Siêu âm theo dõi nang noãn trong điều trị vô sinh

Với việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nên việc chữa vô sinh đã có những thành công vượt bậc,,,

đó là các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (HTSS) như kích thích nang noãn, bơm tinh trùng lọc rửa vào buồng tử cung (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)… đem lại nhiều niềm vui cho các cặp vợ chồng vô sinh. Trong đó phải kể đến vai trò của siêu âm theo dõi nang noãn

Vai trò của siêu âm trong phát hiện vô sinh và HTSS

- Siêu âm là một trong những phương pháp thăm dò có vai trò quan trọng trong các kỹ thuật HTSS do có những ưu điểm: Tiện lợi, cho kết quả nhanh, độ chính xác cao, rẻ tiền, không gây sang chấn… Vì vậy, siêu âm được áp dụng nhiều trong đánh giá tình trạng giải phẫu của người phụ nữ trước khi điều trị và theo dõi trong quá trình điều trị.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Theo dõi nang noãn với bệnh có sử dụng thuốc kích trứng

- Siêu âm theo dõi nang noãn với những bệnh nhân có sử dụng thuốc kích thích buồng trứng phải được thực hiện ngay từ đầu chu kỳ

- Trong siêu âm cần phải đo cả đường kính ngang và dọc của nang để lấy giá trị trung bình. Vào ngày 2 – 3 của chu kỳ nang có đường kính 3 – 4 mm. Tốc độ phát triển cuả nang khoảng 1 – 2 mm/ ngày. Vào ngày 12 nang vượt trội có kích thước 17 – 18 mm, ở giai đoạn này về mặt kích thước nang noãn được xem là trưởng thành.

- Số lượng nang noãn phát triển cũng như tốc độ gia tăng kích thước của nang thay đổi rất nhiều tuỳ theo loại thuốc và phác đồ kích thích được sử dụng.

- Siêu âm có thể cho thấy kích thước nang noãn, sự phát triển của nang noãn, ước lượng khoảng thời gian rụng trứng hoặc để tiên kích thích rụng trứng.Nang noãn ở thời điểm phóng noãn có đường kính 18 – 28 mm.

- Khi kích thước nang noãn đạt tiêu chuẩn, bác sĩ có thể tiêm thuốc rụng trứng chủ động và lên lịch sinh hoạt, hẹn siêu âm lại sau 2 ngày để xem trứng đã rụng chưa

Hình ảnh buồng trứng trên siêu âm: Nguồn internet

Siêu âm với những bệnh nhân theo dõi nang noãn tự nhiên (kinh nguyệt đều từ 28- 30 ngày)

- Siêu âm được thực hiện bắt đầu từ ngày 10 của chu kỳ kinh nguyệt. Siêu âm được thực hiện 2 ngày/ lần, nghĩa là siêu âm các lần tiếp theo vào ngày 12, 14, 16… của chu kỳ kinh nguyệt. Đến khi đường kính trung bình của noãn đạt 15mm thì mỗi ngày siêu âm 1 lần đến khi trứng trưởng thành và phóng noãn.

- Vào những ngày này khi kích thước nang noãn đạt tiêu chuẩn để phóng noãn (khi kích thước trung bình của nang noãn đạt từ 18mm trở lên) thì bác sĩ sẽ chỉ định lịch sinh hoạt cho hai vợ chồng, và siêu âm sau khoảng 2- 3 ngày sau đó để kiểm tra xem trứng đã rụng chưa.

Đối với bệnh nhân có chu kỳ kinh nguyệt không đều, kinh nguyệt dài

- Sự theo dõi nang noãn vẫn có thể thực hiện từ ngày 10 của chu kỳ kinh nguyệt, nhưng tần suât siêu âm có thể cách xa hơn, khoảng từ 3- 5 ngày siêu âm lại một lần.

- Khi siêu âm nếu thấy hình ảnh các nang noãn không phát triển qua các giai đoạn hoặc thấy hai buồng trứng có nhiều nang nhỏ (hội chứng buồng trứng đa nang) với kích thước dao động chỉ khoảng 7- 10mm thì bác sĩ thường thường việc siêu âm nang noãn có thể dừng lại. Bệnh nhân sẽ được hẹn vào đầu chu kỳ kinh tiếp theo để thực hiện biện pháp kích trứng chủ động và theo dõi như biện pháp HTSS trên.

Những dấu hiệu trứng chuẩn bị phóng noãn

- Nang trứng trội đạt kích thước trưởng thành với đặc điểm: đường kính trung bình 20-25mm, căng tròn hoặc ovale, thành mỏng, đều, sắc nét, dịch trong nang trong. Ở những nang trứng trưởng thành quan sát kỹ có thể thấy noãn trứng là phần “chồi” tăng âm nhỏ d= 3- 4mm nằm ở bờ trong của nang trứng.
- Niêm mạc tử cung dày khoảng 9-10-11-12mm, hình 3 lá.

Hình ảnh nang noãn trên hình ảnh siêu âm: Nguồn internet

Những dấu hiệu trứng vừa mới phóng noãn:

Trên cơ sở nang trứng trưởng thành của siêu âm ngày hôm trước với những dấu hiệu báo hiệu chuẩn bị phóng noãn như trên, ngày hôm sau siêu âm thấy:

- Không còn nang trứng hoặc nang trứng giảm kích thước ít nhất 1/2 đường kính trước khi phóng noãn.

- Bờ nang trở nên dày, không đều.

- Có dịch tự do ở túi cùng Dousglas.

Việc siêu âm theo dõi sự phát triển của nang noãn có thể tiến hành được bằng đầu dò thành bụng hoặc đầu dò âm đạo, tuy nhiên, việc theo dõi bằng siêu âm đầu dò âm đạo cho kết quả chính xác hơn đầu dò thành bụng. Tóm lại, siêu âm đóng vai trò quan trọng trong theo dõi sự phát triển của nang noãn và xác định thời điểm rụng trứng. Vì vậy, việc siêu âm phải được tiến hành theo một quá trình từ đầu chu kỳ kinh và thời điểm siêu âm phải do bác sĩ chỉ định phụ thuộc vào từng bệnh nhân.

Theo CSTY