Sự ủng hộ của EU cho Ukraine bấp bênh khi Hungary cứng rắn
Uy tín của EU cũng đang bị đe dọa khi khối này trước đó đã cam kết sẽ sát cánh bên Ukraine cho đến chừng nào xung đột còn tiếp diễn.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel đã gặp Thủ tướng Viktor Orbán tại Budapest vào ngày 27/11/2023 nhằm giảm bớt căng thẳng đang gia tăng. Ảnh: Euractiv
Theo hãng tin Reuters ngày 11/12, một số thành viên của EU chuẩn bị đối đầu với Hungary trong tuần này về việc viện trợ hàng tỷ euro cho Ukraine và cơ hội bắt đầu đàm phán thành viên, cả hai mục tiêu chính của Kiev khi cuộc xung đột với Nga bế tắc.
Các nhà lãnh đạo EU sẽ nhóm họp tại hội nghị thượng đỉnh ở Brussels từ ngyaf 14 và 15/12 để quyết định các đề xuất cấp 50 tỷ euro hỗ trợ kinh tế cho Kiev, phân bổ thêm 20 tỷ euro cho quân đội Ukraine và khởi động các cuộc đàm phán gia nhập.
Đảm bảo nguồn hỗ trợ tài chính mới từ châu Âu là rất quan trọng khi có nhiều nghi ngờ về sự hỗ trợ trong tương lai của Mỹ dành cho Ukraine, quốc gia phụ thuộc vào viện trợ tài chính của phương Tây liên quan đến cuộc xung đột với Nga.
Nhưng Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, người vẫn duy trì mối quan hệ gần gũi với Tổng thống Nga Vladimir Putin, đã đe dọa sẽ phủ quyết các cuộc đàm phán về viện trợ và đàm phán mở rộng EU tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra vào cuối tuần này.
Tất cả 3 quyết định – cũng như quyết định thứ tư về gói biện pháp trừng phạt thứ 12 của EU đối với Nga kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022 – đều đòi hỏi sự ủng hộ nhất trí của tất cả 27 thành viên trong khối.
“Chúng ta đang ở thời điểm quan trọng”, một quan chức cấp cao của EU cho biết, khi đề cập đến tình trạng bế tắc trên chiến trường và Quốc hội Mỹ chưa phê duyệt gói viện trợ 60 tỷ USD của Tổng thống Joe Biden đề xuất cho Ukraine.
Quan chức EU trên nói trong điều kiện giấu tên cho biết: “Điều rất quan trọng là EU sẽ thể hiện sự hỗ trợ rõ ràng và đầy đủ đối với Ukraine. Thông điệp đó không chỉ dành cho Nga, nó còn là thông điệp dành cho Mỹ và cả cho Ukraine”.
Video đang HOT
Uy tín của EU cũng đang bị đe dọa khi khối này trước đó đã cam kết sẽ sát cánh bên Ukraine cho đến chừng nào xung đột còn tiếp diễn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết vào tối 10/12: “Chúng tôi tin tưởng vào những quyết định tích cực. Châu Âu phải bảo vệ các giá trị và sự thống nhất của mình một cách dứt khoát”.
Hungary không phải là trường hợp mới gây xôn xao ở EU. Budapest đã giảm bớt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Moskva và tháng 12 năm ngoái đã phủ quyết một thỏa thuận cấp cho Ukraine 18 tỷ euro cho năm 2023.
Cuối cùng, Hungary đã cho phép sự hỗ trợ đó được thông qua sau khi thỏa hiệp nhiều ngày về việc viện trợ của EU cho Hungary bị chặn vì lo ngại về vấn đề pháp quyền.
Khi EU muốn tìm cách giành được sự ủng hộ của Hungary dành cho Ukraine, Ủy ban châu Âu dự kiến sẽ cho phép giải ngân để tiếp cận 10 tỷ euro cho Budapest trong tuần này.
Về lý do phản đối việc mở các cuộc đàm phán thành viên với Kiev, Thủ tướng Orbán ban đầu phàn nàn về cách đối xử của Kiev đối với người thiểu số Hungary ở Ukraine. Sau đó, nhà lãnh đạo Ukraine cho rằng “Ukraine quá tham nhũng và chưa sẵn sàng gia nhập EU”.
Thay vì quyết định viện trợ mới cho Ukraine, Thủ tướng Hungary yêu cầu khối tổ chức một “cuộc thảo luận chiến lược” về sự hỗ trợ của EU dành cho Kiev.
Nhưng các nhà ngoại giao cho biết các nỗ lực liên quan của Gruzia, Bosnia và Herzegovina nhằm thúc đẩy hy vọng gia nhập EU – cả hai đều được Hungary ủng hộ – sẽ thất bại nếu Hungary phủ quyết Ukraine.
Trong khi ông Orbán có thể là người chỉ trích lớn nhất về việc mở rộng hỗ trợ nhiều hơn cho Ukraine, phán quyết vào tháng trước của tòa án hiến pháp Đức đã làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán của EU bằng cách tạo ra một lỗ hổng lớn trong ngân sách của thành viên giàu nhất trong khối này.
Nếu Hungary phủ quyết việc cấp 50 tỷ euro cho Ukraine thông qua ngân sách chung của khối, 26 quốc gia EU khác có thể mở rộng đóng góp song phương cho Kiev – một biện pháp phức tạp và tốn kém hơn.
Sự không chắc chắn cũng bao trùm tương lai của viện trợ quân sự của EU cho Ukraine. Đề xuất sử dụng quỹ quân sự do EU điều hành – Quỹ Hòa bình châu Âu (EPF) – để cung cấp cho Ukraine 20 tỷ euro vũ khí và các hỗ trợ khác trong 4 năm tới đã vấp phải sự phản đối từ Đức.
Một số thành viên EU đang thúc đẩy hội nghị thượng đỉnh ít nhất phải cam kết 5 tỷ euro cho Ukraine thông qua EPF vào năm tới và bất chấp triển vọng ảm đạm, một số nhà ngoại giao ở Brussels tin rằng khối sẽ tránh được tình huống xấu nhất và thực hiện một số cam kết với Ukraine.
Hungary gửi tối hậu thư cho EU về Ukraine
Trong thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, Thủ tướng Hungary đề nghị xem xét lại toàn bộ chính sách của EU đối với Ukraine, làm dấy lên mối lo ngại về tình trạng bế tắc kéo dài giữa Budapest và Brussels.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban phát biểu tại cuộc họp báo ở Budapest. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico (Mỹ) ngày 22/11, Thủ tướng Hungary Viktor Orban đang đe dọa chặn tất cả viện trợ của EU cho Ukraine, cũng như việc nước này gia nhập khối trong tương lai, trừ khi các nhà lãnh đạo châu Âu đồng ý xem xét lại toàn bộ chiến lược hỗ trợ của họ cho Kiev.
Trong bức thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, nhà lãnh đạo Hungary nói rằng không có quyết định nào về việc tài trợ cho Ukraine, mở các cuộc đàm phán gia nhập EU hoặc các biện pháp trừng phạt bổ sung chống Nga có thể được thực hiện cho đến khi "cuộc thảo luận chiến lược" này diễn ra nhân dịp các nhà lãnh đạo châu Âu dự hội nghị thượng đỉnh tại Brussels vào giữa tháng 12 năm nay.
"Hội đồng châu Âu nên đ.ánh giá việc thực hiện và tính hiệu quả của các chính sách hiện tại từ EU đối với Ukraine, bao gồm các chương trình hỗ trợ khác nhau", Thủ tướng Orban viết trong bức thư.
Ông Orban cũng đặt câu hỏi tại sao EU nên tiếp tục hỗ trợ Ukraine vào thời điểm mà Mỹ, quốc gia đã cung cấp phần lớn viện trợ quân sự cho Kiev, có thể không thể tiếp tục tài trợ do sự bế tắc đảng phái liên quan đến viện trợ trong tương lai.
Bức thư của ông Orban nêu rõ: "Hội đồng châu Âu phải có một cuộc thảo luận thẳng thắn và cởi mở về tính khả thi về các mục tiêu chiến lược của EU tại Ukraine".
Theo nhà lãnh đạo Hungary, Hội đồng châu Âu "không có quyền" đưa ra các quyết định quan trọng về các đảm bảo an ninh được đề xuất hoặc hỗ trợ tài chính bổ sung cho Ukraine, cũng như tán thành việc tăng cường hơn nữa chế độ trừng phạt của EU hoặc đồng ý về tương lai của quá trình mở rộng trừ khi có sự đồng thuận của các thành viên về chiến lược đối với Ukraine.
Bức thư của ông Orban làm tăng nguy cơ xảy ra tình trạng bế tắc kéo dài giữa Budapest và Brussels, nơi đang giữ lại 13 tỷ euro t.iền tài trợ cho Hungary vì lo ngại rằng nước này đang vi phạm các tiêu chuẩn của EU về vấn đề pháp quyền.
Dù không đề cập trực tiếp, nhưng bức thư của Thủ tướng Hungary gợi ý rằng Budapest có thể sử dụng quyền phủ quyết của mình để ngăn chặn việc giải ngân khoản viện trợ trị giá 50 tỷ euro theo kế hoạch cho Ukraine - số t.iền cần thiết để tài trợ cho Chính phủ Ukraine trong bối cảnh cuộc xung đột với Nga kéo dài.
Ngoài 50 tỷ euro, ông Orban còn đe dọa sẽ chặn 500 triệu euro viện trợ quân sự theo kế hoạch cho Ukraine, cũng như phản đối mở các cuộc đàm phán chính thức để Kiev gia nhập EU, điều mà các nhà lãnh đạo châu Âu khác hy vọng sẽ thông qua vào thời điểm diễn ra cuộc họp của Hội đồng châu Âu dự kiến vào ngày 14 - 15/12 tới.
Theo một nhà ngoại giao EU, Thủ tướng Orban đã gây nguy hiểm cho toàn bộ quá trình ra quyết định của EU liên quan đến Ukraine như một phần trong chiến lược gây áp lực lên Ủy ban châu Âu để giải ngân 13 tỷ euro cho Hungary.
Nhà ngoại giao này lưu ý rằng với những trường hợp khác, Budapest đã bỏ phiếu trắng trong các cuộc bỏ phiếu quan trọng và cho phép EU áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga, thì trong trường hợp này, điều đó không xảy ra. "Đó không phải là vấn đề trung lập đối với Hungary. Đó là về đòn bẩy", quan chức ngoại giao EU nói.
Tối hậu thư của ông Orban gửi đến Hội đồng châu Âu vào thời điểm được cho là đặc biệt nhạy cảm đối với Ukraine, khi quân đội nước này đang nỗ lực giành lợi thế trước các lực lượng Nga và ngay sau khi Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan cảnh báo rằng "cánh cửa viện trợ của Mỹ dành cho Ukraine đang đóng lại".
Với cảnh báo trên từ Hungary, một số quốc gia đã tính toán các cách để giải quyết vấn đề với Budapest và duy trì dòng viện trợ đến Kiev. Một cách giải quyết tiềm năng là các nước EU gửi viện trợ tài chính cho Ukraine thông qua các thỏa thuận song phương thay vì thông qua các cơ cấu của EU như Quỹ Hòa bình châu Âu, nơi điều phối viện trợ quân sự của EU cho Kiev. Điều này có thể giúp "đóng băng" sự phản đối của Budapest một cách hiệu quả.
Nhưng cách tiếp cận trên sẽ không hiệu quả khi mở các cuộc đàm phán chính thức để Ukraine gia nhập EU, vì Hungary sẽ phải tham gia vào quá trình đó. Kết quả là, việc đóng băng trên đối với Hungary vẫn chưa phải là một ý tưởng hay xét đến khía cạnh nhằm duy trì sự thống nhất của EU.
Trong trường hợp Hungary phủ quyết, một lựa chọn khác cho EU là trì hoãn quyết định giải phóng các quỹ của khối dành cho Budapest.
Thủ tướng Hungary cảnh báo EU không đồng thuận trong vấn đề Ukraine Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, ngày 4/12, Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã yêu cầu Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel loại bỏ việc xem xét kết nạp Ukraine vào Liên minh châu Âu (EU) tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo của khối vào tuần tới. Thủ tướng Hungary Viktor Orban. Ảnh: AFP/TTXVN Trong bức thư gửi...
