Phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản văn hóa
Thị xã Đức Phổ là nơi hội tụ nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, văn hóa độc đáo và bề dày truyền thống lịch sử.
Với lợi thế này, TX.Đức Phổ đang tập trung bảo tồn, giữ gìn và đầu tư, tôn tạo, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử gắn với phát triển du lịch.
Nơi hội tụ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử
Nói đến du lịch của TX.Đức Phổ không thể không nhắc đến làng du lịch cộng đồng Gò Cỏ, phường Phổ Thạnh. Du khách đến đây không chỉ để khám phá thiên nhiên, mà còn được thưởng thức không gian văn hóa, lịch sử có từ hàng nghìn năm trước.
Làng Gò Cỏ là ngôi làng từng có lớp cư dân cổ là chủ nhân nền văn hóa Sa Huỳnh. Đến đây, du khách dễ dàng bắt gặp những giếng đá, cầu đá, nhà lợp mái tranh… đặc trưng tiêu biểu của người Chăm Pa mà cư dân làng chài này đã gìn giữ.
Các đền thờ, miếu mạo từ thời vương quốc Chăm Pa cũng được tìm thấy ở đây. Trong làng hiện có rất nhiều con đường, tường rào bằng đá xếp chồng lên nhau một cách tỉ mỉ, tạo thành đường đi, cầu thang, tường rào, bờ ruộng, bờ suối, nhà đá và đền miếu. Trong làng có 12 giếng đá cổ là sản phẩm mà người Chăm Pa để lại khi cư ngụ tại đây. Hệ thống giếng cổ đã và đang là mạch sống, nuôi dưỡng nhiều thế hệ người dân nơi đây.
Chị Nguyễn Thị Thanh Tuyền, du khách đến từ Quảng Nam chia sẻ, cảnh quan ở làng Gò Cỏ nguyên sơ, mộc mạc, cuộc sống của người dân nơi đây êm ả, bình dị. “Trong 2 ngày ở đây, tôi được hòa mình vào không khí làng quê Việt Nam và được tìm hiểu thêm nhiều điều về văn hóa, lịch sử của nơi đây”, chị Tuyền bày tỏ.
Khách du lịch tham quan Nhà trưng bày Văn hóa Sa Huỳnh.
Không chỉ phát huy giá trị của riêng mình, làng Gò Cỏ còn là nơi kết nối những điểm đến ấn tượng khác của du lịch Đức Phổ như Nhà trưng bày Văn hóa Sa Huỳnh ở phường Phổ Thạnh. Nơi đây lưu giữ các cổ vật được khai quật từ di chỉ văn hóa Sa Huỳnh, người Chăm Pa, trưng bày các hiện vật có niên đại sơ kỳ sắt cách ngày nay khoảng 2.000 – 2.500 năm.
Video đang HOT
Hay Di tích khảo cổ Long Thạnh là nơi khai quật phát hiện hai khu cư trú và mộ táng nằm gần nhau cùng các di vật đặc trưng như vòng tay bốn mấu, đồ gốm… niên đại cách ngày nay trên 3.000 năm thuộc sơ kỳ đồng thau, giai đoạn tiền Sa Huỳnh.
Thị xã Đức Phổ còn có đầm An Khê, một di sản thiên nhiên- khảo cổ đặc biệt giá trị. Theo các nhà địa chất, đầm An Khê trở thành đầm nước ngọt cách đây khoảng 3.000 – 4.000 năm. Địa phương cực nam của tỉnh còn có nhiều di tích của người Chăm Pa vẫn còn nguyên vẹn với quy mô lớn như giếng Chăm, hệ thống thủy lợi được xếp bằng đá…
Ngoài ra, các điểm đến khác như đồng muối Sa Huỳnh, di tích Bia Ký Chăm, ở phường Phổ Thạnh; làng gốm Vĩnh An, tại xã Phổ Khánh… cũng giúp du khách có thêm những trải nghiệm thú vị.
Triển vọng cho du lịch
Tháng 12/2020, du lịch cộng đồng Làng Gò Cỏ được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch cộng đồng đầu tiên của tỉnh đạt hạng OCOP 3 sao cấp tỉnh. Đây cũng chính là sự khẳng định về giá trị của một ngôi làng còn giữ lại không gian văn hóa cổ của người xưa, mở ra một cột mốc mới cho tỉnh Quảng Ngãi cũng như TX.Đức Phổ về tiềm năng du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn các di sản văn hóa.
Sau khi được công nhận là sản phẩm du lịch cộng đồng đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh, khách du lịch trong và ngoài tỉnh biết đến và tham quan Gò Cỏ nhiều hơn. Người dân Làng Gò Cỏ đã và đang không ngừng nâng cao năng lực trong việc tổ chức kinh doanh du lịch dưới sự điều phối của Hợp tác xã Du lịch cộng đồng Làng Gò Cỏ.
Khách du lịch tham quan trên đầm An Khê.
Để đáp ứng nhu cầu của khách du lịch, hợp tác xã đã hình thành các tổ dịch vụ như: Tham quan, trải nghiệm bằng thuyền nan; dịch vụ homestay với tổng sức chứa khoảng 50 khách/đêm; tổ thuyết minh viên về làng Gò Cỏ; tổ nhà hàng cộng đồng; tổ dịch vụ trải nghiệm làm nông dân; tổ dịch vụ trải nghiệm nấu ăn; tổ dịch vụ trải nghiệm trò chơi dân gian… Ngoài ra, hợp tác xã cũng đã chủ động liên kết với các ngôi làng lân cận nhằm đa dạng hóa sản phẩm – dịch vụ du lịch.
“Với sự giúp đỡ, động viên từ chính quyền, cùng với nhận thức của người dân trong làng về việc tham gia làm du lịch, Gò Cỏ đang dần phát triển thành làng du lịch cộng đồng rất tiềm năng của TX.Đức Phổ”, Giám đốc Hợp tác xã Du lịch cộng đồng Làng Gò Cỏ Nguyễn Thị Diễm Kiều cho hay.
Chủ tịch UBND TX.Đức Phổ Đỗ Tâm Hiển cho biết, thực hiện Nghị quyết số 05 của Tỉnh ủy về đẩy mạnh phát triển du lịch, từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và Đề án phát triển du lịch Quảng Ngãi đến năm 2025, định hướng năm 2030, TX.Đức Phổ đã và đang tiếp tục rà soát, chủ động phối hợp với các sở, ngành để đề nghị xếp hạng, công nhận các tài nguyên vật thể, phi vật thể có tiềm năng, định hướng phát triển du lịch gắn với phát triển kinh tế – xã hội.
Bên cạnh đó, thị xã sẽ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phương án đầu tư, khai thác tại các địa điểm có tiềm năng để tạo thành chuỗi sản phẩm du lịch; chú trọng phát triển du lịch gắn với bảo tồn và phát triển các di sản văn hóa.
Bảo tồn, lưu giữ, phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch là hướng đi phù hợp với xu thế hiện nay. Bởi nhu cầu khám phá của du khách tìm hiểu về văn hóa vùng miền ngày càng nhiều. Đây cũng là hướng đi mang tính bền vững cho việc khai thác sâu tiềm năng, lợi thế của địa phương để phát triển du lịch, dịch vụ; tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn và góp phần phát triển kinh tế bền vững cho người dân.
Hấp dẫn không gian cổ xưa ở làng Gò Cỏ
Gò Cỏ (phường Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ) là tên một ngôi làng cổ Chăm Pa nằm cách trung tâm thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi khoảng 60km về phía Nam.
Làng nằm gọn trong một thung lũng ven biển Sa Huỳnh, là điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn bởi sự hoang sơ, kỳ bí, không gian sống cổ xưa cùng những phong tục, tập quán, làn điệu dân ca mộc mạc.
Du khách được giới thiệu thông tin về làng Gò Cỏ trước khi vào làng.
Phát huy giá trị làng cổ
Làng Gò Cỏ được phát hiện năm 2017 khi một đoàn đi khảo sát để xây dựng không gian văn hóa Sa Huỳnh trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Tại đây, các chuyên gia phát hiện di tích khảo cổ Long Thạnh, tìm thấy mộ táng cùng nhiều di vật cách đây khoảng 3.000 năm thuộc sơ kỳ đồng thau, giai đoạn tiền Sa Huỳnh. Do đó, các chuyên gia kết luận, khu vực làng Gò Cỏ, đầm An Khê (phường Phổ Thạnh) là vùng lõi của văn hóa Sa Huỳnh và tiếp nối là văn hóa Champa với hàng loạt di tích như đường đá, giếng Chăm, bia ký Chăm, tường đá, tháp Chăm, hệ thống thủy lợi bằng đá được xếp rất công phu...
Làng Gò Cỏ chỉ có 83 hộ dân nằm dọc theo núi đá ven biển, với diện tích khoảng 105 ha. Làng vẫn giữ được nét đặc trưng của làng cổ xưa với con đường đá nhỏ, quanh co, những ruộng bậc thang thấp thoáng bên cạnh bờ cát êm dịu. Ở đây, đá hiện diện tại mọi ngóc ngách cùng dân làng trải qua nhiều biến cố lịch sử.
Làng còn có 11 giếng đá cổ hiện hữu là sản phẩm người Chăm Pa để lại khi cư ngụ tại đây. Hệ thống giếng cổ đã và đang là mạch sống, nuôi dưỡng nhiều thế hệ. Nó chính là sợi dây kết nối truyền thống văn hóa Chăm - Việt. Cùng với đó là các đền thờ, miếu mạo, đều tồn tại cách đây hàng trăm năm. Cho đến ngày nay, người dân tại khu vực làng Gò Cỏ vẫn rất coi trọng và gìn giữ những di tích này. Nhiều nhà nghiên cứu còn phát hiện các thể tù kích cỡ lớn, tinh thể thạch anh dạng lớn, tinh thể biotit dạng vẩy.
Để ngôi làng sống dậy, các chuyên gia đã giúp người dân hiểu giá trị nơi mình sinh sống. Do đó, năm 2018, người dân làng Gò Cỏ đã tới Cù Lao Chàm (Quảng Nam) học làm du lịch cộng đồng. Đến tháng 4/2019, Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ được thành lập. Đến nay, Hợp tác xã xây dựng được 15 homestay đủ điều kiện đón khách lưu trú, 5 thuyền nan phục vụ khách tham quan trên biển gần bờ, 5 hướng dẫn viên đã qua đào tạo, 8 hộ kinh doanh dịch vụ ăn uống.
Sứ mệnh của Hợp tác xã là tổ chức, điều phối hoạt động bảo tồn nhằm nâng cao năng lực người dân địa phương; đồng thời đảm bảo công bằng, chia sẻ lợi ích bền vững giữa các bên liên quan... Đến nay, 90% người dân trong làng đã nhận thức, hưởng ứng và tích cực tham gia làm du lịch. Sản phẩm du lịch là những gì thiên nhiên, tổ tiên để lại cùng với sự phát huy nội lực của cả cộng đồng, Giám đốc Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ Nguyễn Thị Diễm Kiều cho biết.
Tháng 12/2020, làng Gò Cỏ được Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi công nhận là điểm du lịch cộng đồng đầu tiên của tỉnh đạt hạng OCOP 3 sao.
Điểm đến lý tưởng cho du khách
Đến với Gò Cỏ, du khách sẽ được thỏa mãn tất cả các giác quan. Du khách sẽ được ngắm những ngôi nhà mái lợp lá cọ, tường và cửa làm hoàn toàn bằng tre, nứa cùng những bộ bàn ghế bằng gỗ mộc mạc, đơn sơ... Du khách có thể cùng người dân lênh đênh giữa biển cả để câu cá tôm.
Anh Nguyễn Đức Mạnh, du khách đến từ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đến đây, anh có cảm giác như mình đang lạc vào thế giới khác vì không có tiếng còi xe ồn ào. Chỉ có tiếng cười, tiếng sóng biển và tiếng gió.
Trung tâm du khách làng Gò Cỏ - nơi du khách dừng chân khi tham quan làng Gò Cỏ.
Ngoài thiên nhiên, sản vật, di tích văn hóa, di sản địa chất, con người và những câu chuyện trường kỳ về ký ức chiến tranh, những làn điệu dân ca bài chòi, hát hố sẽ là điểm nhấn trong nhật ký hành trình của du khách khi đến với Gò Cỏ.
Bà Huỳnh Thị Thương, người dân làng Gò Cỏ cho biết, trước đây, hát bài chòi, hát hố là để giao lưu văn nghệ, giúp truyền đạt lại cho thế hệ tương lai. Từ ngày Gò Cỏ trở thành làng du lịch cộng đồng, hát bài chòi, hát hố còn để phục vụ du khách, giúp bà con có thêm thu nhập.
Theo Giám đốc Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ, Hợp tác xã đang hoàn tất hồ sơ đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận làng Gò Cỏ là điểm du lịch cộng đồng đạt 5 sao OCOP; đồng thời, đặt mục tiêu xây dựng làng Gò Cỏ trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước.
Do dịch COVID-19 nên năm 2020, 2021, nơi đây không đón khách du lịch. Từ lúc mở cửa lại (tháng 4/2022) đến ngày 30/9, làng Gò Cỏ đã đón khoảng 1.500 lượt khách đến tham quan, lưu trú.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh cho rằng, mô hình Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ là mô hình mới nhưng rất phù hợp. Để Gò Cỏ đạt 5 sao OCOP và trở thành điểm du lịch lý tưởng, ngày càng hấp dẫn du khách, tỉnh yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tạo mọi điều kiện cho Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ hoàn thành các thủ tục trình cấp thẩm quyền phê duyệt theo quy định. Thị xã Đức Phổ chỉ đạo các đơn vị tạo điều kiện để người dân vay vốn ưu đãi phát triển du lịch. Về mặt quản lý nhà nước, Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ định hướng cho các địa phương học tập kinh nghiệm của Hợp tác xã Du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ để nhân rộng ra tại địa phương mình.
Làng Gò Cỏ - Dấu ấn xưa trong lòng đá Bên những gành đá hoang sơ, làng biển Gò Cỏ (thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) hội tụ vẻ đẹp đặc trưng nhất của Công viên địa chất Lý Sơn - Sa Huỳnh, nơi hòa quyện giữa thiên nhiên hoang sơ, bản sắc văn hóa độc đáo với dấu tích văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa. Theo các nhà khoa học, Gò...