Rối loạn cảm xúc – bệnh lý nguy hiểm cho bản thân và xã hội

Người mắc chứng rối loạn cảm xúc thường có cảm giác tuyệt vọng, tiêu cực, dễ gây hại cho chính bản thân và những người xung quanh.

Ảnh minh họa

Ngày 31/3, bệnh nhân Nguyễn Xuân Quý, 38 tuổi, điều trị tại Bệnh viện Tâm thần trung ương 1, cùng bốn đồng phạm bị Công an Hà Nội tạm giữ để điều tra về các hành vi Mua bán, Tàng trữ và Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy trong bệnh viện.

Theo báo cáo của bệnh viện, bệnh nhân từng bị chấn thương sọ não, cảm xúc rất không ổn định và có hành vi nguy hiểm. Một bác sĩ điều trị cho Quý cho hay anh ta từng thoát nạn trong vụ tai nạn tàu hỏa khiến 6 người chết ở huyện Thường Tín hồi tháng 10/2016.

Tiến sĩ Mai Đức Thảo, Trưởng Khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu Nghị, cho biết rối loạn cảm xúc là một hội chứng bất thường của não bộ khi tâm lý có sự thay đổi không ổn định về mặt cảm xúc. Những người mắc phải hội chứng này có thể chuyển đổi tâm trạng từ hưng phấn sang trầm cảm một cách nhanh chóng và xen kẽ, hay rơi vào trạng thái suy nghĩ tiêu cực, vui buồn thất thường.

Tổ chức Y thế giới (WHO) xếp rối loạn cảm xúc là vấn đề y tế lớn thứ 4 thế giới. Rối loạn cảm xúc có 2 loại là rối loạn trầm cảm và rối loạn hưng cảm. Rối loạn trầm cảm là một trong những rối loạn cảm xúc thường gặp, biểu hiện đặc trưng là khí sắc trầm, tăng sự mệt mỏi, giảm năng lượng đánh mất hứng thú và sự quan tâm với mọi thứ xung quanh.

Rối loạn hưng cảm là tình trạng cảm xúc dao động bất thường từ trạng thái kích thích sang hưng phấn, ức chế và trầm cảm. Các triệu chứng của bệnh có tính chất chu kỳ và xen kẽ giữa các giai đoạn này là những giai đoạn cảm xúc bình thường, ổn định.

Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn cảm xúc như yếu tố di truyền, rối loạn dẫn truyền thần kinh, rối loạn nội tiết; quan hệ gia đình – xã hội không tốt, có nhiều mâu thuẫn, bị ngược đãi, lạm dụng, hoàn cảnh kinh tế xã hội, mồ côi cha mẹ dưới 15 tuổi… Ngoài ra còn có các nguyên nhân, yếu tố khác như yếu tố nhận thức, tính cách, ảnh hưởng của một số bệnh lý như ung thư, nhồi máu cơ tim, u não, bệnh truyền nhiễm…

Rối loạn cảm xúc sau chấn thương tâm lý (PTSD) là một loại rối loạn lo âu kích hoạt bởi một sự kiện chấn thương tâm lý. Có thể phát triển chứng rối loạn căng thẳng hậu chấn thương tâm lý khi có trải nghiệm hoặc chứng kiến một sự kiện gây căng thẳng sợ hãi, bất lực hoặc kinh dị. Nguyên nhân hay gặp như hiếp dâm, quấy rối tình dục, đang bị đe dọa với vũ khí… Nhiều sự kiện khác cũng có thể dẫn đến rối loạn cảm xúc sau chấn thương, trong đó có hỏa hoạn, thiên tai, cướp, hành hung, xung đột dân sự, tai nạn xe hơi, tai nạn máy bay, tra tấn, bắt cóc…

Rối loạn cảm xúc và các dạng bệnh tâm thần khác thường có chu kỳ ngày càng nhanh, triệu chứng tăng dần về mức độ và tần suất. Tình trạng này nặng hơn khi kết hợp với những yếu tố như lạm dụng chất gây nghiện, rối loạn lo âu, tuổi phát bệnh sớm, sử dụng thuốc chống trầm cảm, tiền sử gia đình có người mắc bệnh, có hành vi, suy nghĩ tự tử…

Bác sĩ Nguyễn Song Chí Trung, chuyên khoa tâm thần, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, cho biết người mắc rối loạn cảm xúc thường mệt mỏi, buồn chán, đầu óc trì trệ, cáu gắt, không tự chủ được hành vi, hay gây khổ, khó chịu với mọi người thậm chí bi quan, chán nản và muốn tự sát. Về lâu dài, rối loạn cảm xúc khiến người bệnh dễ bị sa sút trí tuệ hơn bình thường, dễ bị tim mạch, tăng huyết áp, viêm loét dạ dày…

Nếu không thăm khám và điều trị sớm, rối loạn cảm xúc có thể gây ra rất nhiều biến chứng như giảm sức khỏe, tự sát, ảnh hưởng đến gia đình và xã hội.

Những bệnh nhân mắc chứng rối loạn cảm xúc trước hết sẽ gây hại cho chính sức khỏe bản thân của người bệnh. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể có hành vi ảnh hưởng tới những người xung quanh như phá phách, hung hãn, khó thích nghi với xã hội, cô lập mình hay gây gổ, không thực hiện theo nguyên tắc xã hội, không tự chủ được hành vi và cảm xúc cá nhân.

Theo bác sĩ, bệnh nhân mắc chứng rối loạn hành vi, cảm xúc cần đưa đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và làm các bài kiểm tra tâm lý, xác định nguyên nhân gây ra tình trạng rối loạn. Tùy thuộc vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ đưa ra các phương án điều trị chứng rối loạn hành vi khác nhau, kết hợp liệu pháp tâm lý và dùng thuốc, từ đó giúp người bệnh kiểm soát cảm xúc đúng mực.

Hiện nay, chứng rối loạn cảm xúc ngày càng gia tăng. Để điều trị hiệu quả cần có sự kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó, gia đình là nhân tố đóng vai trò vô cùng quan trọng. Người bệnh cần bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý, nhận ra sớm bất thường về cảm xúc. Trong điều trị có thể dùng thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, các phương pháp phục hồi chức năng như vật lý trị liệu, luyện tập thể thao…