Tại sao Son Heung Min đang là sát thủ xuất sắc nhất thời điểm hiện tại?

Son sẽ không thể duy trì được mãi phong độ “sút phát chết luôn”, và Son là một trong những chân sút giỏi nhất thế giới; cả hai quan điểm đó cũng có thể là đều đúng trong cùng một lúc.

Bạn chắc chắn sẽ không thể hết lần này đến lần khác ghi bàn từ những cơ hội có độ khó cao nếu không sở hữu một số kỹ năng đặc biệt.

Sau 11 trận đấu tại Premier League 2020/2021, có đến 47,6% những cú dứt điểm mà siêu sao người Hàn Quốc tung ra đã đưa bóng vào lưới đối phương. Anh đang thực hiện trung bình khoảng 2 cú sút – không tính penalty – mỗi trận ; ngoại suy tần suất đó ra 38 trận, chúng ta có thể suy ra Son đang trên đà hướng đến 76 cú sút ở mùa giải này.

Trong 5 giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu kể từ mùa giải 2013/2014, có 710 cầu thủ đã thực hiện ít nhất 70 cú sút trong một mùa giải. Tỷ lệ chuyển hóa những cú sút thành bàn thắng trung bình giữa những cầu thủ đó là 12,6%. Thành tích cao nhất thuộc về Antoine Griezmann của mùa giải 2014/2015, trong màu áo Atletico Madrid, khi anh ghi được 22 bàn từ 78 cú sút (đạt tỷ lệ chuyển hóa là 28,2%), đứng thứ hai là Luis Suarez vào mùa giải tiếp theo, trong màu áo Barcelona, với 37 pha lập công từ 132 cú sút (đạt tỷ lệ chuyển hóa là 28,0%).

Tỷ lệ chuyển hóa của Son trong xuyên suốt khoảng thời gian đó là 16,2%, và thành tích cao nhất trong sự nghiệp của anh cho đến trước mùa giải này là 17,5% vào mùa giải 2016/2017. Thêm vào đó, như bạn có thể đã nhận thấy vào hôm Chủ Nhật, thực tế đang diễn ra hoàn toàn không phải là Son đột nhiên nhận được hàng loạt những cơ hội ngon ăn để rồi đạt được một tỷ lệ chuyển hóa ở mức gần gấp đôi so với con số cao nhất mà chúng ta được nhìn thấy trong 8 mùa giải qua.

Dựa trên vị trí thực hiện những cú dứt điểm, cộng với một số yếu tố khác, cầu thủ người Hàn Quốc đang thực hiện những cú sút mang lại giá trị trung bình 0,34 xG mỗi 90 phút – chỉ cao hơn một chút so với mức trung bình chung của anh kể từ năm 2013 là 0,32. Son không hề hết lần này đến lần khác ghi bàn từ những pha đệm bóng cận thành; KHÔNG HỀ, anh đang hết lần này đến lần khác thực hiện những cú sút có độ khó cực kỳ cao.

Son sẽ không thể duy trì được mãi phong độ “sút phát chết luôn”, và Son là một trong những chân sút giỏi nhất thế giới; cả hai quan điểm đó cũng có thể là đều đúng trong cùng một lúc. Bạn chắc chắn sẽ không thể hết lần này đến lần khác ghi bàn từ những cơ hội có độ khó cao nếu không sở hữu một số kỹ năng đặc biệt. Không phải tất cả những pha lập công đó đều là nhờ vào may mắn; không phải tất cả những thủ môn đã bị đánh bại đều là những thủ môn tồi. Heung-Min Son đã dứt điểm xuất sắc hơn bất kỳ cầu thủ nào khác trên thế giới – ngoài Lionel Messi.

Năm ngoái, trong một bài viết cho ESPN, ký giả Ryan O’Hanlon đã chỉ ra rằng Messi đã có số bàn thắng thực tế vượt trội hơn thống kê kỳ vọng của anh đến 33 bàn kể từ năm 2014. Không một cầu thủ nào khác vượt trội hơn thống kê kỳ vọng của mình trên – dù chỉ là – 13 bàn. Messi là vua kiến tạo cơ hội, là nhạc trưởng đẳng cấp nhất, là chuyên gia đi bóng xuất sắc nhất, và là cầu thủ sút nhiều nhất trong thế hệ của anh – đồng thời anh cũng dứt điểm giỏi hơn bất kỳ ai khác.

Nhưng ai sẽ là người đứng thứ hai? Và liệu rằng Son có thể được xem là người đó không?

TỶ LỆ CHUYỂN HÓA NHỮNG CÚ SÚT THÀNH BÀN THẮNG

Hãy bắt đầu từ đây. Trên thực tế, chân sút xuất sắc nhất bóng đá châu Âu trong kỷ nguyên hiện đại – dựa trên tỷ lệ chuyển hóa – chính là … Tim Howard.

Kể từ năm 2008, chỉ xuất hiện 4 cầu thủ có thể chuyển hóa 100% những cú sút của họ thành các bàn thắng: Howard, trung vệ Hugo Guillamon của Valencia, thủ môn Ali Ahamada của Toulouse, và thủ môn Alberto Brignoli của Torino :

Nhưng vì mục đích chính của bài viết này, chúng ta sẽ bắt đầu từ năm 2013 và sẽ chỉ xét đến những cầu thủ đã thực hiện ít nhất 70 cú sút kể từ đó. Cái tên đứng đầu trong tỷ lệ chuyển hóa những cú sút thành bàn thắng là “gã du mục” khổng lồ người Hà Lan Bas Dost, một cầu thủ, với chiều cao 6-foot-5, đã chuyển hóa 27,7% những cú sút của mình thành các bàn thắng.

Đứng thứ hai là một gương mặt đối lập với Bas Dost, Jadon Sancho, tiền đạo cánh của Borussia Dortmund, một cầu thủ mà A) là một siêu sao đúng nghĩa, B) chỉ mới 20 tuổi, và C) đã chuyển hóa 25,4% những cú sút của mình thành các bàn thắng. Kylian Mbappe là cái tên đứng thứ năm (22,7%), và Luis Suarez đứng thứ 15 (20,7%), nhưng 12 cầu thủ khác nằm trong top 15 chủ yếu là các chân sút kiểu “Poacher”, những người thường xuyên có các pha dứt điểm từ những cơ hội bên trong vòng cấm – kiểu cơ hội thông thường sẽ xuất hiện không nhiều – những không thực sự nổi bật trong bất kỳ khía cạnh nào khác của trận đấu. Tiêu biểu là Miroslav Klose và Chicharito Hernandez. Nói cách khác, phần lớn những cầu thủ tấn công xuất sắc nhất không phải là những cầu thủ có tỷ lệ chuyển hóa các cú sút mà họ tung ra thành bàn thắng cao nhất. Và trong thống kê này, Son đứng thứ … 107.

Và đến lúc này, hãy dành một chút thời gian để nghĩ về tiền vệ phòng ngự của Leganes, Ruben Perez, cầu thủ duy nhất trong dataset không ghi được bất kỳ bàn thắng nào. Thực tế hoàn toàn không phải là anh đã không vượt qua ngưỡng 70 cú sút. Cầu thủ người Tây Ban Nha đã thực hiện đến 132 cú sút! Nhưng hãy xem qua những vị trí mà anh đã thực hiện các cú sút và bạn sẽ hiểu phần nào lý do tại sao chúng chưa từng đưa được bóng vào lưới đối phương dù chỉ một lần:

SỐ BÀN THẮNG VƯỢT TRÊN MỨC KỲ VỌNG TRUNG BÌNH

OK, chúng ta sẽ trở lại với những chân sút giỏi. Tỷ lệ chuyển hóa những cú sút thành bàn thắng sẽ giúp chúng ta biết được đâu là những cầu thủ có phần trăm thành bàn trong tổng số cú sút đã tung ra cao nhất. Nhưng nó không hề tính đến các vị trí mà những cú sút được thực hiện và số lần chúng được thực hiện tại đó. Đây là nơi mà xG phát huy tác dụng.

Stats Perform đã định nghĩa thống kê này như sau: “Expected Goal – bàn thắng kỳ vọng – là một công cụ đo lường chất lượng của một cú sút dựa trên những biến số như kiểu đường chuyền kiến tạo cơ hội trước đó, góc sút và khoảng cách từ vị trí sút đến khung thành, liệu đó có phải là một pha đánh đầu hay không và liệu đó có phải là một big chance – cơ hội rõ rệt – hay không.” Mặc dù không hề hoàn hảo, nhưng các mô hình xG đang là thước đo tốt nhất mà chúng ta có để dự đoán về khả năng săn bàn của một cầu thủ trong tương lai, cũng như hiểu về bản chất của cách mà các bàn thắng được ghi. Phát hiện chính từ sự phát triển của các mô hình xG là phần lớn thành tích ghi bàn của một cầu thủ có thể được giải thích bằng sự kết hợp của số lượng cú sút mà anh ta đã thực hiện và “chất lượng” của những cú sút đó ra sao.

Với cách phân tích này, Bas Dost sẽ không phải là một tiền đạo hay một cây săn bàn giỏi hơn Robert Lewandowski chỉ vì anh có phần trăm những cú sút đã thực hiện trở thành bàn thắng cao hơn. Không, Lewandowski đã sút nhiều hơn tiền đạo người Hà Lan đến mức mà tỷ lệ chuyển hóa thấp hơn của anh đã được bù đắp bởi tổng số cú sút trúng đích, cũng như tổng số bàn thắng cao hơn. Trên hết, nếu Bas Dost cũng có thể dứt điểm nhiều như Lewandowski, thì anh gần như chắc chắn vẫn sẽ không có tỷ lệ những cú sút trở thành bàn thắng cao hơn 25%.

Tuy nhiên, khả năng chuyển hóa những cú sút của mình thành các bàn thắng với tỷ lệ trên trung bình lại có liên quan chặt chẽ đến “số dư”; nó có thể giúp một cầu thủ nhất định ghi “thêm” được từ 22 đến 26 bàn thắng hoặc, ví dụ, 5 đến 8 bàn thắng trong 1 mùa giải nhất định. Vì vậy, một thước đo khác, bớt phức tạp hơn để nhận định về khả năng dứt điểm, có thể chỉ đơn giản là so sánh số bàn thắng thực tế với thống kê bàn thắng kỳ vọng, để xem những ai là người có “số dư” nhiều nhất. Stats Perform đã gọi số liệu này bằng cái tên “Goals Above Average”. Dưới đây là top 10 cầu thủ của thống kê này:

Đây rõ ràng là một cách hữu ích hơn để phân tích điều mà chúng ta đang tìm kiếm: Những cầu thủ vừa sút nhiều, vừa chuyển hóa nhiều cú sút thành bàn thắng. Tất cả những cầu thủ trên đều là những cây săn bàn kiệt xuất, những ngôi sao chính hiệu, và là những nhân tố chủ lực của các đội tuyển quốc gia mà họ khoác áo – ở các mức độ khác nhau. Thống kê này, dĩ nhiên, mang tính đề cao thành tích “overperformance” của các cầu thủ, nhưng có lẽ nó cũng đã loại bỏ đi những cầu thủ không thể duy trì được khả năng dứt điểm của họ từ năm này qua năm khác.

Nếu chúng ta nhìn vào mức chênh lệch trung bình giữa bàn thắng thực tế so với kỳ vọng trung bình/ cú sút (GAA/Shot), thì Sancho sẽ là người đứng đầu danh sách, đồng hạng với – thật kỳ lạ – trung vệ Stefan de Vrij của Inter Milan, với 0,08 GAA/ Shot. Việc đưa cả hai số liệu thống kê này vào cùng một đồ thị sẽ giúp Son thậm chí còn tỏa sáng rực rỡ hơn. Ngôi sao người Hàn Quốc nằm ở vị trí được khoanh đỏ:

Nếu chúng ta chấp nhận rằng Messi, Kane, Son, Griezmann, và Suarez là 5 chân sút đẳng cấp nhất thế giới – và biểu đồ này đã chứng minh điều đó một cách rõ rệt hơn nữa – thì Son thực sự đang là người có khả năng dứt điểm tốt nhất trong nhóm 5 “cao thủ” đó, nếu xét trên GAA/Shot. Thống kê GAA/Shot được ghi nhận ở ngôi sao người Hàn Quốc là 0,06 kể từ năm 2013 – có nghĩa là, trong 8 năm qua, trung bình một cú sút của Son có khả năng đi vào lưới cao hơn 6% khi so sánh với những gì mà mô hình xG nói – trong khi không một ai trong số 4 cái tên còn lại được ghi nhận một con số trên 0,05.

Tuy nhiên, có một yếu tố đã không được đề cập trong bất kỳ mô hình nào đã nêu: Thủ môn. Nếu tất cả những yếu tố khác là ngang bằng nhau – loại đường chuyền kiến tạo cơ hội, vị trí sút, phần cơ thể được sử dụng để dứt điểm, v.v. – và giả sử trong trường hợp so sánh một cầu thủ dứt điểm về phía góc khung thành, trong khi một cầu thủ khác tung ra một cú sút đi vào giữa, họ sẽ nhận được cùng một giá trị xG. Và nếu cú sút của người nhắm vào góc đi chệch khung thành bởi một pha cản phá tuyệt vời, trong khi cú sút của người nhắm vào giữa đưa được bóng lọt qua hai chân của thủ môn đối phương, thì người có cú dứt điểm kém ấn tượng hơn sẽ được tán dương vì đã tận dụng thành công cơ hội, trong khi những gì người còn lại nhận được là một con số 0 to tướng.

Để giải quyết vấn đề này, Stats Perform cũng đã tạo ra một mô hình tính đến vị trí kết thúc của cú sút ở khung thành:

“Mô hình bàn thắng kỳ vọng dành cho những cú sút trúng đích – The Expected Goals on Target – được xây dựng dựa trên những cú sút trúng đích trong hồ sơ và bao gồm xG ban đầu của cú sút, ngoài ra, còn tính đến vị trí kết thúc của cú sút tại khung thành. Nó sẽ giúp mang đến sự nhìn nhận “công bằng” hơn cho những cú sút hướng đến các góc của khung thành so với những cú sút hướng thẳng vào giữa. Dĩ nhiên, mô hình này chỉ dành cho những cú sút trúng đích, vì nếu bạn không sút trúng đích, thì cơ hội thành bàn của cú sút là 0%.”

Sau đó, bạn có thể thực hiện so sánh xGOT và xG để xem cầu thủ nào đang gia tăng giá trị của những cú sút mà mình tung ra bằng cách nhắm vào các góc và những ai đang thực sự phung phí các cơ hội tuyệt vời với việc không sút trúng vào phạm vi khung thành. Sử dụng xGOT cũng sẽ giúp chúng ta loại bỏ màn trình diễn của thủ môn đối phương như một biến số. Bằng thước đo này – xGOT trừ xG, còn gọi là “Shooting Goals Added” (mức chênh lệch giữa chất lượng thực sự của những cú sút trúng đích so với giá trị được xG thể hiện) – Messi thậm chí sẽ trông giống như một câu chuyện hư cấu nào đó được “bịa” ra nhằm hạ thấp uy tín của thuật toán này, trong khi phần còn lại của những chân sút đứng trên mức trung bình chẳng hề chênh lệch với nhau quá lớn.

Tuy nhiên, một lần nữa, Son lại tiếp tục nằm đâu đó trong nhóm dẫn đầu phía sau Messi. Ngôi sao người Hàn Quốc và Luis Suarez là 2 cầu thủ duy nhất – trong một thế giới không Messi – lọt vào top đầu trong cả hai thuật toán Shooting Goals Added và Goals Above Average. Dưới đây là tất cả những cú dứt điểm mà Son đã thực hiện kể từ năm 2013 tại giải quốc nội, kích cỡ của các hình tròn dựa trên giá trị xG của từng cú sút:

Giờ đây, trong khi SGA đã giúp chúng ta loại bỏ thủ môn đối phương ra khỏi phương trình, nhưng nó cũng đã “lờ đi” một vài biến số khác có thể giúp một cầu thủ liên tục ghi bàn nhiều hơn thống kê kỳ vọng: Trên đường bay của cú sút có ít hậu vệ hơn, một pha “tung cước” nhanh, khả năng dứt điểm bằng cả hai chân và khả năng thực hiện những cú sút thực sự cực kỳ-cực kỳ khó. Ba yếu tố được nhắc đến sau cùng, đặc biệt là khả năng dứt điểm “hai chân như một”, chính là sở trường của Son.

Với tất cả những điều đó, tôi thích sử dụng đến một phương pháp rất phi khoa học, là kết hợp cả hai số liệu thống kê GAA và SGA với nhau để đưa ra quyết định. Vì những điểm mù của các mô hình, số lượng có hạn của những cú sút được thực hiện bởi bất kỳ cầu thủ nào trong bất kỳ mùa giải nào, và nói chung là tính chất linh hoạt của môn thể thao vua, tất cả các nỗ lực định lượng “kỹ năng dứt điểm” đều có một mức độ không chắc chắn chẳng thể nào xóa bỏ, vậy nên phương pháp tiếp cận tổng hợp hai thước đo này sẽ trở nên thực sự hữu ích. Vì Son và Suarez là hai cầu thủ duy nhất – trong một thế giới không Messi – lọt vào top 5 của cả hai hạng mục, nên danh hiệu những chân sút xuất sắc nhất sẽ thuộc về hai người họ. Và vì Son đang dẫn trước Suarez trên cơ sở “per-shot” ở cả hai thước đo – 0,03SGA/ cú sút, so với 0,02 SGA/ cú sút của Suarez – chúng ta sẽ trao “vương miện” cho siêu sao người Hàn Quốc.

Vì vậy, mặc dù Son chắc chắn sẽ không thể duy trì lâu dài phong độ “sút phát ăn luôn” trong phần còn lại của mùa giải này, thì siêu phẩm được ghi vào hôm Chủ Nhật và bất kỳ bàn thắng nào trong số 9 pha lập công còn lại của anh cho đến hiện tại của mùa giải này đều không phải nhờ may mắn. Lần tiếp theo bạn theo dõi một trận đấu của Spurs và Son tung ra một cú sút từ bên ngoài vòng cấm hoặc một góc hẹp bên trong vòng cấm, thì cú sút cụ thể đó vẫn sẽ có khả năng “miss” cao hơn là thành bàn. Nhưng còn thực tế tuyệt đối rằng chính anh là người tung ra nó thì sao? Điều đó có nghĩa là nó vẫn sẽ có cơ hội thành bàn cao hơn so với cùng một cú sút, cùng một vị trí, cùng bằng một chân, được thực hiện bởi bất kỳ cầu thủ nào khác trên toàn thế giới.

Nguồn: Lược dịch từ bài phân tích “Why Heung-Min Son Is the Best Finisher in the World” của ký giả Ryan O’Hanlon, đăng tải trên No Grass in the Clouds.