Rưng rưng cá diếc vỏ hành

Chao ôi! Vậy là bao nhiêu năm, nó cứ vô tư tới mức vô tâm khi hưởng trọn cái béo bùi của nồi cá, cái thảo thơm của lòng mẹ mà không biết rằng thứ mẹ ăn cùng với cơm ấy chỉ là bã vỏ hành không hơn không kém!

Gọi điện ( Video) về quê cho đứa em gái một ngày thu. Hắn cầm máy, hào hứng chỉ vào cái nồi đang sôi trên bếp và mở vung khoe: “Ngon lắm! Đang kho cá với lá sắn (lá sắn muối), chị thèm không?”. Chỉ cười, không trả lời nhưng chẳng hiểu sao nó lại cảm nhận rất rõ cái vị chua chát thơm quyện với hương cá đồng lẫn vị quê trong rơm rạ, lá thông khô thủa hàn vi. Cái món cá diếc đồng mẹ kho với vỏ hành tím thơm nồng. Nhớ về một thời thiếu thốn trăm bề mà yêu thương giàu, dư đặc quánh trong từng món dân dã của mẹ hiện ra rõ mồn một. Những tháng năm, cơm một phần, sắn nạo 3 phần, chỉ cần được ăn no mặc ấm cũng là hạnh phúc.

Bố đi làm nhiệm vụ ở nước bạn, 4 mẹ con sống trong căn nhà lụp sụp bên bờ suối, mỗi khi trời mưa to chỉ biết đứng sắn quần đỏ mắt lo nước lụt vào nhà. Tất cả cuộc sống vật chất cứ víu vào vài đồng lương hộ lý của mẹ ở bệnh viện. Vì thế, hôm nào có cơm với cá kho vỏ hành khô thay cho muối vừng triền miên (muối rất nhiều- ăn được lâu) là hôm đó coi như ăn tiệc! Dù đó chỉ là mớ cá diếc nhỏ lẫn vài con cá mán( thường bán theo mớ) kho trong cái nồi đất. Trong bữa ăn, nó và cái Nhung được mẹ chọn cá cho ăn còn mẹ ngồi ăn vỏ hành. Mẹ bảo:- Bao nhiêu cái béo bùi của cá nó ngấm vào vỏ hành hết! Mẹ nói thế và cho miếng vỏ hành lót vào miếng cơm sắn nạo nhai rất ngon lành!

Lớn lên, món cá đồng kho vỏ hành cứ vấn vít, theo và sống trọn vẹn trong nó. Ngay cả khi cuộc sống bớt khổ vẫn thì kí ức của nó vẫn nồng đượm vị thơm món”tủ” của mẹ. Cá đồng chỉ kho với vỏ hành là hợp nhất, thơm nhất, ngon nhất! Và vỏ hành khi kho lên với cá béo bùi lắm! Nó mặc định như thế!

Vài lần nó đã kho cá với hành, và bỏ thêm nhúm vỏ hành do chính mình bóc ra, thậm chí còn cho thêm ít tóp mỡ cho béo ngậy. Thế nhưng, khi lấy vỏ hành kho cá cho vào miệng để tìm cảm giác như ngày xưa mẹ nói, nó chỉ thấy ráp ráp, khô khô, dai ngoanh ngoách, chan chát…. chứ tuyệt nhiên không thấy cái béo ngọt đâu!

Cho đên một ngày, những băn khoăn của nó bấy lâu được giải mã. Một lần ra chợ, thấy mấy chị bán hàng hành tỏi khô vừa bán vừa bóc cái vỏ ngoài đi cho đẹp, cuối buổi chợ họ thường bưng cả rổ vỏ ra đổ ngoài bãi rác. Điều đó với nó thật lạ! Sao họ lại đổ vỏ hành khô đi? Thứ ấy, mẹ mua để kho cá đồng ngon lắm! Sao họ lại không để mà bán nhỉ? Và rồi bất chợt nó thấy mũi cay cay, cảm giác khó chịu ấy kéo lên đầu như một người lần đầu ăn mù tạt nhưng lại chấm thật đậm cho vào miệng. Nước mắt giàn giụa… Nó nhận ra, có lẽ một nách nuôi 3 đứa con (chưa có em Quý) lại không có tiền nên mỗi khi có mớ cá đồng mẹ thường kho với khế, lá sắn hay vỏ hành – những thứ có thể đi xin được mà thôi! Rồi Mẹ đã “ sáng tạo” công thức kho cá đồng đặc biệt để khử hết mùi tanh để cá có mùi thơm phức của hành mà không tốn kém. Rồi nhường hết cá cho mấy đứa con đang tuổi ăn tuổi lớn chứ làm gì có chuyện vỏ hành “béo bùi”! Làm gì có chuyện bã hành ngon lắm”!

Chao ôi! Vậy là bao nhiêu năm, nó cứ vô tư tới mức vô tâm khi hưởng trọn cái béo bùi của nồi cá, cái thảo thơm của lòng mẹ mà không biết rằng thứ mẹ ăn cùng với cơm ấy chỉ là bã vỏ hành không hơn không kém!

Cả không gian thu trong khoảng vườn nơi nó đang ngồi như chỉ có mùi cá kho vỏ hành. Bất chợt mắt nó cay cay, rặm rặm như có bụi bay vào….Bỗng đâu vang lên tiếng ai ru mấy câu thơ Nguyễn Duy: