Sự thật về phương pháp chụp CT ‘quét’ toàn thân sàng lọc ung thư

Hiện nay nhiều bệnh viện tư nhân, phòng khám tư nhân quảng cáo chụp CT toàn thân có thể phát hiện sớm ung thư. Các chuyên gia ung bướu lại đưa ra lo ngại về phương pháp sàng lọc ung thư này.

Hại nhiều hơn lợi

Tại 1 bệnh viện tư ở Hà Nội, trên website quảng cáo chụp CT toàn thân là cách sàng lọc sớm ung thư với tỷ lệ phát hiện sớm nhiều bệnh.

Kỹ thuật này có thể phát hiện sớm các bệnh lý như ung thư, các khối u trong cơ thể như ung thư vú, ung thư phổi, tuyến giáp hoặc các bệnh về não,… mà không cần xâm lấn, không gây đau đớn.

Máy chụp CT scan sẽ “băm” nhỏ hình ảnh toàn bộ cơ thể người bệnh để kiểm tra với tần suất 256 dãy thậm chí 600 dãy để phát hiện được các bất thường của cơ thể qua màn hình máy tính.

Không chỉ sử dụng CT đa dãy mà chụp PET/CT bao gồm sử dụng máy móc hiện đại kết hợp tia X và tiêm chất phóng xạ để phát hiện những bất thường của cơ thể sớm đưa ra các quyết định sàng lọc ung thư.

Sau khi chụp CT hoặc PET/CT xong bác sĩ sẽ có hình ảnh thu được thông qua màn hình máy tính chuyên dụng. Thông qua hình ảnh được hiển thị để phát hiện và đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Ảnh có tính chất minh họa

Nhiều người cứ nghĩ việc kiểm tra toàn thân sẽ giúp họ ăn ngon ngủ yên, một liều thuốc an thần. TS BS Nguyễn Triệu Vũ – Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Thủ Đức, TP.HCM cho biết ông gặp rất nhiều người đến khoe rằng mỗi năm họ đều tranh thủ đi “quét” toàn bộ cơ thể 1 lần để xem có bị ung thư hay không. TS Vũ cho rằng quan điểm này hoàn toàn sai lầm.

TS Vũ cho biết giống như tất cả các xét nghiệm khác, CT scan cũng có nhiều điểm yếu, dương tính giả (không bệnh thành có bệnh), âm tính giả (có bệnh mà không phát hiện được).

Cùng quan điểm, bác sĩ Dương Tấn Khánh – giảng viên trường Đại học Y dược Huế, hiện đang học bác sĩ nội trú tại Texas, Hoa Kỳ cho biết quan điểm chụp CT scan sàng lọc ung thư hoàn toàn sai lầm.

Bác sĩ Khánh cho biết hiện nay người ta chỉ khuyến cáo sử dụng CT scan trong sàng lọc ung thư phổi ở những người có tiền sử hút thuốc, người trên 50 tuổi. Ngoài ra, CT scan không được dùng trong sàng lọc ung thư. Hiệu quả sàng lọc của nó thấp và còn có nguy cơ gây ra nhiễm bức xạ tia X – là yếu tố gây ung thư máu, ung thư tuyến giáp.

Bác sĩ Khánh cho biết trong môi trường tự nhiên vẫn có bức xạ nhưng ở mức độ nhỏ.

Nếu bạn chụp Xquang ngực sẽ bằng 2,4 ngày bức xạ nền (tương đương với nền bức xạ nền tự nhiên trên trái đất).

CT scan sọ não – mức độ nhiễm xạ khoảng 100 lần Xquang ngực tương đương 8 tháng phơi nhiễm bức xạ nền tự nhiên.

CT ổ bụng – tương đương với 400 lần Xquang ngực tương đương với 2,7 năm bức xạ nền.

CT mạch máu – bức xạ tương đương với 4 năm phơi nhiễm bức xạ nền tự nhiên.

Chính vì điều này, các hiệp hội y khoa chưa ủng hộ dùng CT scan toàn thân cho người bình thường khỏe mạnh. Tầm soát nên hướng vào nhóm đối tượng và vị trí cụ thể.

Những bệnh ung thư nào cần sàng lọc

Theo hướng dẫn của Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ, 5 bệnh ung thư phổ biến có thể sàng lọc:

Thứ nhất, ung thư vu, hiệp hội ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo phu nư trên 40 tuôi co sưc khoe tôt nên đi chup X-quang tuyên vu (mammography) môi năm môt lân. Phu nư tư 20 – 40 tuôi nên đi kham vu đinh ky 3 năm môt lân tai cơ sơ y tê chuyên khoa. Phu nư trên 40 tuôi nên đi kham vu đinh ky môi năm môt lân tai cơ sơ y tê chuyên khoa.

Bên canh đo phu nư co thê tư kham vu tư sau 20 tuôi.

Môt sô phu nư co yêu tô nguy cơ cao hoăc tiên sư gia đinh ung thư vu nên đươc sang loc sơm hơn.
Thứ hai, ung thư đai trưc trang sàng lọc bằng cách nội soi đai trang sigma ông mêm môi 5 năm hoăc nôi soi đai trang môi 10 năm hoăc chup đai trang can quang kep môi 5 năm hoăc chup CT đai trang (nôi soi đai trang ao) môi 5 năm.

Xet nghiêm mau tiêm ân trong phân (Fecal Occult Blood Test – FOBT) hoăc xet nghiêm hoa miên dich phân (Fecal Immunochemical Test) môi năm môt lân hoăc xet nghiêm DNA trong phân (Stool DNA test).

Nêu môt trong cac xet nghiêm trên dương tinh thi cân tiên hanh nôi soi đai trang.

Môt sô ngươi co tiên sư gia đinh co nguy cơ cao bi polyp hoăc ung thư đai trưc trang nên đươc sang loc thương xuyên hơn.

Thứ ba, ung thư cô tư cung việc sang loc nên đươc băt đâu ơ phu nư 21 tuôi, không nên tiên hanh ơ phu nư
Thứ tư, ung thư phôi những người có nguy cơ cao bi ung thư phôi: tuôi tư 55 – 74, co tiên sư hut thuôc môi năm trên 30 bao, đang hut thuôc hoăc đa bo thuôc đươc

Thứ năm, ung thư tiên liêt tuyên, nam giơi sau 50 tuôi nên sang loc phat hiên ung thư tiên liêt tuyên bao gôm đinh lương PSA va thăm kham tiên liêt tuyên qua trưc trang.