Phát triển tiêu chí sản xuất tại các xã nông thôn mới nâng cao

Tính đến đầu quý II-2021, tỉnh Thanh Hóa đã có 25 xã nông thôn mới (NTM) nâng cao, chiếm 5,35% tổng số xã xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh.

Là sự phát triển lên một tầm cao mới của xã đạt chuẩn NTM, ngoài phát triển hệ thống hạ tầng, yêu cầu đặt ra cho các xã NTM nâng cao là phải nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân trở thành mục tiêu quan trọng để các xã phấn đấu thực hiện.

Cơ giới hóa khâu làm đất để trồng khoai tây theo vùng lớn tại xã nông thôn mới nâng cao Nga Trường (Nga Sơn). Ảnh: Lê Đồng

Nhằm tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho Nhân dân địa phương, thời gian gần đây, xã Hoằng Đại (TP Thanh Hóa) không ngừng du nhập và phát triển các mô hình sản xuất mới. Trong trồng trọt, xã vận động nông dân dồn đổi ruộng đất, hình thành các vùng chuyên canh lúa năng suất, chất lượng, hiệu quả cao. Các vùng trồng lúa và cây trồng kém hiệu quả được khuyến khích chuyển đổi thành trang trại, gia trại, mô hình cá – lúa, trồng cây ăn quả kết hợp chăn nuôi. Đến nay, xã đã chuyển đổi thành công hơn 100 ha đất trồng trọt kém hiệu quả thành các mô hình nông nghiệp hiệu quả cao, trong đó có 5 trang trại lợn và gia cầm quy mô lớn, 27 ha đồng nuôi trồng thủy sản chuyên canh, 6 mô hình cá – lúa kết hợp chăn nuôi… Ngoài ra, trên địa bàn xã còn có 3 HTX hoạt động hiệu quả, 89 hộ sản xuất, kinh doanh dịch vụ. Từ phát triển sản xuất, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều trong xã liên tục giảm trong những năm gần đây, năm 2018 có 33 hộ, chiếm 2,55%; năm 2019 còn 20 hộ, chiếm 1,54% và gần đây nhất là năm 2020 chỉ còn 10 hộ, chiếm 0,77%.

Tại huyện Vĩnh Lộc, xã Minh Tân lại phát huy được thế mạnh của các ngành nghề nông thôn và các hoạt động tiểu thủ công nghiệp để phát triển kinh tế địa phương. Các nghề khai thác và chế tác đá, nghề mộc dân dụng, xây dựng, hoạt động vận tải, sản xuất gạch không nung, cơ khí… phát triển mạnh. Đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn xã có 99 cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; trong đó có 11 doanh nghiệp, 46 cơ sở chế tác đá mỹ nghệ, 3 công ty kinh doanh xăng dầu, 1 doanh nghiệp sản xuất phân bón. Các hoạt động sản xuất của các cơ sở và doanh nghiệp trên địa bàn đang tạo việc làm cho hơn 3.800 lao động địa phương và các xã lân cận với mức thu nhập từ 5 đến 20 triệu đồng/người/tháng. Trong nông nghiệp, xã đang có 38 hộ gia đình phát triển sản xuất theo hướng trang trại và chăn nuôi tổng hợp, nuôi trồng thủy sản với diện tích từ 1 ha trở lên, được quy hoạch ra các khu tập trung. Khoảng 5 năm qua, xã đã tích tụ thành công khoảng 100 ha đất nông nghiệp kém hiệu quả kinh tế hình thành các vùng chuyên canh cây trồng hàng hóa, cho thu nhập cao hơn.

Ngoài các mô hình sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn, nhiều xã NTM nâng cao đã thành công trong kêu gọi thành lập hoặc thu hút doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn để tạo thêm việc làm và thu nhập cho người dân. Xã Hoằng Đồng (Hoằng Hóa) hiện có 15 doanh nghiệp hoạt động, trong đó có Công ty CP Dụng cụ thể thao Delta đang giải quyết việc làm cho 3.000 lao động. Cách đó không xa, xã Hoằng Lộc cùng huyện cũng có 13 doanh nghiệp đang hoạt động, giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động. Tại huyện Thọ Xuân, xã Xuân Bái cũng thu hút được công ty may mặc quy mô lớn, giải quyết việc làm cho hơn 1.000 lao động của xã và các địa phương lân cận. Từ đó, tỷ lệ lao động nông nghiệp ở các xã được chuyển dịch dần sang lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ. Nhờ các doanh nghiệp về hoạt động, nhiều xã thuần nông trước kia, nay đã có trên dưới cả nghìn người được tuyển làm công nhân với thu nhập cao hơn hàng chục lần làm ruộng trước kia. Đơn cử như xã Định Long (Yên Định), hiện có hơn 1.000 lao động được tuyển vào làm việc tại các công ty trên địa bàn, xã miền núi Thành Hưng (Thạch Thành) cũng có khoảng 890 lao động làm việc và thu nhập ổn định tại các công ty. Đáng nói, khi ngày càng có nhiều lao động chuyển sang lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, diện tích ruộng đồng sẽ được nhường lại cho những lao động nông nghiệp còn lại. Đây chính là điều kiện thuận lợi để nhiều gia đình địa phương, các doanh nghiệp tổ chức tích tụ, tập trung đất đai để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, dễ dàng áp dụng các tiến bộ khoa học – kỹ thuật vào quá trình sản xuất. Với riêng 14 xã mới được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021, thu nhập bình quân đầu người đều tăng từ 1,7 đến 2,5 lần so với thời điểm đạt chuẩn NTM. Đơn cử như xã Hoằng Đồng (Hoằng Hóa) tăng 2,5 lần (từ 22 triệu đồng năm 2013 lên 56,26 triệu đồng), xã Đồng Tiến (Triệu Sơn) tăng 2,5 lần (từ 19 triệu đồng năm 2015 lên 48,78 triệu đồng), xã Thành Hưng (Thạch Thành) tăng 2,4 lần (từ 24 triệu đồng năm 2015 lên 58,3 triệu đồng), xã Vĩnh Tiến (Vĩnh Lộc) tăng 2,3 lần (từ 21,5 triệu đồng năm 2014 lên 49,79 triệu đồng)… Nhiều địa phương khi đạt chuẩn NTM nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn dưới 1% và đang tiếp tục giảm, như các xã Thành Hưng (Thạch Thành), Minh Tân (Vĩnh Lộc), Xuân Bái và Tây Hồ (Thọ Xuân), Định Long (Yên Định), Hoằng Đại (TP Thanh Hóa), Hoằng Lộc và Hoằng Đồng (Hoằng Hóa).

Qua khảo sát, các xã NTM nâng cao trên địa bàn tỉnh tính đến thời điểm này đều phát triển tốt các mô hình sản xuất. Sau khi đạt chuẩn NTM nâng cao, nhiều địa phương tiếp tục phấn đấu xây dựng xã NTM kiểu mẫu, mà ở đó, tiêu chí sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân được xem là nền tảng, là đòn bẩy để thực hiện những tiêu chí còn lại.