Phi công Ukraine chạy đua với thời gian để làm chủ chiến đấu cơ F-16

Có thể mất nhiều năm để đào tạo đầy đủ cho một phi công chiến đấu cơ F-16. Nhưng “Moonfish” – một phi công quân sự Ukraine – chỉ có khoảng sáu tháng.

Phi công Ukraine có biệt danh Moonfish đang tham gia khóa huấn luyện lái máy bay F-16 tại một địa điểm bí mật. Ảnh: CNN

Moonfish là biệt danh của một phi công Ukraine đang tham gia chương trình huấn luyện lái máy bay đa năng của Mỹ. Anh chia sẻ với CNN qua Zoom từ một địa điểm không được tiết lộ, nơi anh đang trong tháng huấn luyện thứ hai.

“F-16 là một ‘con dao Thụy Sĩ’. Đó là một vũ khí rất tốt có thể thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào”, Moonfish nói.

F-16 có thể yểm trợ trên không cho binh sĩ, tấn công các mục tiêu mặt đất, tiêu diệt máy bay địch và đánh chặn tên lửa.

Nhưng cuộc chiến đang diễn ra giữa Ukraine và Nga đồng nghĩa với việc chương trình đào tạo phải bị rút ngắn lại, Moonfish cho biết.

Viên phi công nói: “Lẽ ra trong thời bình chúng tôi có rất nhiều thời gian để nghiên cứu đầy đủ về máy bay chiến đấu, nhưng lúc này thì không có thời gian”. Nhưng Moonfish cũng cho biết thêm rằng, anh vẫn có đủ thời gian để làm chủ những tính năng cơ bản của F-16.

Hồi tháng 8, sau nhiều tháng Kiev vận động hành lang, Mỹ đã cam kết phê duyệt việc chuyển giao máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 cho Ukraine. Tuy nhiên, Kiev dự kiến sẽ không nhận được máy bay cho đến đầu năm 2024 và các phi công cũng như nhân viên mặt đất cần phải gấp rút hoàn thành khóa đào tạo chính thức để vận hành máy bay.

Hơn 20 tháng sau khi mở chiến dịch quân sự, Nga vẫn duy trì ưu thế trên không trước Ukraine. Và quân đội Ukraine đã bước vào cuộc phản công khốc liệt từ tháng 6 năm nay mà không có sự hỗ trợ trên không.

“Ngay cả khi giả sử cuộc chiến kết thúc vào ngày mai, tất cả chúng tôi đều hiểu rằng đó sẽ chỉ là khoảng thời gian chờ đợi cho vòng tiếp theo”, Moonfish nói. “Chúng tôi phải xây dựng sức mạnh không quân phù hợp với máy bay phản lực phương Tây và đội ngũ nhân viên phải được đào tạo hiệu quả. Đây sẽ là biện pháp ngăn chặn lớn nhất – để ngày 24/2 (ngày Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm vào Ukraine) sẽ không xảy ra nữa”.

Người phát ngôn Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine, ông Yurii Ihnat cho biết, 6 tháng là đủ để đào tạo phi công hỗ trợ quân đội trên bộ và giúp giành ưu thế trên không trước Nga.

Máy bay chiến đấu F-16 của Không quân Mỹ hạ cánh xuống căn cứ không quân ở Ben Guerir, Maroc, trong cuộc tập trận quân sự “Sư tử châu Phi” vào ngày 14/6/2021. Ảnh: AFP/Getty Images

Ukraine cũng cần các máy bay chiến đấu mới để giúp giải quyết một loạt mối đe dọa khác: tên lửa và máy bay không người lái của Nga. Mùa đông năm ngoái, Moskva đã tiến hành một chiến dịch quy mô lớn nhằm làm tê liệt cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất điện, khiến Kiev phải cắt điện. Và lúc này khi mùa đông đến gần, mối lo ngại tên lửa và máy bay không người lái của Nga sẽ lại tàn phá cơ sở hạ tầng năng lượng vẫn còn đó.

Tư lệnh Không quân Ukraine, Mykola Meatchuk nói với CNN rằng lực lượng phòng không Ukraine tiêu diệt trung bình khoảng 75% tên lửa hành trình và máy bay không người lái tấn công, nhưng số vũ khí còn lại vẫn tiếp cận được mục tiêu.

Ông Oleshchuk nói: “Chúng tôi rất cần các hệ thống phòng không bổ sung – tầm ngắn, tầm trung và tầm xa, cũng như máy bay hiện đại – để bảo vệ đất nước và chiếm ưu thế trên không tại các vùng lãnh thổ đã mất kiểm soát”.

Lực lượng binh sĩ mặt đất cũng đang chờ F-16. Phó chỉ huy Lữ đoàn tấn công độc lập số 3, người có biệt danh “Mose”, nói với CNN rằng việc triển khai F-16 trên không sẽ giúp bộ binh thực hiện nhiệm vụ dễ dàng hơn nhiều.

Mose nói: “Đối với bộ binh, những chiếc máy bay này cực kỳ quan trọng, trước hết là trong các hoạt động tấn công và tiến quân. Các máy bay chiến đấu sẽ cho phép chúng tôi chiếm ưu thế trên không và hỗ trợ bộ binh tiến lên phía trước. Một chiếc F-16 có thể tấn công các mục tiêu mặt đất của đối phương và tiêu diệt hoặc làm gián đoạn hoạt động hậu cần của đối phương.”

Moonfish, trước đây là chỉ huy phi đội máy bay chiến đấu MiG-29 do Liên Xô sản xuất, cho biết anh đã rời khỏi các mô hình và bước lên buồng lái của máy bay thật. Moonfish thừa nhận phải mất một thời gian để làm quen. “Buồng lái khá chật chội”, anh nói.

Viên phi công Ukraine cho biết máy bay F-16 phức tạp hơn về mặt hệ thống điện tử hàng không, nhưng rất đơn giản về điều khiển và giao diện. “F-16 rất cơ động. Nó khuyến khích bạn lái máy bay theo phong cách rất ‘chiến’”, anh nói.

Moonfish cũng cho biết, nếu F-16 có mặt ở Ukraine ngay lúc này, một trong những nhiệm vụ chính của phi đội sẽ là đẩy lùi làn sóng tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa của Nga.

Anh nói: “Phần mềm [trên F-16] không ngừng được cải tiến. Trong khi đó, phần mềm trên MiG-29 và Su-27 [do Liên Xô thiết kế] vẫn có từ cuối những năm 1980, khi những chiếc máy bay này đang được phát triển. Thời kỳ đó, máy bay không người lái chỉ tồn tại trong sách khoa học viễn tưởng. Ý tôi là vào thời điểm đó, không ai coi máy bay không người lái là mối đe dọa nghiêm trọng có thể bị máy bay chiến đấu tiêu diệt”.

Hệ thống pháo tự hành của Ukraine bắn về phía các vị trí của Nga ở tiền tuyến gần Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 1/9/2023. Ảnh: AP

Một số tiêu chí lựa chọn chính để được tham gia huấn luyện lái các máy bay F-16 là trình độ tiếng Anh, kinh nghiệm và độ tuổi của phi công.

Lái F-16 là giấc mơ từ lâu của Moonfish, và đó cũng là giấc mơ của Andriy Pilshchikov, đồng đội của Moonfish và là một phi công huyền thoại người Ukraine với biệt sanh là “Juice”.

Pilshchikov, người từng giúp vận động hành lang để Mỹ chuyển giao F-16 cho Ukraine, đã thiệt mạng trong một sự cố khi đang làm nhiệm vụ chiến đấu hồi tháng 8.

Moonfish đang ở nước ngoài thì nghe tin bạn mình qua đời. Không thể dự đám tang hay nói lời tạm biệt, nhưng Moonfish nói rằng anh tiếp tục chương trình huấn luyện F-16, vì người đồng đội quá cố của mình.

“Andriy là ‘người ra ý tưởng’ và là động lực chính đằng sau tất cả. Và tôi cảm thấy có trách nhiệm với anh ấy trong việc đảm bảo rằng những chiếc máy bay này sẽ đến Ukraine”, Moonfish chia sẻ.