Phòng tránh Whitmore – căn bệnh bị đồn là ‘vi khuẩn ăn thịt người’ thế nào?

Người dân cần chủ động phòng tránh bệnh Whitmore bằng cách hạn chế tiếp xúc với đất hoặc nước bùn, đặc biệt là những nơi bị ô nhiễm nặng.

Bệnh Whitmore nguy hiểm thế nào?

Theo PGS.TS Bùi Khắc Hậu – nguyên Trưởng khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh Whitmore do vi khuẩn cùng tên Whitmore (hay còn gọi là Burkhoderia pseudomalei) gây nên. Đây là loại vi khuẩn âm, thường sống trong những môi trường ẩm ướt, có sức đề kháng rất tốt.

Đặc biệt, vi khuẩn này có khả năng kháng lại nhiều thuốc kháng sinh. Do đó, nếu mắc bệnh việc điều trị sẽ gặp khá nhiều khó khăn. Thường phải mất nhiều thời gian và dùng kháng sinh liều cao mới có hiệu quả. Bệnh thường xảy ra vào mùa mưa, tập trung từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm.

Bệnh Whitmore có nhiều con đường để lây lan, trong đó chủ yếu là: vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua vết thương hở, xây xước hoạt do tai nạn. Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây lan qua con đường hô hấp, từ khí bụi, hơi nước có vi khuẩn Whitmore.

Nhóm người dễ bị mắc bệnh bao gồm: người già, trẻ em, những người có sức đề kháng yếu, người bị tiểu đường, nghiện rượu hay nghiện ma túy.

Bệnh chia làm nhiều thể: tối cấp, trung bình và mạn tính. Trong đó, nguy hiểm nhất là thể tối cấp, tỷ lệ bệnh nhân thiệt mạng cao, nhanh chóng, thậm chí chỉ sau 48 giờ. Tuy nhiên, thể tối cấp không phát hiện nhiều trường hợp bệnh. Hay gặp nhất là thể trung bình và mạn tính. Ở thể này, bệnh sẽ kéo dài, gây nhiều phiền toái và ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh.

“Nếu không được phát hiện sớm, điều trị đúng phương pháp, bệnh sẽ tiến triển nặng, gây nhiễm trùng huyết, áp xe, sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng và thiệt mạng”, bác sĩ Hậu nói.

Vi khuẩn Whitmore được nuôi cấy, phân lập tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình. (Ảnh: BSCC).

Cách phòng bệnh Whitmore

Theo Cục Y tế dự phòng, hiện chưa có vaccine phòng bệnh Whitmore. Do đó người dân cần chủ động phòng bệnh bằng cách hạn chế tiếp xúc với đất hoặc nước bùn, đặc biệt là những nơi bị ô nhiễm nặng. Sử dụng giày, dép và găng tay đối với những người thường xuyên việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.

Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh. Những người có bệnh mãn tính như tiểu đường, suy giảm miễn dịch cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.

Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện, xét nghiệm xác định nhiễm vi khuẩn burkholderia pseudomallei và điều trị kịp thời.

TS. BS Hoàng Công Tình – Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình bên cạnh nam bệnh nhân 53 tuổi được xác định mắc Whitmore. (Ảnh: BSCC).

Ngày 4/7, TS. BS Hoàng Công Tình – Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình cho biết, bệnh viện vừa tiếp nhận nam bệnh nhân 53 tuổi mắc Whitmore.

Trong lúc đi làm đồng người này bị cọc tre nhọn ở bờ ruộng đâm vào bàn chân. Vết thương sâu, rộng, tạo đường hầm, sau đó nhiễm khuẩn và hoại tử. Người bệnh điều trị ở nhà bằng kháng sinh trong khoảng 1 tuần nhưng bệnh tiến triển nặng hơn.

“Bệnh nhân được đưa tới viện trong tình trạng suy đa phủ tạng, hôn mê sâu, suy hô hấp phải thở bằng máy, huyệt áp không đo được phải dùng nhiều thuốc co mạch để nâng huyết áp, suy gan cấp, suy thận cấp; vết thương vùng chân trái nhiễm khuẩn, nhiều mủ và tổ chức hoại tử. Sau khi nuôi cấy, phân lập vi khuẩn chúng tôi xác định bệnh nhân mắc Whitmore”, BS Tình nói.

Bệnh nhân sau đó được sử dụng kháng sinh phối hợp phổ rộng (trong đó có kháng sinh đặc trị Whitmore), hô hấp nhân tạo bằng máy thở, lọc máu liên tục để đảo thải các cytokine, điều chỉnh rối loạn nước điện giải và toan kiểm, nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch và chăm sóc toàn diện.

Hiện tại, bệnh nhân vẫn trong tình trạng nặng nhưng các tạng suy đã có dấu hiệu cải thiện, đã giảm được liều thuộc co mạch mà vẫn duy trì huyết áp trong giới hạn cho phép.

Trên thế giới, bệnh Whitmore được phát hiện đầu tiên bởi bác sĩ người Anh Alfred Whitmore tại vùng Rangoon, Myanmar.

Bệnh Whitmore được phát hiện ở Việt Nam từ những năm 50 của thế kỷ trước và lưu hành lẻ tẻ tại một số tỉnh phía Nam. Bệnh được xếp vào nhóm bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bị “lãng quên”, trong 5-10 năm chỉ xuất hiện 20 ca. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong những năm gần đây, bệnh đang có xu hướng xuất hiện trở lại.