp sỏi lớn hoặc thất bại với điều trị nội khoa hoặc tán sỏi ngoài cơ thể.
Sỏi tiết niệu, trong đó có sỏi thận, chiếm gần 2/3 tổng số các bệnh lý về tiết niệu. Bệnh diễn biến âm thầm, ít triệu chứng, nhưng có thể gây nhiều biến chứng nặng nề như thận ứ nước, ứ mủ, nhiễm trùng, suy thận, thậm chí có thể tử vong. Nữ giới thường mắc sỏi thận nhiều hơn nam giới, nhưng nam giới mắc có thể dẫn tới vô sinh nếu không điều trị kịp thời. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tái phát sỏi thận lên đến hơn 50% trong vòng 5 năm.
Các triệu chứng thường gặp khi bị sỏi thận là đau vùng hông lưng lan ra trước bụng, có thể đau đột ngột từng cơn hoặc đau liên tục, dữ dội. Bệnh nhân đi tiểu khó, tiểu ra máu, nước tiểu có màu bất thường hoặc lẫn cặn. Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, sốt, ớn lạnh nếu sỏi thận gây tắc nước tiểu, nhiễm trùng đường tiết niệu.
Sỏi thận do nhiều nguyên nhân, chủ yếu liên quan đến thói quen sinh hoạt như chế độ ăn nhiều muối và dầu mỡ, uống ít nước, nhịn tiểu, Ngoài ra, còn có nguyên nhân như dị tật đường tiết niệu bẩm sinh; nhiễm trùng đường sinh dục, tiết niệu; dùng một số thuốc thúc đẩy quá trình hình thành sỏi.
Sỏi thận là bệnh phổ biến, không khó điều trị nhưng việc điều trị sai lầm có thể khiến người bệnh suy thận, phải chạy thận suốt đời. Do vậy, các bác sĩ khuyến cáo mọi người cần khám sức khỏe định kỳ hoặc khi có triệu chứng đau, kết hợp với siêu âm bụng để phát hiện sỏi, điều trị kịp thời, đúng cách.
Chuyên gia cảnh báo: Phương pháp tán sỏi tiết niệu qua da nhiều ưu điểm nhưng cũng có biến chứng, thậm chí có thể gây tử vong
Phương pháp nội soi tán sỏi qua da bên cạnh những lợi ích vẫn có tỷ lệ nhỏ nguy cơ nhiễm khuẩn, xuất huyết, tổn thương cơ quan lân cận, thậm chí tử vong.
Thông tin này được PGS.TS.BS. Vũ Lê Chuyên, Chủ tịch Hội Tiết tiệu - Thận học Việt Nam, Bệnh viện (BV) Bình Dân (TP.HCM) cho biết khi nhận định về lợi ích lẫn nguy cơ của phương pháp nội soi tán sỏi qua da.
Video đang HOT
Phương pháp tán sỏi qua da ngày càng được tin tưởng trong điều trị sỏi tiết niệu
Thống kê cho thấy tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu ở Việt Nam từ 2-12%, trong đó sỏi thận chiếm đến 40%.
Tỷ lệ mắc bệnh phụ thuộc vào các yếu tố như địa lý, khí hậu, chủng tộc, chế độ ăn uống và di truyền. Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm góp phần làm tăng tỷ lệ sỏi tiết niệu tại nước ta.
Các khảo sát cho thấy Việt Nam nằm trong vùng có tỉ lệ mắc bệnh sỏi tiết niệu cao gọi là "Vùng sỏi thế giới".
Với sỏi thận có kích thước nhỏ, người bệnh có thể được điều trị bằng cách cho uống nước nhiều và dùng thuốc tan sỏi hoặc tống xuất sỏi.
Nếu sỏi thận có kích thước lớn, không thể điều trị bằng phương pháp nội khoa, các phương pháp như tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi thận qua da, phẫu thuật nội soi hay mổ mở được lựa chọn.
Phó Giáo sư Vũ Lê Chuyên thăm khám cho bệnh nhân.
Với sự phát triển của khoa học và công nghệ, vai trò của phương pháp mổ mở trong điều trị sỏi thận đang giảm dần.
Hiện nay, các hướng dẫn mới nhất về điều trị sỏi thận từ các Hội Tiết niệu Hoa Kỳ, Hội Tiết niệu Châu Âu không còn đề cập đến vai trò của mổ mở nữa. Thay vào đó là phương pháp tán sỏi thận qua da (PCNL-Percutaneous nephrolithotomy) với những ưu điểm như ít xâm lấn, an toàn và hiệu quả cao.
Phương pháp này đang được áp dụng rộng khắp tại nhiều nơi trên thế giới và được thực hiện tại các bệnh viện chuyên điều trị sỏi thận tại nước ta.
Trong phẫu thuật tán sỏi thận qua da, bác sĩ tạo ra một đường hầm tiếp cận viên sỏi từ ngoài da tại vùng hông lưng. Đường hầm có kích thước khoảng 1cm nên vết rạch da rất nhỏ, bác sĩ sẽ đưa thiết bị vào qua đường hầm này để tán vỡ vụn sỏi và lấy các mảnh nhỏ ra ngoài.
Còn với mổ mở, người bệnh sẽ phải chịu một đường mổ dài khoảng 15cm ở vùng hông lưng.
Tổn thương sau mổ mở là khá lớn, đòi hỏi thời gian sau phẫu thuật kéo dài, lâu hồi phục và mức độ đau sau mổ nhiều.
Bác sĩ thực hiện nội soi tán sỏi qua da cho bệnh nhân.
Ngoài ra, sau phẫu thuật, vùng quanh thận đã xâm lấn sẽ hình thành mô xơ dính. Do đó, nếu người bệnh có sỏi tái phát thì việc tiếp cận trong những lần sau khó khăn, tăng nguy cơ tổn thương như xuất huyết, nhiễm trùng, phạm vào ruột, thoát vị vết mổ...
Lấy sỏi qua da thể hiện vai trò quan trọng trong điều trị cho các trường hợp sỏi thận tái phát. Kỹ thuật tạo đường hầm trực tiếp đến sỏi sẽ giúp giảm thiếu cảm giác đau do vết mổ ở các lần can thiệp sỏi tiếp theo. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh.
Ưu điểm của tán sỏi qua da so với mổ mở là người bệnh được điều trị ít xâm hại, bảo tồn chức năng thận, phục hồi nhanh sau mổ và thời gian nằm viện ngắn.
Về mặt chỉ định, phương pháp này có thể áp dụng cho cả các trường hợp sỏi lớn hoặc thất bại với điều trị nội khoa hoặc tán sỏi ngoài cơ thể.
Nhiều ưu điểm, nhưng... có thể gây tử vong
Tuy có nhiều ưu điểm vượt trội so với mổ mở, lấy sỏi qua da vẫn có một số biến chứng.
Hướng dẫn điều trị sỏi niệu của Hội Tiết niệu Châu Âu (2018) đề cập một nghiên cứu phân tích gộp 12.000 trường hợp lấy sỏi thận qua da ghi nhận tỉ lệ biến chứng gồm: sốt 10,8%; truyền máu 7%; biến chứng liên quan lồng ngực (tràn khí, tràn máu, tổn thương phổi) 1,5%; nhiễm trùng huyết 0,5%; tổn thương nội tạng (thủng ruột, gan, lách) 0,4%; thuyên tắc mạch 0,4%; rò nước tiểu 0,2% và tử vong từ 0,04% đến 0,8%.
Trong phiên bản mới nhất của sách Campbell-Walsh-Wein Urology, được xem là sách giáo khoa "gối đầu giường" của các bác sĩ chuyên ngành Tiết niệu trên toàn thế giới nêu rõ: "Ngay cả đối với bác sĩ tiết niệu có kinh nghiệm nhất, các biến chứng cũng có thể xảy ra sau phẫu thuật lấy sỏi qua da, với các biến chứng lớn lên đến 7% và các biến chứng nhỏ có thể đến 25%".
Tuy nhiên, tất cả những biến chứng này đều có tỉ lệ thấp hơn mổ mở.
Xuất huyết là một biến chứng đáng kể sau tán sỏi thận qua da, vì thận là một cơ quan chứa nhiều máu.
Nguyên nhân do rò động mạch hoặc giả phình mạch, cần thuyên tắc động mạch xảy ra ở khoảng 1% trường hợp. Không hiếm các trường hợp xuất huyết nặng phải truyền máu, thậm chí cắt thận hoặc tử vong.
Bên cạnh nhiều ưu điểm, tán sỏi qua da cũng tồn tại một số nguy cơ biến chứng.
Nhiễm khuẩn huyết cũng là một biến chứng cần lưu ý sau lấy sỏi thận qua da với tỷ lệ ghi nhận trong y văn từ 0,97%-4,7%. Nếu tình trạng đáp ứng kháng sinh kém, người bệnh có nguy cơ tử vong.
Tỷ lệ tử vong sau tán sỏi thận qua da từ 0,05% đến 0,8%, thường liên quan đến nhiễm khuẩn khó kiểm soát sau mổ.
Thậm chí biến chứng nhiễm khuẩn huyết vẫn xuất hiện ở một số trường hợp có xét nghiệm nước tiểu sạch trước mổ.
Lý do được giải thích là vì nước tiểu bị nhiễm khuẩn trên chỗ bế tắc và lượng vi khuẩn bám trên bề mặt sỏi bị phát tán ra ngoài lúc tán sỏi.
Biến chứng khác như tổn thương cơ quan lân cận (ruột, gan, lách, phổi..), thủng bể thận và niệu quản gây rò nước tiểu, nhiễm trùng... có thể xảy ra trong quá trình tạo đường hầm.
Tỷ lệ sạch sỏi của tán sỏi thận qua da được báo cáo lên đến 90%, tùy mức độ kinh nghiệm, đặc tính của sỏi và thiết bị được sử dụng trong quy trình.
Các nguyên nhân chính dẫn đến thất bại trong quá trình tán sạch sỏi là không tiếp cận được các đài thận chứa các viên sỏi, hình ảnh phẫu trường khó quan sát rõ do máu che mờ, kỹ thuật và thành phần sỏi.
Theo các bác sĩ, so sánh về tỉ lệ sạch sỏi cuối cùng thì không có sự khác biệt giữa 2 kỹ thuật mổ hở và lấy sỏi qua da.
Bù lại, lấy sỏi qua da có tỉ lệ biến chứng thấp hơn mổ mở, lượng máu mất ít hơn, ít phải truyền máu hơn.
Tóm lại, tán sỏi thận qua da hiện được xem là tiêu chuẩn trong điều trị sỏi thận lớn hoặc phức tạp với nhiều ưu điểm.
Bên cạnh đó, phương pháp này vẫn tồn tại một tỷ lệ nhỏ những biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn huyết, tổn thương cơ quan lân cận, thậm chí tử vong.
Có những biến chứng nằm ngoài khả năng kiểm soát của bác sĩ mà người bệnh cần được tư vấn và hiểu rõ trước khi lựa chọn phương pháp điều trị.
Cứu sống bệnh nhân lên cơn nhồi máu cơ tim cấp khi đang chạy xe Đang chạy xe trên đường, người đàn ông đột ngột lên cơn nhồi máu cơ tim cấp khiến cả người lẫn xe ngã ra đường. May mắn là bệnh nhân được kịp thời đưa đến bệnh viện, thoát khỏi cửa tử. Bác sĩ phẫu thuật cho bệnh nhân. Ảnh: Ánh Nguyệt Theo đó, vào chiều 6/8, Trạm cấp cứu vệ tinh 115 tại...