Sắc lệnh cấm ứng dụng đào hố ngăn cách công nghệ Mỹ – Trung

Sắc lệnh cấm giao dịch với ByteDance và Tencent của chính quyền Trump càng khiến sự chia rẽ giữa hai cường quốc Internet trở nên rộng hơn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 6/8 ký sắc lệnh cấm mọi cá nhân, tổ chức tại Mỹ giao dịch với ByteDance và Tencent, chủ sở hữu của TikTok và WeChat, sau 45 ngày nữa. Ông chủ Nhà Trắng tuyên bố các ứng dụng của Trung Quốc là mối đe dọa đối với “an ninh quốc gia, chính sách đối ngoại và kinh tế” của Mỹ, khẳng định nước này cần hành động quyết liệt để bảo vệ an ninh quốc gia.

Sắc lệnh có thể khiến các nền tảng này phải ngừng hoạt động tại Mỹ, cho thấy chính quyền Trump đang mở rộng đòn công kích tới những tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho rằng động thái nhằm vào WeChat của Mỹ có thể khiến Trung Quốc phản ứng mạnh, dù ứng dụng này có số lượng người dùng tại Mỹ thấp hơn nhiều so với TikTok. Phần lớn 1,2 tỷ người dùng WeChat đang sinh sống tại Trung Quốc, số còn lại dựa vào nó để liên lạc với người thân và bạn bè ở quê hương. Một cách tự nhiên, ứng dụng trở thành nền tảng truyền thông hiệu quả của chính quyền Trung Quốc.

Sắc lệnh của Tổng thống Trump sẽ có hiệu lực sau 45 ngày. Trong thời gian này, Bộ trưởng Tài chính Mỹ,Wilbur Ross, sẽ có nhiệm vụ định nghĩa những giao dịch bị cấm là gì, điều này có thể khiến người dùng và doanh nghiệp phải gấp rút đánh giá mức độ ảnh hưởng của sắc lệnh với họ.

Sắc lệnh có thể khiến WeChat phải ngừng hoạt động ở Mỹ. Ảnh: Reuters.

Lệnh cấm được áp dụng rộng rãi và triệt để sẽ gây hại cho nhiều doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc. Những thương hiệu như Starbucks và Walmart đều quảng cáo sản phẩm và nhận thanh toán trên WeChat.

“Nếu sắc lệnh cấm niêm yết và phân phối WeChat, TikTok cũng như chặn quảng cáo trên hai nền tảng này, chúng sẽ phải bị xóa khỏi hệ thống App Store và Google Play, cũng như không được phép quảng cáo những sản phẩm của Mỹ. Danh sách cấm càng dài, lệnh cấm càng gây nhiều tác hại”, Weiheng Chen, thành viên công ty luật Wilson Sonsini, nhận định.

Sắc lệnh nằm trong chiến dịch của chính quyền Trump nhằm cấm “các ứng dụng Trung Quốc không đáng tin cậy” trên cửa hàng ứng dụng của các nhà mạng và hãng sản xuất điện thoại di động tại nước này. Giới chức Mỹ thường xuyên bày tỏ quan ngại khả năng các ứng dụng mạng xã hội bị Trung Quốc tận dụng để thu thập dữ liệu người dùng và phục vụ mục đích bất chính.

“Đó là bước đi lớn hướng tới chia rẽ mạng Internet toàn cầu. Chúng ta đang chứng kiến một cuộc Chiến tranh Lạnh về công nghệ”, Ian Bremmer, Chủ tịch tập đoàn tư vấn chính trị Eurasia Group, nhận xét.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Mỹ “thao túng và đàn áp chính trị” sau khi Trump ký sắc lệnh. “Mỹ thường xuyên lạm dụng quyền lực quốc gia và đàn áp một cách vô cớ các công ty không thuộc Mỹ”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Uông Văn Bân, nói tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 7/8.

TikTok khẳng định sắc lệnh được thông qua mà không tuân thủ quy định pháp luật. TikTok cho biết họ “cảm thấy sốc” và có thể ra tòa án Mỹ để đảm bảo được đối xử công bằng. Nhiều người dùng WeChat tại Trung Quốc và Mỹ đang thảo luận về những hệ lụy từ lệnh cấm và phương án thay thế ứng dụng này.

“Tôi và vợ đang rất lo lắng. Ban hành lệnh cấm nhằm vào một kênh liên lạc chủ chốt kết nối hai quốc gia là ý tưởng thảm họa. Nếu có bằng chứng cho thấy WeChat không tuân thủ luật pháp địa phương, hãy buộc họ sửa đổi và thực thi điều đó”, Greg Pilarowski, người sáng lập công ty luật Pillar Legal có trụ sở tại San Francisco, cho hay. Anh và vợ dùng WeChat hàng này để liên lạc với gia đình, bạn bè và khách hàng tại Trung Quốc.

Trường hợp xấu nhất với Tencent là các công ty Mỹ bị cấm cung cấp chip và thiết bị phần cứng cho máy chủ vận hành WeChat, cũng như ứng dụng Weixin và nhiều mảng kinh doanh khác. “Tình thế khi đó sẽ giống Huawei hiện nay”, David Dai, nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu Bernstein C. Sanford, nhận xét.

Tencent là một trong những người khổng lồ công nghệ Trung Quốc với giá trị khoảng 650 tỷ USD, đồng thời duy trì liên hệ thân cận với chính phủ. CEO Pony Ma từng là đại biểu quốc hội từ năm 2013 và từng tháp tùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Mỹ cách đây 5 năm.

WeChat được Tencent phát hành năm 2011 với vai trò là ứng dụng nhắn tin, nhưng đã trở thành “siêu ứng dụng” cho phép người dùng gửi tin nhắn, hình ảnh và video, nhận tin tức và dữ liệu, mua vé tàu và máy bay, cũng như thanh toán trong nhiều cửa hàng. Tuy nhiên, nó cũng bị nhiều tổ chức nghiên cứu phương Tây cáo buộc là công cụ tuyên truyền của Trung Quốc và phải chịu sự giám sát, kiểm duyệt chặt chẽ về nội dung.

Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn cho rằng sắc lệnh của Trump là quá mức và có thể dẫn tới phản ứng đáp trả của Trung Quốc. “Có mối đe dọa thật sự về an ninh và quyền riêng tư với người dùng WeChat, nhưng lệnh cấm triệt để là quá cực đoan, mang tầm nhìn ngắn hạn và dễ phản tác dụng”, Giám đốc phòng nghiên cứu Citizen Lab, Ronald Deibert, nêu quan điểm.