Quốc gia châu Âu cam kết duy trì quy chế trung lập khi NATO mở rộng
Áo không phải là thành viên của NATO và không có kế hoạch gia lập liên minh quân sự này trong tương lai gần, Bộ trưởng Ngoại giao Alexander Schallenberg khẳng định với các nhà báo tại Brussels hôm 16/5.
Bộ trưởng Ngoại giao Áo Alexander Schallenberg. Ảnh: Global Look Press
Theo đài RT (Nga), khi được hỏi về lập trường của Áo về nguyện vọng gia nhập khối quân sự của Thụy Điển và Phần Lan, Bộ trưởng Schallenberg cho biết ông hoàn toàn tôn trọng các quyết định của Helsinki và Stockholm, nhưng nhấn mạnh đó “là quyết định của họ chứ không phải của chúng tôi”. Ông khẳng định: “Áo sẽ tiếp tục là một quốc gia trung lập”.
Tuy nhiên, ông mô tả động thái của Thụy Điển và Phần Lan là một “tín hiệu mạnh mẽ” đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cho thấy rằng các chính sách của Moskva là hoàn toàn sai lầm. “Ông Putin đã khiến NATO trở nên ngày càng quan trọng hơn và buộc hai nước này gia nhập NATO,” Bộ trưởng Áo nói, đồng thời cho biết thêm rằng chiến lược an ninh của Tổng thống Nga “đã làm thất bại kế hoạch của chính ông ấy”.
Trong quyết định mang tính lịch sử, vào hôm 15/5, Stockholm và Helsinki đã chính thức tuyên bố sẽ gia nhập khối NATO, từ bỏ quy chế trung lập hàng thập kỷ. Moskva đã nhiều lần cảnh báo rằng họ sẽ đáp trả nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập liên minh quân sự này. Nga cũng cho biết họ coi sự mở rộng của NATO là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh của đất nước.
Tổng thống Putin tuyên bố Moskva “không có vấn đề gì” khi một trong hai quốc gia này gia nhập NATO, nhưng coi việc mở rộng cơ sở hạ tầng quân sự của liên minh này là một mối đe dọa.
Trong khi đó, ông Schallenberg kêu gọi EU cần duy trì đoàn kết khi đưa ra các biện pháp trừng phạt chống lại Nga. Bộ trưởng Ngoại giao Áo cũng thừa nhận rằng các thành viên EU chưa có quan điểm rõ ràng về đợt trừng phạt tiếp theo, nhưng cho biết EU ” đến nay đã cố gắng thể hiện một hình ảnh đoàn kết đáng kinh ngạc và nên tìm cách duy trì điều này”.
Nhà ngoại giao hàng đầu của Áo cũng thúc giục Brussels chống lại ảnh hưởng của Nga ở vùng Balkan khi ông cảnh báo về khả năng Moskva sẽ gây mất ổn định khu vực.
“Nhiệm vụ địa chiến lược quan trọng nhất của chúng ta là ưu tiên đảm bảo mô hình giá trị và cuộc sống của người dân châu Âu,” ông nói và cho biết thêm rằng mô hình giá trị của EU có thể là “không có khoảng trống trong chính trị”.
Phát biểu của ông Alexander Schallenberg được đưa ra trước cuộc họp của các ngoại trưởng EU. Cuộc họp cũng có sự tham dự của Ngoại trưởng Canada Melanie Joly và Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba. Các bộ trưởng dự kiến thảo luận về hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine và phản ứng của họ đối với các hành động của Moskva, cũng như vòng trừng phạt mới.
Khi Phần Lan và Thụy Điển chính thức tuyến bố ý định gia nhập NATO, giới chuyên gia cho rằng danh sách các quốc gia trung lập hoặc không liên kết ở châu Âu có thể sẽ thu hẹp lại. Những lo ngại an ninh liên quan tới chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đã thay đổi tính toán của Stockholm và Helsinki, đồng thời cũng khiến các nước có truyền thống “trung lập” khác phải cân nhắc lại khái niệm này thực sự có ý nghĩa như thế nào với chính họ.
Video đang HOT
Tại châu Âu, một số quốc gia đã đưa “tính trung lập” vào luật pháp hoặc thường tự coi mình là trung lập. Các quốc gia này bao gồm Thụy Sĩ, Ireland, Malta và Cộng hòa Cyprus. Trong đó, Thụy Sĩ là quốc gia trung lập nổi tiếng nhất trong khu vực. Tính trung lập của Thụy Sĩ được quy định trong hiến pháp và từ hàng chục năm trước, các cử tri Thụy Sĩ đã quyết định nước này đứng ngoài EU.
Tiếp nối Phần Lan-Thuỵ Điển, danh sách các quốc gia châu Âu trung lập có thể sẽ thu hẹp
Với việc Phần Lan và Thụy Điển đang tiến hành các bước gia nhập NATO, danh sách các quốc gia "trung lập" hoặc không liên kết ở châu Âu có thể sẽ thu hẹp lại.
Cờ các nước thành viên bên ngoài trụ sở NATO ở Brussels, Bỉ ngày 7/2/2022. Ảnh: AP
Theo hãng tin AP, giống như hai nước Bắc Âu, các quốc gia khác đã gia nhập Liên minh châu Âu vì lời hứa thống nhất về kinh tế và chính trị mà không đứng về phía nào trong sự phân chia Đông-Tây vốn kéo dài kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Tuy nhiên, những lo ngại về an ninh liên quan đến chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đã thay đổi tính toán của Phần Lan và Thụy Điển - hai quốc gia từ lâu theo đường lối không liên kết - và khiến các nước trung lập truyền thống khác phải suy nghĩ lại về ý nghĩa thực sự của thuật ngữ đó đối với họ.
Hôm 15/5, Phần Lan tuyên bố muốn gia nhập NATO, và cùng ngày đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền của Thuỵ Điển cũng tuyên bố ủng hộ gia nhập liên minh quân sự này. Cả hai quốc gia dự kiến sẽ chính thức nộp đơn trong vòng vài ngày.
Mặc dù các thành viên EU cam kết bảo vệ lẫn nhau trong trường hợp bị tấn công từ bên ngoài, nhưng cam kết đó phần lớn vẫn nằm trên giấy vì Điều 5 của NATO có thể làm lu mờ quan niệm của EU về phòng thủ tập thể.
Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có thể dội một gáo nước lạnh vào tham vọng NATO của cả Phần Lan và Thụy Điển. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết chính phủ của ông "không có quan điểm thuận lợi" với ý tưởng này vì các nước Bắc Âu bị Ankara cáo buộc ủng hộ dân quân người Kurd vốn bị Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố.
Nhà sử học Samuel Kruizinga tại Đại học Amsterdam nhận xét rằng: "Điều cốt lõi của tính trung lập là: Nó có ý nghĩa khác biệt đối với những người khác nhau".
Binh sĩ Phần Lan tham gia tập trận chung Arrow 22 cùng các nước NATO ngày 4/5/2022 tại Kankaanpaa, phía tây Phần Lan. Ảnh: AP
Dưới đây là một số quốc gia đã quy định "tính trung lập" trong luật pháp hoặc thường coi mình là trung lập trong cuộc đối đầu Mỹ - Nga và các đồng minh tương ứng. Áo, Ireland, Cyprus (Síp) và Malta là các thành viên EU chưa gia nhập NATO trong khi Thụy Sĩ đứng ngoài cả hai.
THỤY SĨ
Được cho là quốc gia trung lập nổi tiếng nhất ở châu Âu, Thụy Sĩ đưa tính trung lập vào hiến pháp và các cử tri nước này đã quyết định đứng ngoài EU từ nhiều thập kỷ trước. Nhưng trong những tuần gần đây, chính phủ Thuỵ Sỹ đã rất đau đầu khi phải giải thích khái niệm trung lập khi họ đứng sau trong danh sách các nước áp đặt lệnh trừng phạt của EU đối với Nga. Sự trung lập của Thụy Sĩ được phân tích gần như hàng ngày trên các phương tiện truyền thông địa phương.
Có rất ít khả năng Thụy Sĩ sẽ xa rời vị thế trung lập của mình, và trên thực tế chính phủ nước này đã yêu cầu Đức không chuyển thiết bị quân sự của Thụy Sĩ cho Ukraine.
Đảng dân túy, cánh hữu nắm giữ số ghế lớn nhất trong quốc hội Thuỵ Sỹ đã do dự về các biện pháp tiếp theo trừng phạt Nga, và người Thụy Sĩ đang quyết liệt bảo vệ vai trò hòa giải của họ đối với các quốc gia đối địch và là trung tâm của các chương trình nhân đạo và nhân quyền. Họ tin rằng tính trung lập giúp củng cố danh tiếng đó.
ÁO
Nền trung lập của Áo là một thành phần quan trọng trong nền dân chủ hiện đại của nước này. Như là một điều kiện để các lực lượng Đồng minh rời khỏi đất nước, cho phép giành lại độc lập vào năm 1955, Áo tuyên bố trung lập về quân sự.
Kể từ khi Nga bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine, Thủ tướng Karl Nehammer đã đạt được sự cân bằng ổn thoả liên quan đến lập trường của Áo. Ông khẳng định rằng Áo không có kế hoạch thay đổi tình trạng an ninh, đồng thời tuyên bố rằng trung lập về quân sự không nhất thiết có nghĩa là trung lập về đạo đức, và Áo lên án mạnh mẽ các hành động của Nga ở Ukraine.
Tổng thống Ukraine phát biểu qua video trước Quốc hội Thụỵ Điể ngày 24//3/2022. Ảnh: AP
IRELAND
Nền trung lập của Ireland từ lâu đã trở thành một "vùng xám". Vào đầu năm nay, Thủ tướng Micheal Martin tóm tắt quan điểm của đất nước là: "Chúng tôi không trung lập về chính trị, nhưng chúng tôi trung lập về quân sự".
Cuộc chiến ở Ukraine đã mở lại cuộc tranh luận về ý nghĩa vai trò trung lập của Ireland. Ireland đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga và gửi viện trợ phi sát thương tới Ukraine.
Ireland đã và đang tham gia vào các nhóm chiến đấu của Liên minh châu Âu - vốn là một phần trong nỗ lực của khối nhằm tạo sự hài hòa của lực lượng quân đội từ các nước thành viên.
Kruizinga, người đã đóng góp cho cuốn "Lịch sử Cambridge về Chiến tranh Thế giới thứ nhất về tính trung lập", cho rằng các thành viên EU và NATO càng giống nhau thì càng tốt để khối "thể hiện mình là một sức mạnh địa chính trị".
MALTA
Hiến pháp của Malta quy định rằng hòn đảo nhỏ ở Địa Trung Hải này chính thức giữ vị trí trung lập, do chính sách "không liên kết và từ chối tham gia vào bất kỳ liên minh quân sự nào". Một cuộc thăm dò do Bộ Ngoại giao Malta ủy quyền được công bố hai tuần trước khi Nga đưa quân vào Ukraine cho thấy đại đa số người được hỏi ủng hộ trung lập, và chỉ 6% phản đối.
Tờ Times of Malta hôm 11/5 đưa tin Tổng thống Ireland Michael Higgins, trong chuyến thăm cấp nhà nước đến Malta, đã nhấn mạnh ý tưởng trung lập "tích cực" và cùng với Tổng thống Malta George Vella lên án cuộc chiến ở Ukraine.
Người biểu tình phản đối gia nhập NATO bên ngoài trụ sở đảng Dân chủ Xã hội Thuỵ Điển ở Stockholm, ngày 14/5/2022. Ảnh: AP
CYPRUS (SÍP)
Các mối quan hệ giữa CH Síp với Mỹ đã phát triển đáng kể trong thập kỷ qua, nhưng bất kỳ ý tưởng nào về tư cách thành viên NATO vẫn chưa được bàn thảo, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.
Tổng thống của quốc đảo bị chia rẽ sắc tộc này cho biết "còn quá sớm" để suy nghĩ về một động thái luôn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của đối thủ Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhiều người Síp - đặc biệt là những người theo cánh tả - tiếp tục đổ lỗi cho NATO về sự chia rẽ trên hòn đảo sau khi Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân vào Síp giữa những năm 1970. Thời điểm đó Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên NATO và liên minh đã không làm gì để ngăn cản hành động quân sự này.
Vương quốc Anh, thành viên NATO, có hai căn cứ quân sự trên đảo Síp, nơi đặt một trạm nghe ngóng tiên tiến ở bờ biển phía đông, với sự hợp tác của quân đội Mỹ.
Síp cũng muốn duy trì trung lập, thậm chí còn cho phép tàu chiến Nga tiếp tế tại các cảng của nước này, mặc dù đặc quyền đó đã bị đình chỉ sau khi cuộc xung đột ở Ukraine bắt đầu.
Phần Lan chính thức quyết định gia nhập NATO Trong một tuyên bố vào hôm 15/5, Chính phủ Phần Lan cho biết đã nước này đã chính thức quyết định trở thành thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Lá cờ của Liên minh quân sự NATO. Ảnh: Getty Images Theo đài RT (Nga), trong cuộc họp nội các hôm 15/5, Tổng thống Sauli Niinist và các...