PrEP – một trong những “vũ khí” tối ưu góp phần hạn chế lây nhiễm HIV
Việc triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) góp phần hạn chế lây nhiễm HIV trong cộng đồng khi vẫn còn nhiều người chưa được phát hiện và điều trị kịp thời.
Hơn 2 tháng nay, anh Nguyễn Văn H. ở huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên đã được sử dụng thuốc PrEP để dự phòng phơi nhiễm HIV. Được biết, vợ của H. là người nhiễm HIV đã hơn 1 năm nay. Từ khi được Trung tâm Y tế huyện Phổ Yên thông báo về việc tham gia sử dụng PrEP, anh H. đã không ngần ngại đăng ký. Sau 3 lần kiểm tra sức khỏe, làm các xét nghiệm, anh H quyết định uống PrEP.
Trung tâm Y tế Thị xã Phổ Yên cho biết, bắt đầu hoạt động điều trị PrEP từ cuối tháng 6/2020.
Anh H. chia sẻ, ban đầu khi dùng PrEP, 5 ngày đầu anh có cảm giác mệt mỏi, nôn nao khiến anh phải dừng thuốc. Tuy nhiên, khi nghe các nhân viên y tế tư vấn về hiệu quả và lợi ích của PrEP có thể làm hạn chế khả năng lây nhiễm HIV, anh H. lại quyết tâm uống trở lại.
“Các bác sĩ cũng tư vấn cho tôi cần phải uống thuốc đúng giờ giấc và tuyệt đối không bỏ thuốc. Vì vậy, cứ tầm 9h tối, trước khi đi ngủ, tôi đều nhớ uống thuốc. Tôi cũng cảm thấy khá yên tâm khi sử dụng PrEP. Bên cạnh đó, đây là nguồn thuốc đang được hỗ trợ miễn phí nên cũng giảm bớt gánh nặng điều trị cho chúng tôi. Vì vậy hai vợ chồng động viên nhau cố gắng điều trị thuốc đều đặn, không được bỏ giữa chừng”- anh H. nói.
Tính đến 30/06/2020, tại tỉnh Thái Nguyên có khoảng 50 khách hàng đang điều trị PrEP, trong đó, tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên là 44 khách hàng và tại Trung tâm Y tế huyện Phổ Yên là 6 bệnh nhân.
Trung tâm Y tế Thị xã Phổ Yên cho biết, bắt đầu hoạt động từ cuối tháng 6/2020, song phòng khám tư vấn và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm của Trung tâm bước đầu đã góp phần tuyên truyền và tạo điều kiện để khách hàng tiếp cận với dịch vụ điều trị dự phòng lây nhiễm HIV.
Video đang HOT
Mở rộng cơ sở tư nhân tham gia điều trị PrEP
Tháng 7/2020, đôi bạn N.T.A (22 tuổi, ở Hải Phòng) và N.V.M (25 tuổi) trong nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng tính nam) đã tới Phòng khám đa khoa Kỳ Đồng (TP Hải Phòng) để được tư vấn làm các xét nghiệm về viêm gan, HIV, giang mai… trước khi sử dụng PrEP.
Bạn N.V.M, một trong những thành viên của nhóm MSM ở Hải Phòng đang được tư vấn về điều trị PrEP.
Bạn N.T.A chia sẻ, thời gian đầu sử dụng PrEP, V. cảm thấy hơi mệt, nôn nao. Khoảng 1 tuần sau, V. cũng đã dần quen thuốc và sức khỏe trở lại bình thường. V và bạn tình của mình đều chia sẻ mong muốn sử dụng PrEP để dự phòng cho bản thân hạn chế lây nhiễm HIV.
“Em được biết tỷ lệ nhóm MSM bị lây nhiễm HIV cũng khá cao. Vì vậy, em nghĩ rằng dùng PrEP rất tốt, sẽ giảm nguy cơ nhiễm HIV trong cộng đồng. Trong trường hợp phát hiện dương tính với HIV thì việc điều trị thuốc PrEP càng sớm càng tốt”- bạn N.V.M nói.
Báo cáo của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Hải Phòng cho biết, theo nghiên cứu của Cục Phòng, chống HIV/AIDS năm 2017, ước tính quần thể MSM tại Hải Phòng là 4.515 người, chủ yếu là bóng kín. Số lượng này tập trung tại các quận Lê Chân, Hồng Bàng, Ngô Quyền, Hải An, Kiến An và huyện Thủy Nguyên. Theo đại diện của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Hải Phòng, nhóm cộng đồng MSM đặc biệt tập trung nhiều ở học sinh, sinh viên. Đây là nhóm đang có xu thế chung của toàn quốc.
Về hoạt động điều trị PrEP, lũy tích đến 30/5/2020, đã có 253 khách hàng tham gia điều trị và có 142 khách hàng đang điều trị tại Trung tâm Da liễu. Từ 1/5/2020 và đến 22/7/2020, đã có 130 khách hàng tham gia điều trị PrEP tại Phòng khám tư nhân Kỳ Đồng.
Chị Nguyễn Thị Hồng, nhân viên tư vấn về PrEP tại Phòng khám Đa khoa Kỳ Đồng, TP Hải Phòng chia sẻ, thông thường khách hàng đến Phòng khám vào thứ Bảy, Chủ nhật. Để bảo mật thông tin cho khách hàng, chị và nhân viên của phòng khám sẽ mời từng người để tư vấn. Vì vậy, khách hàng cần chia sẻ thành thật với nhân viên y tế để họ có thể tư vấn, giải thích cụ thể về những lợi ích, khó khăn trong vấn đề dùng thuốc PrEP.
Chị Nguyễn Thị Hồng, nhân viên tư vấn về PrEP tại Phòng khám Đa khoa Kỳ Đồng, TP Hải Phòng.
“Khi được tập huấn và nghe về chương trình PrEP này, tôi rất muốn tư vấn cho các bạn, đặc biệt là trong cộng đồng MSM tham gia vào chương trình này. Bởi vì rất nhiều bạn đến đây, rất tiếc họ không biết đến PrEP nên đã bị nhiễm HIV do không biết cách phòng tránh”- chị Hồng chia sẻ.
Theo ước tính, Việt Nam hiện có khoảng 250.000 người nhiễm HIV song chỉ có 210.000 người biết được tình trạng của mình. Bởi vậy HIV luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng khi vẫn còn nhiều người chưa được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV hay còn gọi là PrEP chính là một trong những “vũ khí” tối ưu góp phần hạn chế HIV lây lan.
Các nghiên cứu của tổ chức Y tế thế giới đã chứng minh PrEP là phương pháp sử dụng thuốc kháng virus ARV để dự phòng lây nhiễm HIV ở người có nguy cơ cao chưa bị nhiễm. Nếu dùng đúng, đều và đủ có thể phòng lây nhiễm lên đến trên 90%. Từ năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo sử dụng PrEP như là một phần của chiến lược dự phòng HIV/AIDS./.
Mở rộng chương trình dự phòng phơi nhiễm HIV
Từ cuối năm 2018, Bộ Y tế thí điểm chương trình dự phòng phơi nhiễm HIV với sự tham gia của hơn 6.000 người tại 11 tỉnh, thành phố. Hiện, Bộ Y tế và các đối tác đã mở rộng triển khai dự án ra tất cả các tỉnh, thành phố trong cả nước.
Nhân viên Trung tâm Y tế huyện Phú Giáo (Bình Dương) tư vấn, tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS. Ảnh: KIM HÀ
Theo Tiến sĩ Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), năm 2017, Cục Phòng, chống HIV/AIDS phối hợp tổ chức quốc tế USAIDS/PATH Healthy Markets (HM) và UNAIDS để khởi động chương trình thí điểm dự phòng phơi nhiễm HIV (PrEP).
Chương trình được thí điểm năm 2018 tại 11 tỉnh, thành phố do PEPFAR (Quỹ hỗ trợ khẩn cấp của Mỹ) và Quỹ Toàn cầu hỗ trợ với hơn bảy nghìn người đăng ký sử dụng PrEP, trong đó 3.946 người mới tham gia PrEP năm 2019. Tỷ lệ khách hàng duy trì điều trị sau ba tháng đạt 84% và sau sáu tháng đạt 71%.
Chỉ có hai trong số 7.517 khách hàng sử dụng dịch vụ PrEP có kết quả xét nghiệm HIV ( cộng), do một trường hợp phát hiện có đột biến kháng thuốc và một trường hợp HIV ( cộng) do không tuân thủ điều trị PrEP. Điều này cho thấy nhu cầu sử dụng PrEP ngày càng cao.
Quỹ Toàn cầu đã cam kết hỗ trợ nguồn vốn không hoàn lại cho Việt Nam để can thiệp phòng, chống HIV/AIDS trong nhóm nguy cơ cao này (vợ, bạn tình của người nhiễm HIV, người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và cộng đồng người chuyển giới).
Điều đó cho phép những người có nguy cơ nhiễm HIV cao có thể tiếp cận và sử dụng dịch vụ PrEP. Bà R. Xing, Giám đốc Văn phòng Y tế tại Việt Nam của USAIDS cho biết: Thời gian tới, USAIDS sẽ hỗ trợ Việt Nam thúc đẩy hơn nữa việc giúp những người trong nhóm nguy cơ cao có thể duy trì được sử dụng thuốc thường xuyên.
Tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm HIV ở phần lớn các nhóm có hành vi nguy cơ cao, và tỷ lệ nhiễm HIV đang có nguy cơ tăng cao với nhóm này. Với mục tiêu hướng tới không còn người nhiễm HIV năm 2030, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, bên cạnh các biện pháp can thiệp giúp giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV đối với những người nhiễm HIV (như điều trị ARV sớm và duy trì tải lượng HIV ở mức dưới 200 bản sao/ mL) thì điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP là một trong những can thiệp có hiệu quả nhất để dự phòng lây nhiễm HIV, là một phần trong chiến lược dự phòng HIV toàn diện.
Các nghiên cứu cho thấy, nếu tuân thủ tốt có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục hơn 90% và tiêm chích ma túy hơn 70%. Bên cạnh việc điều trị ARV ngay từ khi có kết quả dương tính với HIV, những người chưa nhiễm HIV nhưng trong nhóm nguy cơ cao nên sử dụng PrEP để giữ an toàn tránh nhiễm HIV cho bản thân mình. PrEP an toàn cho người dùng, cả phụ nữ mang thai và cho con bú. Đây cũng là cơ hội và điều kiện thuận lợi để nhóm có nguy cơ cao được dễ dàng tiếp cận dịch vụ dự phòng với chi phí thấp và hiệu quả cao.
PrEP là một biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV góp phần quan trọng phòng ngừa lây nhiễm HIV. Nếu một người chưa nhiễm HIV khi dùng PrEP sẽ giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục không an toàn, hoặc sử dụng ma túy, bởi khi sử dụng liệu pháp này, thuốc sẽ hoạt động ngăn không cho vi-rút HIV gây ra nguy cơ lây nhiễm bệnh. Tuy nhiên, PrEP không phải là vắc-xin phòng HIV mà là một loại thuốc sử dụng hằng ngày để ngăn ngừa lây nhiễm HIV, sẽ mất hiệu lực khi ngừng thuốc.
Chị Nguyễn Thu Trang (quận Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ: Khi biết được thông tin về dự án này, gia đình tôi rất mừng. Chồng tôi là một người nghiện ma túy 10 năm qua, và mới bị nhiễm HIV ba năm nay. Mặc dù bản thân tôi cũng rất ý thức nhưng có những lúc sơ ý sẽ dễ dẫn đến mang căn bệnh thế kỷ. Cho nên, dự án PrEP chính là chiếc phao cứu sinh cho gia đình tôi. Tôi tham gia và ý thức tuân thủ uống thuốc đều đặn, vừa giữ gìn được cho bản thân, vừa góp phần chung tay ngăn chặn lây nhiễm HIV ra cộng đồng.
Tiến sĩ Hoàng Đình Cảnh nhấn mạnh, phương pháp này tuy không thay thế được vắc-xin HIV nhưng là một cách đơn giản nhất có thể giảm tới hơn 90% nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao qua các thử nghiệm lâm sàng và qua các can thiệp thực tế trên thế giới. Đáng chú ý, với nhóm nguy cơ cao khi áp dụng PrEP hằng ngày thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến hơn 90%. Hiện tại, thuốc PrEP đang được các chương trình, dự án cấp miễn phí.
Tuy nhiên, không phải ai có nguy cơ nhiễm HIV cũng dùng được PrEP. Bộ Y tế hướng dẫn những đối tượng sau không sử dụng được PrEP: Người có HIV dương tính hoặc chưa xác định được; người có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm HIV cấp tính; những người rối loạn chức năng thận; người dị ứng với thuốc (tenofovir và Emtricitabine); người phơi nhiễm với HIV trong 72 giờ. Do đó, những đối tượng trong nhóm nguy cơ cao muốn dùng PrEP cần phải được bác sĩ tư vấn, khám và làm xét nghiệm.
Điều trị PrEP: "Cứu cánh" cho người có nguy cơ nhiễm HIV! Với những bước tiến dài trong phát triển khoa học công nghệ của lĩnh vực y tế, những đối tượng có nguy cơ nhiễm HIV đã có thể dự phòng nhờ vào PrEP. Ngày 27/7, Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế đã tổ chức tập huấn truyền thông về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP). Anh Nguyễn Văn Thuận,...