‘Soul’ – tuyệt phẩm giàu tham vọng và ý nghĩa của Pixar

Tác phẩm hoạt hình mới của Pixar đánh dấu bước chuyển mình từ xưởng phim trong việc xây dựng kịch bản nhằm khai thác các chủ đề giàu tham vọng với nhiều tầng lớp ý nghĩa.

Nhân vật chính của Soul là Joe Gardner ( Jamie Foxx) – một giáo viên dạy thanh nhạc tại trường phổ thông có niềm đam mê bất tận với nhạc jazz. Joe luôn mơ ước trở thành nhạc công piano trình diễn trước công chúng, thay vì theo đuổi công việc dạy học nhàm chán qua ngày.

Một ngày nọ, Joe nhận được lời đề nghị tham gia trình diễn cùng nữ nhạc công lừng danh Dorothea Williams ( Angela Bassett). Đen đủi thay, đúng lúc cơ hội đổi đời sắp đến, Joe bất ngờ qua đời vì một tai nạn kỳ quặc.

Linh hồn của Joe thoát khỏi thân xác và trôi vào cõi hư vô để chuẩn bị siêu thoát. Không chấp nhận bản thân đã qua đời, anh tìm mọi cách để trở lại trần gian nhằm thực hiện mong ước lớn nhất của đời mình.

Trong chuyến hành trình tìm lại cuộc sống, Joe phiêu lưu qua những cõi siêu hình, trải nghiệm thế giới của các Đấng tạo hóa, và đồng hành cùng một linh hồn bé nhỏ nhằm tìm kiếm ý nghĩa thực sự của sự sống.

Chủ đề rộng lớn, giàu tham vọng và nhiều tầng lớp ý nghĩa

Soul có phần mở màn tương đối khuôn mẫu, nhưng vẫn không kém phần thú vị. Nhân vật chính Joe Gardner được giới thiệu đến khán giả một cách ngắn gọn, đủ giúp người xem nắm bắt những điểm nhấn chính về hoàn cảnh và mục tiêu hiện tại.

Và ngay khi khán giả lẫn nhân vật đang bắt đầu cảm thấy hứng thú trước các sự kiện diễn ra, bộ phim đem đến bước ngoặt mà chẳng ai có thể ngờ tới: khai tử luôn nhân vật bằng một tai nạn không thể kỳ cục hơn. Dẫu rằng đây là điều ai cũng biết trước qua trailer, Soul vẫn khiến khán giả bất ngờ với cách thể hiện bi kịch đầy hài hước, duyên dáng.

Khán giả có thể biết trước một phần nội dung của Soul , nhưng vẫn bất ngờ trước những diễn biến trên màn ảnh.

Kế đó là hành trình của Joe dưới dạng linh hồn chu du qua các cõi siêu hình như Cõi Sau – nơi linh hồn người chết tập hợp để siêu thoát, Cõi Trước – nơi các Đấng tạo hóa tạo nên sự sống mới cho thế giới con người. Trong chuyến hành trình này, anh gặp gỡ và làm quen với linh hồn số 22 ( Tina Fey) tại Cõi Trước.

Trái với Joe, số 22 tìm mọi cách để không phải tái sinh trên trần gian. Cứ thế, một người cầu sinh, một người cầu tử liên kết với nhau bằng mối lương duyên kỳ lạ, rồi cùng nhau trải qua hàng loạt sự kiện để tìm kiếm ý nghĩa thực sự của cuộc sống.

Ban đầu, mục tiêu chính của Soul có vẻ đơn giản và dễ hiểu khi khán giả dễ dàng nhận ra mong muốn được trở lại dương thế nhằm thực hiện ước mơ của Joe. Sau khi bộ đôi gặp gỡ, cả hai cùng tham gia vào hành trình thực hiện mục tiêu của Joe, cũng như khám phá thêm câu chuyện của số 22.

Đến đây, khán giả có thể thấy sự tương đồng giữa Soul và tác phẩm trước của Pixar cũng khai thác đề tài thế giới bên kia là Coco (2017). Joe và số 22 có phần giống như cậu bé Miguel và ông cố Héctor, cùng nhau trải qua nhiều sự kiện để rồi cuối cùng nhân vật chính có thể trở lại dương thế và nhận ra điều gì mới là quý giá, đáng trân trọng với bản thân.

Dễ gây liên tưởng tới Coco , nhưng Soul càng về sau càng trở nên phức tạp hơn.

Nhưng Soul không đơn giản như thế. Càng về sau, bộ phim càng khác biệt so với Coco lẫn những kỳ vọng của khán giả khi dần hé lộ những lý tưởng, chủ đề rộng lớn với nhiều tầng ý nghĩa hơn hẳn.

Chuyến hành trình của Joe và số 22 cơ bản vẫn diễn ra một cách thú vị và hấp dẫn, với hàng loạt sự kiện nhỏ mà qua đó các nhân vật sẽ khám phá, học hỏi thêm được nhiều điều để dần trưởng thành và tự rút ra quyết định cho bản thân. Các sự kiện trong phim diễn ra tự nhiên, nhẹ nhàng và hài hước, đem đến trải nghiệm thấm thía cho cả nhân vật lẫn khán giả.

Tuy nhiên, với mỗi đối tượng khán giả, trải nghiệm mà Soul đem đến sẽ khác nhau. Khác với các tác phẩm trước, Pixar không chủ đích xây dựng một mục tiêu, giá trị lý tưởng cụ thể để các nhân vật hướng đến trong Soul .

Kịch bản đưa nhân vật gặp gỡ các nhân vật khác, trải nghiệm sự kiện với góc nhìn khác, để rồi từ đó tự rút ra cho mình cảm nhận riêng, giác ngộ ra những điều mà bản thân trước giờ chưa hiểu thấu do nhân sinh quan còn hạn hẹp của bản thân.

Đó không chỉ là nhận ra những điều quý giá, đáng trân trọng cần giữ gìn trong cuộc sống, như tình cảm gia đình, tình cảm bạn bè hay niềm đam mê, lòng trung thành, mà còn rộng hơn nữa: ý nghĩa thực sự của cuộc sống và sự tồn tại của bản thân.

Do đó, có thể thấy Soul mang tư tưởng tương đồng với chủ nghĩa hiện sinh. Thông qua tính cách và cách bản thân suy nghĩ, nhìn nhận thế giới ra sao, các nhân vật sẽ định hình nên thế giới của chính họ. Bản thân thử thách trong phim vốn dĩ không hẳn là những thử thách thật sự. Mọi thứ đều có thể thay đổi chỉ bằng một ý niệm, dù là Joe hay số 22.

Ý nghĩa hiện sinh của bộ phim là điều mới mẻ Pixar đem tới cho khán giả.

Để rồi cuối cùng, Joe nhận ra mơ ước thật sự của mình không đơn thuần đến thế, còn 22 nhận ra trải nghiệm thế giới cũng chẳng tệ đến vậy. Hãy cứ mở rộng nhân sinh quan, sống và trải nghiệm hết mình, thế giới sẽ thay đổi theo bản thân bạn.

Ý nghĩa và lý tưởng mà Soul muốn truyền đạt đến khán giả được thể hiện thông qua các trải nghiệm cụ thể của từng nhân vật, chứ không trực tiếp và rõ nét thông qua lời thoại hay hình ảnh cụ thể. Do đó, mỗi khán giả sẽ có cảm nhận của riêng mình, phụ thuộc vào trải nghiệm và quan điểm chủ quan mỗi cá nhân.

Vòng tròn khép kín của sự sống và cái chết

Điểm nhấn không thể thiếu của phim Pixar là các ý tưởng mới mẻ, thú vị nhằm phục vụ cho ý tưởng và câu chuyện trong phim. Lần này, để phục vụ cho lý tưởng truy cầu ý nghĩa cuộc sống, bộ phim đã xây dựng nên khái niệm về các Cõi siêu hình liên kết khép kín, chi phối sự sống và cái chết.

Con người sau khi chết đi, linh hồn sẽ thoát ra khỏi thể xác để đến một nơi gọi là Cõi sau. Cõi sau chỉ có một chiều duy nhất, đưa tất cả linh hồn đến một cánh cửa để siêu thoát vĩnh viễn, tức đây là nơi kết thúc của một kiếp người. Còn Cõi trước là nơi mà Đấng tạo hóa tạo nên sự sống cho thế giới từ các linh hồn nguyên sơ, tức đây là điểm bắt đầu của một kiếp người.

Nhiều ý niệm mới về vòng đời cuộc sống xuất hiện trong phim.

Trong Soul , thế giới con người và các Cõi siêu hình tạo nên một liên kết khép kín, chi phối trọn vẹn vòng đời của bất cứ sinh vật nào dưới sự chỉ đạo của các Đấng tạo hóa. Mọi sự sống được tạo nên ở Cõi trước với những chỉ tiêu, phân loại cụ thể trước khi trở thành một cá nhân bất kỳ ở thế giới con người. Còn chết coi như là hết, tất cả linh hồn về Cõi sau đều bình đẳng và có cùng một kết quả duy nhất.

Khán giả tinh ý có thể thấy ý niệm về Cõi siêu hình và các Đấng tạo hóa chi phối sự hình thành của từng cá nhân ngay từ ban đầu. Tưởng như các linh hồn nguyên sơ có thể được tự do trải nghiệm cuộc sống theo cách của bản thân, nhưng tất cả thực chất vẫn chịu sự áp đặt trá hình thông qua việc lựa chọn tính cách và định hướng mục tiêu, sở thích cụ thể.

Điều này đi ngược lại chủ nghĩa hiện sinh mà bộ phim muốn truyền đạt đến cho khán giả: đề cao vai trò của từng cá nhân trong cả thế giới. Nhờ đó, lý tưởng mà Soul đem đến cho các nhân vật lẫn khán giả càng đậm nét hơn: ý chí con người vượt qua cả sự chi phối của các Đấng tạo hóa, hay vượt qua định mệnh sẵn có. Cuộc đời của mỗi người là do chính bản thân tự trải nghiệm và đưa ra quyết định, cũng như định hình nên thế giới xung quanh họ.

Chất lượng chế tác xuất sắc

Soul sở hữu phần hình ảnh rất ấn tượng, với tạo hình nhân vật không quá nổi bật, nhưng có điểm nhấn riêng. Biểu cảm và cử động của các nhân vật cực kỳ mượt mà và chân thực; còn phần bối cảnh hiện lên chi tiết và sống động.

Âm nhạc của bộ phim cũng là điểm cộng với phần nhạc nền truyền cảm, đặc biệt với sự xuất hiện của các bản nhạc jazz do nhạc sĩ Jon Batiste sáng tác giúp đem đến bầu không khí đặc trưng của New York hiện đại nói chung, cũng như thế giới giàu cảm xúc của những người nghệ sĩ da màu nơi đây nói riêng. Phần lồng tiếng của phim do Jamie Foxx và Tina Fey thực hiện không có gì để chê.

Các yếu tố kỹ thuật trong phim không có gì để chê.

Dù chứa đựng phần chủ đề rộng lớn với nhiều tầng ý nghĩa, Soul vẫn đảm bảo tính giải trí phù hợp thông qua lối kể chuyện nhẹ nhàng, tự nhiên, không lên gân hay cường điệu cảm xúc. Các chi tiết hài hước nhẹ nhàng, duyên dáng được cài cắm liên tục một cách hợp lý, giúp duy trì tinh thần thoải mái cho khán giả ở mọi độ tuổi.

Bên cạnh rất nhiều điểm đáng khen ngợi, Soul vẫn còn những điều chưa trọn vẹn. Tư tưởng của bộ phim khá rộng với nhiều tầng ý nghĩa, nên yếu tố cảm xúc không được cụ thể, mãnh liệt và đáng nhớ như các tác phẩm trước khi thường chỉ tập trung vào một giá trị cốt lõi duy nhất.

Tuy Joe Gardner là kép chính có thời lượng xuất hiện xuyên suốt từ đầu đến cuối, nhưng nhân vật chưa để lại ấn tượng thực sự sâu sắc cho khán giả. Thậm chí, sự phát triển anh còn có phần thua kém so với linh hồn số 22 chỉ là thứ chính. Có lẽ do bản thân nhân vật không trải qua thử thách nào đáng kể, trải nghiệm bản thân cũng như sự thay đổi bên trong tư tưởng của anh chỉ là một ý niệm đơn giản, chưa kịp ghi dấu ấn với khán giả.

Việc xây dựng các Cõi siêu hình và thế giới kết nối tâm trí con người trong phim khá ấn tượng, nhưng vẫn còn một vài điểm mơ hồ chưa được làm rõ và khai thác đúng mức, nhất là thế giới kỳ ảo mà linh hồn mỗi người bước vào khi phiêu du theo một ý niệm mạnh mẽ trong đời thực.

Bản thân linh hồn số 22 dù được xây dựng nổi bật hơn, phần kết cho nhân vật này lại được xử lý có phần qua loa, chưa hợp lý và tương xứng với những điều đã gợi mở ban đầu.

Hấp dẫn, độc đáo và giàu ý nghĩa, Soul là sự trở lại ấn tượng của Pixar sau một số tác phẩm hào nhoáng nhưng nhạt nhòa, kém sáng tạo gần đây. Hướng đi mới của hãng có thể chưa thực sự phù hợp với số đông khán giả, nhưng là cần thiết và vẫn đem đến trải nghiệm đáng nhớ cho bất cứ ai từng yêu mến xưởng phim đầy sáng tạo.