Saudi Arabia tìm cách hợp tác với Trung Quốc, phớt lờ lo ngại của phương Tây
Trong tuyên bố ngày 11/6, Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia tuyên bố nước này muốn hợp tác, chứ không phải cạnh tranh với Trung Quốc, phớt lờ những lo ngại của phương Tây về mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa Riyadh và Bắc Kinh.
Bộ trưởng Bộ Năng lượng Saudi Arabia – Hoàng tử Abdulaziz Salman Al-Saud phát biểu tại Hội nghị Doanh nghiệp Arab – Trung Quốc lần thứ 10 tại Riyadh, Saudi Arabia, ngày 11/6. Ảnh: Reuters
Theo hãng tin Reuters, là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới, mối quan hệ song phương Saudi Arabia với quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới đang ngày càng gắn kết nhờ các thỏa thuận dầu mỏ. Bên cạnh đó, Riyadh và Bắc Kinh cũng đã tăng cường hợp tác ở lĩnh vực an ninh và công nghệ nhạy cảm, trong bối cảnh quan hệ chính trị đang dần ấm nóng trước những lo ngại của Mỹ.
Khi được yêu cầu bình luận về những chỉ trích đối với mối quan hệ với Bắc Kinh tại Hội nghị Doanh nghiệp Arab – Trung Quốc, Bộ trưởng Năng lượng Saudi Arabia – Hoàng tử Abdulaziz Salman nhấn mạnh: “Tôi thực sự không quan tâm đến điều đó bởi với tư cách là một doanh nhân, bạn sẽ phải đi đến nơi có cơ hội. Chúng tôi không phải đối mặt với bất kỳ lựa chọn nào liên quan đến những lời nói về chúng tôi hay những bên khác”.
Nhiều doanh nhân và các nhà đầu tư Trung Quốc đã đổ xô đến Riyadh để tham dự hội nghị Doanh nghiệp Arab – Trung Quốc, diễn ra sau chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.
Hồi tháng 3, “gã khổng lồ” dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco đã công bố 2 thỏa thuận lớn nhằm tăng khoản đầu tư trị giá hàng tỷ USD vào Trung Quốc, củng cố vị trí nhà cung cấp dầu thô hàng đầu của Bắc Kinh.
Đây là thoả thuận lớn nhất được công bố kể từ chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Saudi Arabia vào tháng 12 năm ngoái. Tại thời điểm đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã kêu gọi giao dịch dầu mỏ bằng đồng nhân dân tệ, một bước đi nhằm làm suy yếu vai trò thống trị của USD.
“Nhu cầu dầu ở Trung Quốc vẫn đang tăng lên và tất nhiên chúng tôi phải nắm bắt. Thay vì cạnh tranh, hãy hợp tác với Trung Quốc”, Hoàng tử Abdulaziz phát biểu tại hội nghị.
Video đang HOT
Hoàng tử Abdulaziz khẳng định quan hệ hợp tác giữa Saudi Arabia và Trung Quốc đang trên đà phát triển mạnh mẽ và ngày càng nhiều thỏa thuận đầu tư giữa hai nước được ký kết.
Những hoạt động hợp tác mạnh mẽ giữa hai quốc gia cũng tạo đà tăng triển vọng kết thúc thành công tiến trình đàm phán về thỏa thuận thương mại tự do giữa Trung Quốc và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) do Saudi Arabia dẫn đầu. Các cuộc đàm phán về thoả thuận này đã diễn ra từ năm 2004.
Trong khi đó, Bộ trưởng Đầu tư Saudi Arabia Khalid Al Falih nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần bảo vệ các ngành công nghiệp vùng Vịnh mới nổi khi khu vực này bắt đầu đa dạng hóa theo hướng các ngành kinh tế phi dầu mỏ.
“Chúng tôi cần tạo điều kiện và trao quyền cho các ngành công nghiệp xuất khẩu. Vì vậy chúng tôi hy vọng tất cả các quốc gia đàm phán với chúng tôi về các hiệp định thương mại tự do đều hiểu rằng chúng tôi cần bảo vệ các ngành công nghiệp mới nổi của mình”, ông Falih nói.
Saudi Arabia là “cửa ngõ” để Trung Quốc tiến vào thế giới Arab, giữa lúc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tìm cách tăng cường quan hệ thương mại với khu vực này. Saudi Arabia chiếm 25% tổng giá trị thương mại 432 tỷ USD của Trung Quốc với các quốc gia Arab trong năm 2022.
Hướng phát triển mới của cấu trúc khu vực Trung Đông sau khi Saudi Arabia gia nhập SCO
Quyết định gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) của Saudi Arabia có thể là thời điểm thuận lợi để SCO hình thành và sắp xếp các kịch bản trong tương lai nhằm định hình các khối khu vực và quốc tế mới.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) trong chuyến thăm Saudi Arabia tháng 12/2022. Ảnh: Reuters
Ngày 29/3, Saudi Arabia đã đồng ý trở thành đối tác đối thoại trong SCO, một khối Á-Âu với trọng tâm thúc đẩy hợp tác đa phương trong các lĩnh vực an ninh, kinh tế và chính trị. SCO hiện nay có 8 thành viên đầy đủ tư cách, gồm: Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pakistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan và Iran mới gia nhập. Tổ chức này cũng đã trao tư cách quan sát viên cho Afghanistan, Mông Cổ và Belarus; trao tư cách đối tác đối thoại cho Azerbaijan, Armenia, Campuchia, Nepal, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và Sri Lanka.
Là giai đoạn đầu tiên khi gia nhập SCO, quan hệ đối tác đối thoại thể hiện cấp độ hợp tác thấp nhất trong tổ chức. Do đó, một số nhà quan sát cho rằng không nên cường điệu hóa tác động của việc Saudi Arabia trở thành một đối tác như vậy.
Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Abas Aslani, nhà nghiên cứu người Iran tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Trung Đông ở Tehran, động thái này có ý nghĩa lớn hơn khi được đặt trong bối cảnh của các sự kiện và diễn biến gần đây ở Trung Đông.
Tiến sĩ Aslani cho rằng, với tư cách là đối tác đối thoại trong SCO và để gia nhập tổ chức này, Saudi Arabia cần cam kết không thù địch với các thành viên hiện có và duy trì mối quan hệ tích cực với họ. Do đó, trong những cuộc thảo luận về việc bình thường hóa quan hệ giữa Iran và Saudi Arabia, các lĩnh vực hợp tác tiềm năng giữa Tehran và Riyadh, như các vấn đề về giao thông vận tải, liên lạc và địa chính trị, có thể đã được bàn thảo tại Bắc Kinh.
Lợi ích với sáng kiến Vành đai và Con đường
Sau thông báo về quyết định của Saudi Arabia, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc bày tỏ sự ủng hộ và tuyên bố Bắc Kinh sẵn sàng hỗ trợ duy trì hòa bình và ổn định khu vực, cũng như thúc đẩy phát triển chung thông qua tăng cường hợp tác với Saudi Arabia trong khuôn khổ SCO.
Mặc dù SCO trao quyền phủ quyết cho tất cả các quốc gia thành viên trong nhiều vấn đề mang tính quyết định, nhưng theo một số nhà quan sát, ảnh hưởng của Trung Quốc trong tổ chức khiến nước này trở thành động lực đưa ra các quyết định.
Ngoài ra, Trung Quốc đã nỗ lực điều chỉnh các cơ chế kinh tế của SCO cho phù hợp với Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Bắc Kinh. Tháng 3/2015, Tổng thư ký SCO Dmitry Mezentsev tuyên bố rằng tổ chức này sẽ tích hợp các chiến lược phát triển của mình với Sáng kiến Con đường Tơ lụa đầy tham vọng của Trung Quốc, mở rộng lời mời tới tất cả các thành viên tham gia vào sáng kiến trên.
Sau đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhất trí thực hiện các biện pháp hợp nhất Vành đai kinh tế Con đường tơ lụa với Liên minh kinh tế Á-Âu (EEU), sử dụng SCO làm cơ cấu điều phối. Ngoài ra, việc phân bổ các khoản đầu tư và khoản vay trong SCO cũng ưu tiên các quốc gia tham gia BRI.
Trung Quốc đã tăng cường đầu tư trong các dự án cơ sở hạ tầng ở Trung Đông theo BRI. Ảnh: THX
Do đó, tư cách thành viên của Saudi Arabia có thể được coi là một lợi ích đáng kể cho Trung Quốc khi việc mở rộng không gian địa lý của SCO tạo điều kiện cho hợp tác với một quốc gia tham gia BRI. Đáng chú ý, vào tháng 12/2022, Trung Quốc và Saudi Arabia đã ký kết các thỏa thuận song phương và biên bản ghi nhớ được thiết kế để điều chỉnh tầm nhìn phát triển năm 2030 của Saudi Arabia với BRI của Trung Quốc.
Đặc biệt khi xem xét rằng tư cách thành viên đồng thời của Iran và Saudi Arabia sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thiết lập một mạng lưới kinh tế chiến lược trên toàn khu vực vì cả Iran và Saudi Arabia đều có tiềm năng hợp tác lớn về cơ sở hạ tầng và thúc đẩy quan hệ, kết nối giữa Trung Á và Trung Đông.
Lợi ích địa chính trị
Mặc dù SCO tự mô tả họ là một công cụ để hội tụ kinh tế, nhưng sự mở rộng của tổ chức mang lại những tác động chính trị và an ninh rộng lớn hơn. Quá trình mở rộng thành thành viên với Ấn Độ, Pakistan và Iran trong thập kỷ qua cho thấy kết quả của sự kết hợp giữa các động cơ kinh tế và địa chính trị. Đây cũng có thể là trường hợp của Saudi Arabia.
Cụ thể, khi Trung Quốc thể hiện sự quan tâm đến việc phát triển cấu trúc khu vực mới ở Trung Đông, tư cách thành viên SCO của Saudi Arabia thúc đẩy ba mục tiêu địa chính trị chủ yếu. Đầu tiên và quan trọng nhất: mở rộng SCO đến tận Trung Đông và do đó tăng cường sự hiện diện hiện của tổ chức này ở Trung Á, Nam Á và khu vực Á-Âu. Thứ hai, sự phát triển này giúp SCO có thể thực hiện sứ mệnh an ninh khu vực trong bối cảnh Saudi Arabia là một bên tham gia chính trong cuộc cạnh tranh địa chính trị và kinh tế trong khu vực.
Ngoài ra, việc bổ sung Saudi Arabia vào tổ chức là thời điểm thuận lợi để SCO hình thành và sắp xếp các kịch bản trong tương lai nhằm định hình các khối khu vực và quốc tế mới. Cụ thể, việc gia nhập của Saudi Arabia sẽ cho phép SCO thúc đẩy chiến lược hợp tác và thiết lập liên minh giữa các thành viên mới trong các lĩnh vực như năng lượng, giao thông vận tải và hệ thống tài chính, đồng thời củng cố sự gắn kết và hiệu quả của tổ chức như một lực lượng khu vực và quốc tế đáng gờm.
Tóm lại, Tiến sĩ Aslani kết luận trong thời gian tới, việc Saudi Arabia đang trên con đường gia nhập SCO có thể góp phần tiếp thêm sinh lực và tăng cường hoạt động phối hợp của tổ chức này. Hiện tại, một trong những mục tiêu cấp bách nhất là thiết lập một hệ thống tài chính độc lập với các hệ thống tài chính của phương Tây vốn bị USD hóa.
Bên cạnh đó, việc tham gia của Saudi Arabia cũng giúp các thành viên SCO tăng cường khả năng tiếp cận nguồn cung năng lượng dồi dào, trong đó có Trung Quốc. Mặc dù sự hợp tác giữa các quốc gia thành viên SCO trong các vấn đề năng lượng không phụ thuộc vào việc họ có gia nhập tổ chức hay không, nhưng tư cách thành viên của Saudi Arabia - cùng với các thành viên Nga và Iran - có thể củng cố vị thế của câu lạc bộ năng lượng trong SCO.
Được thành lập năm 2013 do Nga đề xướng, câu lạc bộ năng lượng trong SCO có mục tiêu chính là đáp ứng nhu cầu năng lượng của các thành viên, phát triển cơ sở hạ tầng phân phối năng lượng trên khắp các quốc gia thành viên và đảm bảo an ninh năng lượng của họ thông qua việc cung cấp nhiên liệu thay thế, bao gồm cả năng lượng hạt nhân. Câu lạc bộ năng lượng này cũng có thể thúc đẩy hợp tác với các nhà sản xuất năng lượng khác.
Nga - Trung xác định trật tự mới trên thị trường dầu mỏ Các liên minh cũ và cựu bá chủ thế giới bị nhận xét đã không còn ảnh hưởng đến thị trường dầu mỏ toàn cầu. Thị trường dầu mỏ đang bị chi phối bởi Nga và Trung Quốc cùng các đối tác của họ. Danh sách những quốc gia thường chồng chéo lên nhau, nghĩa là Moskva và Bắc Kinh thu hút các...
