Quyền được đi đây đó: tình yêu thiên nhiên của con người Thụy Điển

Hầu hết người Thụy Điển được hưởng ít nhất 5 tuần nghỉ phép mỗi năm, nhiều phụ huynh dành thời gian nghỉ để tham gia hoạt động ngoài trời cùng con cái.

Những người độc thân 20 và 30 tuổi cũng tiếp tục thói quen này cho đến tuổi trưởng thành, thường họ sẽ thuê nhà gỗ trên núi để ở với bạn bè.

Sportlov là tên của một kỳ nghỉ truyền thống hàng năm vào đầu tháng 2 cho trẻ em ở đất nước Thụy Điển, tất cả học sinh sẽ tham gia các chương trình dã ngoại và hoạt động thể thao ngoài trời. Vào tháng 2 đến tháng 3, khi băng tuyết còn chưa tan, huấn luyện viên leo núi băng Markus Nyman thường chuẩn bị cho các học viên của mình một đường trượt tuyết ngoằn ngoèo qua những cây thông phủ lớp tuyết dày.

Từ những cây thông này, chỉ mất vài phút trượt tuyết là bạn đã có thể đến cáp treo để đưa du khách lên đỉnh dốc Duved cách thủ đô Stockholm 640 km về phía bắc. Điểm dừng chân này là nơi những người ưa mạo hiểm đổi ván trượt sang giày đế nhọn để chuẩn bị leo một thác nước đóng băng ở giữa rừng.

Những đứa trẻ được hòa mình vào thiên nhiên

“Cảm giác đầu tiên thật kỳ lạ vì bạn có thể hoàn hảo dạo chơi trên những lớp băng trơn trượt “, Nyman giải thích.

Nhiều khách hàng của ông là những gia đình muốn “kết hợp trượt tuyết trong khu du lịch cùng với thử thách những điều mới mẻ”.

Những đứa trẻ từ 12 tuổi thường đặt mục tiêu lên đến đỉnh của bức tường băng dày gần như thẳng đứng cao 8 mét. Những du khách xuất sắc có thể leo vách băng cao 18 mét mặc dù nhiệt độ có thể giảm sâu xuống -20 độ C.

Hầu hết người Thụy Điển được hưởng ít nhất 5 tuần nghỉ phép mỗi năm, nhiều phụ huynh dành thời gian nghỉ để tham gia hoạt động ngoài trời cùng con cái. Những người độc thân 20 và 30 tuổi cũng tiếp tục thói quen này cho đến tuổi trưởng thành, thường họ sẽ thuê nhà gỗ trên núi để ở với bạn bè.

Sportlov bắt nguồn từ Thế chiến thế chiến thứ 2, khi chính phủ khuyến nghị đóng cửa các trường học trong một tuần để tiết kiệm tiền sưởi ấm trong bối cảnh châu Âu bị thiếu than.

Để giữ bọn trẻ bận rộn trong khi cha mẹ làm việc, các hoạt động ngoài trời do nhà nước đài thọ được đề xuất.

“Khi mọi thứ trở lại bình thường và chiến tranh kết thúc, nhưng những tác động và lợi ích của kì nghỉ đã khiến các nhà lãnh đạo quyết định giữ lại chương trình Sportlov”, bà Emelie Thorngren, người tổ chức các hoạt động dành cho trẻ em của Hiệp hội ngoài trời Thụy Điển, cho biết.

“Họ muốn trẻ em có nhiều hoạt động thể chất hơn và đặc biệt đảm bảo trẻ em thành thị có thể vào rừng hay lên núi.” bà Thorngren chia sẻ

Quyền đi đây đó

Ngày nay, một số địa phương vẫn cho mượn giày trượt băng hoặc xe trượt tuyết hoặc tài trợ chuyến đi trong ngày đến các khu bảo tồn thiên nhiên trong kỳ nghỉ kéo dài một tuần.

Hàng loạt các tổ chức phi lợi nhuận cũng đưa ra những trải nghiệm ngoài trời miễn phí hoặc giá rẻ trong suốt thời gian sportlov và các ngày trong năm, chỉ riêng Hiệp hội Ngoài trời Thụy Điển đã có tới 300 câu lạc bộ địa phương.

“Chúng tôi có các hoạt động cho các độ tuổi từ 0 đến 100 tuổi và nơi đây chào đón tất cả mọi người có mong muốn hòa mình vào thiên nhiên, tham gia vào tất cả các trải nghiệm mang lại lợi ích cho sức khỏe ” Thorngren nói.

Việc đưa thể thao vào kỳ nghỉ xuân xuất phát từ tình yêu thiên nhiên vốn từ lâu đã có vị trí đặc biệt trong trái tim người dân Thụy Điển. Kể từ thời Trung cổ, người Thụy Điển đã có khái niệm được gọi là allemansrtten (quyền đi đây đó) cho các hoạt động ngoại cảnh.

Và quyền này chính thức được ghi trong Hiến pháp vào những năm 1990, cho phép những người đam mê xê dịch bất kể là người bản địa hay du khách đều có thể trượt tuyết, đạp xe, trượt băng, bơi lội, cắm trại và leo núi băng ở bất cứ nơi đâu trên đất nước Thụy Điển.

Và với 97% diện tích đất không có người ở và có rất ít đường mòn hoặc bãi biển khiến Thụy Điển trở thành vùng đất của những chuyến du lịch khám phá. Đất nước này có 2/3 được bao phủ bởi rừng, 30 công viên quốc gia và hơn 4.000 khu bảo tồn thiên nhiên (tổn diện tích lớn hơn cả nước láng giềng Đan Mạch) và gần 270.000 hòn đảo.

Tổng cục du lịch Thụy Điển cũng cho biết, các hoạt động dã ngoại là xu hướng ngày càng tăng và là một trong những hoạt động hàng đầu của du khách quốc tế trong năm 2019.

Trong 10 tháng trước đại dịch, khoảng 60% khách quốc tế lưu trú qua đêm tại các địa điểm đến bên ngoài thủ đô Thụy Điển.

Phong trào bảo vệ môi trường cũng thúc đẩy du lịch đất nước này trước khi có những hạn chế đi lại do Covid-19. Các kỳ nghỉ miền quê hay ở vùng biển được yêu thích bởi du khách quốc tế vốn háo hức muốn khám phá Thụy Điển bằng tàu hỏa, phà hoặc xe hơi, thay vì đến các thành phố trung tâm.

Truyền thống

Người Thụy Điển coi Allemansrtten là về quyền và nghĩa vụ, có nghĩa là bạn nên có trách nhiệm và thể hiện sự quan tâm đối với thiên nhiên.

Câu thần chú của người dân xứ này là đừng làm phiền, đừng phá hoại đối với thiên nhiên và được lưu truyền cho con cháu đời sau. Mỗi thế hệ lớn lên đã thấy được lợi ích của điều đó

Bà Lusine Margaryan – phó giáo sư chuyên về du lịch thiên nhiên vốn xuất thân từ Armenia – đã nghiên cứu sự đam mê với các thú vui ngoài trời ở đất nước Thụy Điển chỉ ra rằng từ thế kỷ trước, công nghiệp hóa diễn ra ở bán đảo Scandinavia tương đối muộn so với hầu hết châu Âu.

Từng là đất nước nông nghiệp, tại Thụy Điển cho đến cuối thế kỷ 19 có rất ít khu vực đô thị.

Ngay cả ngày nay, không có thành phố Thụy Điển nào có hơn một triệu người, và nhiều người dân nơi đây vẫn sống trong các khu vực dân cư thưa thớt được ngăn cách bởi vùng hoang dã rộng lớn.

Điều này có nghĩa là truyền thống sống nơi thôn dã và sống xa đô thị vẫn tồn tại đến ngày nay. “Săn bắn và câu cá, hái quả, kiếm gỗ… là những kỹ năng vẫn còn ở các nước Scandinavia,” Margaryan giải thích.

Ngay cả thủ tướng của đất nước, Stefan Lfven, cũng nói cho biết việc đốn gỗ, hái quả mâm xôi hoặc ném đá tại các hồ xung quanh rnskldsvik luôn khiến ông thích thú.

Website du lịch chính thức của đất nước tuyên bố đầy tự hào: “Thụy Điển không có tháp Eiffel. Không có thác Niagara hay tháp đồng hồ Big Ben. Thậm chí còn có được tượng Nhân sư. Thụy Điển có điều khác biệt là tự do đi khắp nơi. Đó là tượng đài của chúng tôi.”

Các ngôi nhà tranh thôn quê được truyền qua nhiều thế hệ cũng là việc phổ biến và điều này cho phép nhiều người Thụy Điển thành thị trải qua kỳ nghỉ ở thôn quê nơi ông bà, cha mẹ của họ lớn lên.

Ngày nay, khoảng 1/5 người người dân Thụy Điển sở hữu một ngôi nhà quê như vậy, trong khi hơn một nửa dân số nước này có thể đến ở nhà thôn quê thông qua gia đình hay bạn bè, theo cơ quan thống kê Statistics Sweden.

Hòa mình vào tự nhiên

Trong đại dịch, giá trị của việc dành thời gian ngoài trời để giảm căng thẳng và tăng cường sự an lạc (thay vì chỉ để giữ vóc dáng) đã trở thành châm ngôn của các chính phủ và tổ chức trên toàn thế giới.

Nhưng chủ đề này đã có từ nhiều thế kỷ trước ở Scandinavia và tạo thêm bối cảnh cho tình yêu thiên nhiên của người Thụy Điển.

Đất nước này còn có khái niệm được gọi là friluftsliv, có nghĩa là sống ngoài trời, đã được phổ biến trên toàn bán đảo Scandinavie vào những năm 1850, sau khi nhà viết kịch và nhà thơ Na Uy Henrik Ibsen thúc đẩy phong trào dành thời gian ở những nơi xa xôi như một hình thức thư giãn.

“Nó rất gần với ý nghĩa chánh niệm của chúng ta ngày nay,” Margaryan giải thích. Vì đó là sự tìm kiếm sự gắn kết sâu sắc hơn với cảnh vật, hòa vào tự nhiên và chìm vào trạng thái thiền định, tự quán tưởng này.

Nyman đồng ý rằng niềm đam mê môn thể thao leo núi băng (trong tiếng Thụy Điển gọi là isklttring) không chỉ để thúc đẩy giới hạn thể chất của bản thân mà còn giữ cho sức khỏe tinh thần bản thân luôn mạnh mẽ.

Đối với Margaryan, vốn lớn lên ở thủ đô Jerevan của Armenia, việc chuyển đến Thụy Điển đã giúp cô dễ dàng hơn để tận hưởng niềm đam mê trọn đời là tận hưởng thiên nhiên.

“Thiên nhiên đã ăn sâu vào văn hóa địa phương… và thực sự không cần phải bỏ công để tìm, bởi ngay cả ở các thành phố vẫn luôn có rừng và công viên lớn.

Giúp người nhập cư hòa mình với thiên nhiên

Tuy nhiên, Margaryan lưu ý rằng cô là người nhập cư duy nhất trong các câu lạc bộ dã ngoại, việc cải thiện khả năng tiếp cận hoạt động ngoài trời cho dân số ngày càng đa dạng của Thụy Điển là một thách thức quan trọng.

Thụy Điển khá đa dạng về cư dân khi 1/5 người sống ở đây được sinh ra ở nước ngoài hoặc có cha mẹ đến từ nước khác, vì thế có rất ít trong số này tham gia vào những ngày truyền thống hàng năm như sportlovor hay allemansrtten và friluftsliv.

Điều này bắt nguồn từ một loạt các yếu tố như không quen thuộc với khí hậu lạnh và các lý do văn hóa ảnh hưởng đến quan hệ của họ với tự nhiên.

“Nếu chúng ta không lớn lên với ý tưởng rằng mình nên đi vào rừng… thì rừng rậm sẽ được coi là nơi nguy hiểm chứ không phải là nơi có thể đi dạo một mình vào buổi tối,” Margaryan nói.

Nhưng đã có những nỗ lực để hòa nhập người nhập cư với lối sống ngoài trời của Thụy Điển và cải thiện khả năng họ tiếp cận với thiên nhiên.

Các sáng kiến gần đây bao gồm Fritidsbanken (ngân hàng giải trí), một tổ chức phi lợi nhuận trên toàn quốc hoạt động như thư viện công cộng, cho mượn các thiết bị thể thao được quyên góp trong tối đa 14 ngày.

Tổ chức Hej Frmling! (Này Người lạ!) nhóm kết nối người nhập cư và dân bản địa để họ có thể tham gia các hoạt động ngoài trời miễn phí như đi bộ đường dài hoặc chạy cùng nhau.

Đại học Mid University Sweden đã khảo sát hàng ngàn câu lạc bộ thể thao để xác định các chỗ cần cải tiến, và cùng với đó phát triển dự án du lịch bền vững mới trị giá 56 triệu kronor. Dự án này sẽ thử nghiệm những cách thức để làm sao cho mọi người dễ tiếp cận hơn với các dụng cụ thể thao, đồng thời chung tay bảo vệ môi trường.

“Càng nhiều người có được cơ hội hòa mình vào tự nhiên, thì họ càng muốn bảo vệ môi trường.” Thorngren nói.