Qua cơn hưng phấn, tương lai về đâu?

Thế giới vẫn đang kỳ vọng vào một sự đổi thay của đất nước Zimbabwe, để những người dân nơi đây vẫn được sống trong những ngày hạnh phúc.

Reuters hôm 22/11 đưa tin, hãng thông tấn Trung ương Zimbabwe (ZBC) đã tiết lộ về thời điểm chuyển giao quyền lực của người lãnh đạo cao nhất nước này là vào thứ Sáu ngày 24/11.

Theo đó, cựu Phó Tổng thống Emmerson Mnangagwa – người đã bị ông Mugabe phế truất khỏi chức vụ đương nhiệm hôm 6/11 sẽ chính thức tiếp quản chức vụ Tổng thống mà ông Mugabe để lại sau 37 năm cầm quyền.

Ông Mnangagwa đã trở về nước sau hai tuần phải trốn ra nước ngoài để bảo đảm an toàn cho bản thân kể từ khi bị ông Mugabe phế truất.

Người đàn ông 75 tuổi này đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ giới tinh hoa Zimbabwe cho việc tiếp quản chức vụ Tổng thống nước này.

Bởi ông đã nằm trong bộ máy lãnh đạo của Zimbabwe trong suốt 37 năm qua nên ông sẽ hiểu cần phải thay đổi những gì để đưa đất nước chuyển mình cho một tương lai tươi sáng hơn.

Người dân Zimbabwe đổ ra đường ăn mừng khi “đế chế” Mugabe sụp đổ (Ảnh: CNN)

Ông Clement Nlizeyo, một nhà nghiên cứu chính trị ở Zimbabwe cho biết:

“Chúng tôi ủng hộ ông Mnangagwa làm Tổng thống, bởi vì ông ấy là biểu tượng cho sự thay đổi của đất nước.

Ông ấy đã là một phần trong hệ thống lãnh đạo của Mugabe trong suốt 37 năm qua nên ông ấy biết những gì cần phải thay đổi”. [2]

Bên cạnh đó, ông Mnangagwa còn là người cực kỳ có uy tín trong đảng ZANU-PF cầm quyền cũng như trong quân đội Zimbabwe.

Bởi vậy, nhiều người tin rằng, ông Mnangagwa sẽ đưa đất nước Zimbabwe bước vào một “kỷ nguyên mới” không còn đói nghèo và đau khổ.

Ông Hasnain Malik, nhà nghiên cứu thị trường vốn tại Exotix Capital cho rằng, ông Mnangagwa là người từng có quan điểm kinh tế đi ngược lại với ông Mugabe nên nhiều khả năng ông sẽ có cách để vực dậy nền kinh tế của đất nước vốn đang vô cùng kiệt quệ này.

“Việc chuyển giao quyền lực từ Mugabe sang Mnangagwa có thể đánh dấu bước chuyển đổi quan trọng và tích cực để đưa Zimbabwe quay trở lại thời kỳ là vựa lúa mì của châu Phi, thông qua các chính sách kinh tế phù hợp và thu hút đầu tư của nước ngoài”, ông Malik nói.

Ngoài ra, trong những ngày mà người dân Zimbabwe xuống đường tuần hành để gây áp lực buộc ông Mugabe phải từ chức, cũng như chia sẻ niềm vui mừng, phấn khích trước sự sụp đổ của “đế chế” Mugabe, họ cũng đã đưa ra lời kêu gọi về một sự ủng hộ ông Mnangagwa sẽ là người kế nhiệm chức vụ Tổng thống thay thế ông Mugabe.

Tuy nhiên, bên cạnh sự ủng hộ mạnh mẽ của đảng ZANU-PF, quân đội và người dân đối với ông Mnangagwa, cũng có những người tỏ ra quan ngại về quá khứ của ông này, bởi có liên quan đến vụ thảm sát hàng ngàn người thuộc phe đối lập trong những năm 1980.

Cậu bé đang vui cùng những binh sĩ bên chiếc xe bọc thép (Ảnh: CNN)

Ông Mnangagwa từng làm Bộ trưởng An ninh Zimbabwe vào giữa những năm 1980, đã cùng với ông Mugabe chỉ đạo một lữ đoàn tác chiến tinh nhuệ được đào tạo ở Triều Tiên chống lại các lực lượng thuộc phe đối lập khiến hơn 20.000 thiệt mạng, trong đó chủ yếu là dân thường.

Do đó, ông Piers Pigou chuyên gia tư vấn của International Crisis Group (Nam Phi) cho rằng, ông Mnangagwa cần phải có quan điểm đảm bảo sự hài hòa giữa các đảng đối lập để xóa dần đi quá khứ không tốt trước đây, thì mới có thể thực thi được hiệu quả quyền lực của mình.

“Quá khứ đó của ông Mnangagwa sẽ khó có thể khiến người dân quên được, và dường như nó cũng đang ám ảnh ông ấy, mặc dù ông ấy có thể cho rằng, đó là một hành động đúng.

Bởi vậy, ông ấy cần phải có những chính sách cơ bản để đảm bảo sự đồng thuận giữa các đảng đối lập trong thực thi quyền lãnh đạo”, ông Pigou nói. [1]

Trong khi đó, ông Stephen Chan, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Viện Nghiên cứu Phương Đông và Châu Phi thuộc Đại học London (Anh), lại đưa ra góc nhìn về năng lực lãnh đạo của ông Mnangagwa.

Vị giáo sư này cho rằng, nhà chính trị Mnangagwa đang tiến đến vị trí lãnh đạo cao nhất Zimbabwe thực ra “không giỏi” nên rất khó có thể vực dậy nền kinh tế đang què quặt của quốc gia này.

“Ông Mugabe đã rời khỏi địa vị chính trị, nhưng hy vọng vào một sự chuyển đổi quyền lực có thể giúp ổn định tình hình chính trị và phát triển kinh tế ngay lập tức sẽ rất khó khăn, nên thật ra cơ hội về một sự chuyển mình tươi mới hơn cho Zimbabwe vẫn còn rất nhỏ”, ông Chan nói.

Ông Emmerson Mnangagwa sẽ là nhà lãnh đạo mới của Zimbabwe (Ảnh: CNN)

Ngoài những quan ngại về quá khứ và năng lực lãnh đạo của ông Mnangagwa sẽ khó có thể đưa đất nước Zimbabwe thực sự bước vào một “kỷ nguyên mới” thoát khỏi đói nghèo và bất hạnh, còn có một rào cản khác đến từ đảng đối lập Thay đổi vì Dân chủ (MDC-T).

Bởi hiện tại, các nhà chính trị thuộc đảng MDC-T, đứng đầu là ông Tsvangirai, tuy chấp nhận cuộc chuyển giao quyền lực này trong đảng cầm quyền ZANU-PF, nhưng đã đưa ra yêu cầu cần phải thực hiện quyền dân chủ trên đất nước Zimbabwe để tiến tới một cuộc bầu cử Tổng thống vào năm sau.

Ông Douglas Mwonzora, Tổng thư ký của đảng MDC-T nói với các phóng viên CNN:

“Chúng tôi rất vui mừng khi chúng tôi đã thoát khỏi sự kìm kẹp của Robert Mugabe, nhưng chúng tôi mới chỉ thoát khỏi một người đàn ông.

Giờ đây, chúng tôi muốn thoát khỏi cái hệ thống độc đoán đã tồn tại suốt 37 năm qua.

Vì vậy chúng tôi yêu cầu đảng ZANU-PF phải làm việc theo các điều kiện để tiến tới một cuộc bầu cử tự do và công bằng.

Những người dân Zimbabwe vẫn phải tự chọn ra cho mình một vị tổng thống mới”.

Cũng cùng động thái tương tự, Ngoại trưởng một số nước đã lên tiếng kêu gọi về một tiến trình bầu cử tự do ở Zimbabwe.

Bộ trưởng Ngoại giao Australia Julie Bishop đã hoan nghênh hành động tuyên bố từ chức của ông Mugabe và kêu gọi Zimbabwe phải “thiết lập các điều kiện thích hợp để tiến tới một cuộc bầu cử tự do và công bằng, để chuyển sang một nền dân chủ hiến pháp và hòa bình”.

Còn Ngoại trưởng Anh Boris Johnson đã góp thêm tiếng nói của mình cho một cuộc cải cách dân chủ ở Zimbabwe.

“Điều mà chúng ta cần thấy bây giờ là các cuộc bầu cử dân chủ, tự do, công bằng, và trên hết không phải là quá trình chuyển đổi từ chế độ của Mugabe sang chế độ của Mnangagwa”, ông Johnson nói trên truyền hình.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã gọi hành động từ chức của ông Mugabe là “giây phút lịch sử” đối với Zimbabwe và coi đây là “cơ hội phi thường để người dân Zimbabwe đi trên một con đường mới”. [3]

Tuy nhiên, hiện tại, mặc cho những quan ngại của giới học giả cũng như quan điểm chính trị của các chính khách về tương lai của Zimbabwe, những người dân của đất nước này vẫn đang tận hưởng cảm giác say sưa trong niềm vui sướng tột cùng khi “đế chế” Mugabe sụp đổ.

Thế nhưng, không biết niềm vui này của những người dân Zimbabwe sẽ kéo dài được bao lâu, khi mà các vấn đề về chính trị của nước này vẫn đang vô cùng phức tạp.

Cuộc chuyển giao quyền lực có lẽ sẽ được diễn ra đúng như kế hoạch, nhưng sự ổn định chính trị và phát triển kinh tế sau chuyển giao quyền lực có đạt được như kỳ vọng của người dân hay không vẫn là một câu hỏi lớn.

Bởi hiện tại, nhiều người vẫn đang hoài nghi về quá khứ cũng như năng lực của người kế nhiệm ông Mugabe;

Trong khi những đòi hỏi của đảng đối lập MDC-T về một tiến trình bầu cử dân chủ chắc chắn cũng sẽ chi phối sự tập trung của ông Mnangagwa và đảng ZANU-PF trong việc hoạch định và thực thi các chính sách kinh tế – xã hội của mình.

Không rõ liệu ông Mnangagwa và đảng ZANU-PF có vượt qua được những thách thức to lớn cả về kinh tế, chính trị và xã hội để đưa đất nước Zimbabwe thực sự bước vào một “kỷ nguyên mới” như mong đợi của người dân hay không.

Nhưng những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới vẫn đang kỳ vọng vào một sự đổi thay của đất nước Zimbabwe, để những người dân nơi đây vẫn được sống trong những ngày hạnh phúc như vừa qua và cái đói nghèo, đau khổ sẽ không còn bám lấy cuộc sống của họ nữa.

Tài liệu tham khảo:

[1] Reuters/ Zimbabwe’s Mnangagwa to be sworn in as president on Friday.

[2] The Guardian/ ‘The people are free’: Zimbabweans react to the fall of Robert Mugabe.

[3] CNN/ Zimbabwe is awaiting the arrival of Emmerson Mnangagwa.

PHẠM DOÃN TÌNH

Theo giaoduc