Sự ủng hộ của EU cho Ukraine bấp bênh khi Hungary cứng rắn

Uy tín của EU cũng đang bị đe dọa khi khối này trước đó đã cam kết sẽ sát cánh bên Ukraine cho đến chừng nào xung đột còn tiếp diễn.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel đã gặp Thủ tướng Viktor Orbán tại Budapest vào ngày 27/11/2023 nhằm giảm bớt căng thẳng đang gia tăng. Ảnh: Euractiv

Theo hãng tin Reuters ngày 11/12, một số thành viên của EU chuẩn bị đối đầu với Hungary trong tuần này về việc viện trợ hàng tỷ euro cho Ukraine và cơ hội bắt đầu đàm phán thành viên, cả hai mục tiêu chính của Kiev khi cuộc xung đột với Nga bế tắc.

Các nhà lãnh đạo EU sẽ nhóm họp tại hội nghị thượng đỉnh ở Brussels từ ngyaf 14 và 15/12 để quyết định các đề xuất cấp 50 tỷ euro hỗ trợ kinh tế cho Kiev, phân bổ thêm 20 tỷ euro cho quân đội Ukraine và khởi động các cuộc đàm phán gia nhập.

Đảm bảo nguồn hỗ trợ tài chính mới từ châu Âu là rất quan trọng khi có nhiều nghi ngờ về sự hỗ trợ trong tương lai của Mỹ dành cho Ukraine, quốc gia phụ thuộc vào viện trợ tài chính của phương Tây liên quan đến cuộc xung đột với Nga.

Nhưng Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, người vẫn duy trì mối quan hệ gần gũi với Tổng thống Nga Vladimir Putin, đã đe dọa sẽ phủ quyết các cuộc đàm phán về viện trợ và đàm phán mở rộng EU tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra vào cuối tuần này.

Tất cả 3 quyết định – cũng như quyết định thứ tư về gói biện pháp trừng phạt thứ 12 của EU đối với Nga kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022 – đều đòi hỏi sự ủng hộ nhất trí của tất cả 27 thành viên trong khối.

“Chúng ta đang ở thời điểm quan trọng”, một quan chức cấp cao của EU cho biết, khi đề cập đến tình trạng bế tắc trên chiến trường và Quốc hội Mỹ chưa phê duyệt gói viện trợ 60 tỷ USD của Tổng thống Joe Biden đề xuất cho Ukraine.

Quan chức EU trên nói trong điều kiện giấu tên cho biết: “Điều rất quan trọng là EU sẽ thể hiện sự hỗ trợ rõ ràng và đầy đủ đối với Ukraine. Thông điệp đó không chỉ dành cho Nga, nó còn là thông điệp dành cho Mỹ và cả cho Ukraine”.

Uy tín của EU cũng đang bị đe dọa khi khối này trước đó đã cam kết sẽ sát cánh bên Ukraine cho đến chừng nào xung đột còn tiếp diễn.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết vào tối 10/12: “Chúng tôi tin tưởng vào những quyết định tích cực. Châu Âu phải bảo vệ các giá trị và sự thống nhất của mình một cách dứt khoát”.

Hungary không phải là trường hợp mới gây xôn xao ở EU. Budapest đã giảm bớt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Moskva và tháng 12 năm ngoái đã phủ quyết một thỏa thuận cấp cho Ukraine 18 tỷ euro cho năm 2023.

Cuối cùng, Hungary đã cho phép sự hỗ trợ đó được thông qua sau khi thỏa hiệp nhiều ngày về việc viện trợ của EU cho Hungary bị chặn vì lo ngại về vấn đề pháp quyền.

Khi EU muốn tìm cách giành được sự ủng hộ của Hungary dành cho Ukraine, Ủy ban châu Âu dự kiến ​​sẽ cho phép giải ngân để tiếp cận 10 tỷ euro cho Budapest trong tuần này.

Về lý do phản đối việc mở các cuộc đàm phán thành viên với Kiev, Thủ tướng Orbán ban đầu phàn nàn về cách đối xử của Kiev đối với người thiểu số Hungary ở Ukraine. Sau đó, nhà lãnh đạo Ukraine cho rằng “Ukraine quá tham nhũng và chưa sẵn sàng gia nhập EU”.

Thay vì quyết định viện trợ mới cho Ukraine, Thủ tướng Hungary yêu cầu khối tổ chức một “cuộc thảo luận chiến lược” về sự hỗ trợ của EU dành cho Kiev.

Nhưng các nhà ngoại giao cho biết các nỗ lực liên quan của Gruzia, Bosnia và Herzegovina nhằm thúc đẩy hy vọng gia nhập EU – cả hai đều được Hungary ủng hộ – sẽ thất bại nếu Hungary phủ quyết Ukraine.

Trong khi ông Orbán có thể là người chỉ trích lớn nhất về việc mở rộng hỗ trợ nhiều hơn cho Ukraine, phán quyết vào tháng trước của tòa án hiến pháp Đức đã làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán của EU bằng cách tạo ra một lỗ hổng lớn trong ngân sách của thành viên giàu nhất trong khối này.

Nếu Hungary phủ quyết việc cấp 50 tỷ euro cho Ukraine thông qua ngân sách chung của khối, 26 quốc gia EU khác có thể mở rộng đóng góp song phương cho Kiev – một biện pháp phức tạp và tốn kém hơn.

Sự không chắc chắn cũng bao trùm tương lai của viện trợ quân sự của EU cho Ukraine. Đề xuất sử dụng quỹ quân sự do EU điều hành – Quỹ Hòa bình châu Âu (EPF) – để cung cấp cho Ukraine 20 tỷ euro vũ khí và các hỗ trợ khác trong 4 năm tới đã vấp phải sự phản đối từ Đức.

Một số thành viên EU đang thúc đẩy hội nghị thượng đỉnh ít nhất phải cam kết 5 tỷ euro cho Ukraine thông qua EPF vào năm tới và bất chấp triển vọng ảm đạm, một số nhà ngoại giao ở Brussels tin rằng khối sẽ tránh được tình huống xấu nhất và thực hiện một số cam kết với Ukraine.