Tài liệu giải mật tiết lộ lý do Mỹ không thể coi Nga là ‘đồng minh’

Theo biên bản một cuộc họp diễn ra vào năm 1992 vừa được giải mật, các vấn đề chưa được giải quyết khiến Washington không coi Moskva là ‘đồng minh’.

Tổng thống Nga Boris Yeltsin (trái) và Tổng thống Mỹ George Bush trong cuộc họp báo ở Trại David ngày 1/2/1992. Ảnh tư liệu: AP

Đài RT ngày 2/2 dẫn một tài liệu mới được giải mật cho biết trong cuộc gặp của tổng thống hai nước Mỹ và Nga vào năm 1992, Mỹ đã từ chối đề xuất của Nga về việc mô tả cặp đôi này là “đồng minh”.

Tổng thống Mỹ khi đó, ông George H.W. Bush giải thích với người đồng cấp phía Nga Boris Yeltsin lý do tại sao ông miễn cưỡng sử dụng cụm từ này, khẳng định rằng không phải mọi vấn đề giữa hai nước đều đã được giải quyết.

Đài RT cho biết thêm vào ngày 30/1, Cơ quan Lưu trữ An ninh Quốc gia Mỹ đã công bố hàng loạt biên bản giải mật về một số cuộc gặp giữa tổng thống hai nước Mỹ và Nga với ba thập kỷ trước.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô vào cuối tháng 12/1991, giới lãnh đạo mới của Nga có nhiều hy vọng rằng các đối thủ truyền kiếp trước đây có thể trở thành đồng minh.

Một cuộc trò chuyện như vậy diễn ra vào ngày 1/2/1992 tại nơi nghỉ dưỡng của Tổng thống Mỹ ở Trại David thuộc bang Maryland, trong chuyến thăm Mỹ cấp nhà nước đầu tiên của nhà lãnh đạo Nga khi đó, ông Boris Yeltsin

Tài liệu giải mật cho thấy gần cuối cuộc gặp, Tổng thống Nga hỏi người đồng cấp phía Mỹ rằng: “Chúng ta có còn là đối thủ hay không?”

“Không, chúng ta không phải,” ông George H.W. Bush trả lời, đồng thời cho biết thêm rằng một tuyên bố đã được chuẩn bị để đưa “chúng ta ra khỏi kỷ nguyên cũ”. Sau đó, ông George H.W. Bush đề nghị nguyên thủ quốc gia Nga xem qua thông điệp.

Xem xong, ông Yeltsin nhận xét: “Ông không có gì ở đây để nói rằng chúng ta không còn là đối thủ nữa và đang tiến tới việc trở thành đồng minh”

“Nó nói lên tình bạn”, Ngoại trưởng Mỹ khi đó, ông James A. Baker nói xen vào.

Tuy nhiên, ông Yeltsin nhấn mạnh rằng tài liệu nên nêu rõ là Mỹ và Nga “đang chuyển từ giai đoạn đối thủ sang đồng minh”.

Theo ông Yeltsin, cách diễn đạt như vậy sẽ rót “chất lượng mới” vào thông điệp. Tuy nhiên, ông Bush cho rằng Washington “sử dụng ngôn ngữ chuyển tiếp này bởi vì chúng tôi không muốn hành động như thể mọi vấn đề của chúng ta đã được giải quyết”.

Ngoài ra, trong cuộc gặp, nhà lãnh đạo Nga cũng đưa ra một số đề xuất cắt giảm vũ khí hạt nhân táo bạo nhưng ông Bush không chấp nhận, với việc Tổng thống Mỹ từ chối loại bỏ các tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm vốn là cốt lõi của bộ ba chiến lược của Mỹ.

Ý tưởng của ông Yeltsin về việc tạo ra một hệ thống phòng thủ tên lửa chung toàn cầu cũng không được người Mỹ đón nhận nhiệt tình.

Bất chấp sự khác biệt về quan điểm, cả hai nhà lãnh đạo đều mô tả cuộc họp là vô cùng tích cực vào thời điểm đó.