Phát hiện mới: Thiên hà đầu tiên có 3 hố đen siêu nặng ở trung tâm
Lần đầu tiên các nhà khoa học quan sát được một thiên hà chứa 3 hố đen siêu nặng ở trung tâm và chúng gần nhau đến khó tin.
Các hố đen siêu nặng hoạt động giống như những “cỗ máy” tạo năng lượng ở trung tâm các thiên hà, trong đó có cả Dải Ngân hà của chúng ta. Tuy nhiên, lần đầu tiên các nhà khoa học quan sát được một thiên hà chứa 3 hố đen siêu nặng ở trung tâm và chúng gần nhau đến khó tin.
Thiên hà NGC 6240 với 3 hố đen siêu nặng ở trung tâm. Ảnh: CNN
Thiên hà có tên là NGC 6240 này có hình dạng không bình thường khiến trước đó các nhà khoa học tin rằng nó được tạo thành khi 2 thiên hà nhỏ hơn va chạm rồi sau đó sáp nhập với nhau. NGC 6240 tương đối gần chúng ta với khoảng cách 300 triệu năm ánh sáng, do đó các nhà thiên văn học có thể nghiên cứu nó trong mọi bước sóng ánh sáng.
Tuy nhiên, các quan sát mới đây đã tiết lộ rằng có một hố đen siêu nặng thứ 3 ở trung tâm thiên hà NGC 6240. Mỗi hố đen này có khối lượng bằng khoảng 90 triệu ngôi sao.
Phát hiện mới này đã được công bố ngày 21/11 trên tạp chí Astronomy & Astrophysics nhờ những quan sát của một kính thiên văn khổng lồ ở Chile của Tổ chức Nghiên cứu vũ trụ châu Âu tại bán cầu Nam.
Tất cả 3 hố đen siêu nặng ở trung tâm thiên hà NGC 6240 đều được tìm thấy tại cùng một khu vực trải dài chưa tới 3.000 năm ánh sáng. Để dễ hình dung, các nhà thiên văn học cho biết khoảng cách này chưa bằng 1/100 kích cỡ của toàn bộ thiên hà.
Video đang HOT
“Cho tới nay, hiện tượng tập trung 3 hố đen siêu nặng như vậy chưa bao giờ được phát hiện trong vũ trụ. Trường hợp này đã cung cấp bằng chứng cho sự sáp nhập cùng lúc của 3 thiên hà với các hố đen ở trung tâm mỗi thiên hà”, Peter Weilbacher, một thành viên trong nhóm quan sát thuộc Viện Vật lý thiên văn Leibniz tại Potsdam cho biết.
Phát hiện này sẽ giúp các nhà thiên văn học hiểu hơn về cách các thiên hà tiến hóa qua thời gian, đặc biệt là những thiên hà lớn nhất vũ trụ.
“Nếu quá trình sáp nhập các thiên hà diễn ra cùng lúc thì sau đó các thiên hà lớn nhất với những hố đen ở trung tâm sẽ có thể tiến hóa nhanh hơn. Quan sát của chúng tôi là minh chứng đầu tiên cho thấy điều đó”, nhà thiên văn học Weilbacher cho biết.
Qua thời gian, có thể là một vài triệu năm nữa, 3 hố đen này sẽ sáp nhập với nhau. Sự sáp nhập cuối cùng được cho là có thể tạo nên những luồng sóng hấp dẫn mạnh đến khó tin hoặc sẽ tạo nên những tác động đến không – thời gian./.
Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch)
Theo vov.vn/CNN
Ngôi sao bị hố đen “đá” ra ngoài, trôi nổi vĩnh viễn trong hư vô
Một ngôi sao bị hố đen "đá" văng ra cách đây 5 triệu năm đang di chuyển với tốc độ chóng mặt và sẽ "tạm biệt" Dải Ngân hà trong 100 triệu năm nữa.
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra một ngôi sao đang di chuyển trong thiên hà của chúng ta với vận tốc hơn 1,600 km/s. Trong 100 triệu năm nữa, nó sẽ rời khỏi Dải Ngân hà.
Trung tâm Dải Ngân hà. Ảnh: NASA
Câu hỏi được các nhà khoa học đặt ra là ngôi sao này đến từ đâu và tại sao nó lại vội vã rời đi như vậy. Các nhà thiên văn học đã sử dụng Kính thiên văn Anglo - Australian tại Đài quan sát Siding Spring của Đại học Quốc gia Australia để phát hiện ra ngôi sao này và tiến hành các biện pháp đo lường để theo dõi đường đi của nó.
Những thông tin về ngôi sao này đã được công bố trên tạp chí hàng tháng của Hội Thiên văn Hoàng gia Anh ngày 12/11.
"Chúng tôi đã theo dấu lộ trình của ngôi sao này từ trung tâm thiên hà của chúng ta và những điều phát hiện được khá là thú vị", Gary Da Costa, tác giả của nghiên cứu và là giáo sư thuộc Trường Nghiên cứu Thiên văn học và Vật lý Thiên văn của Đại học Quốc gia Australia nhận định.
Theo nhà khoa học này, ngôi sao kỳ lạ trên đang di chuyển với vận tốc kỷ lục, nhanh gấp 10 lần hầu hết các ngôi sao trong Dải Ngân hà, kể cả Mặt Trời của chúng ta.
Trong quá trình các nhà thiên văn học tìm kiếm những tàn tích của các thiên hà nhỏ quay quanh Dải Ngân hà bằng kính thiên văn, họ đã phát hiện ra một ngôi sao nằm ở "ngoại ô" xa xôi trong thiên hà của chúng ta. Ngôi sao này đã bị hố đen siêu nặng ở trung tâm Dải Ngân hà là Sagittarius A* hay Sgr A* "đá" ra đây. Hố đen Sagittarius A* có khối lượng nặng gấp Mặt Trời 4,2 triệu lần.
Nếu một hố đen va chạm với một hệ sao nhị phân, kết cục cho hệ sao đó sẽ vô cùng thảm khốc. "Nếu hệ sao này đến quá gần hố đen, hố đen có thể bắt một ngôi sao của của nó và đẩy ngôi sao còn lại với tốc độ vô cùng nhanh", Thomas Nordlander, giáo sư tại Đại học Quốc gia Australia nhận định.
Ngôi sao nằm cách Trái Đất 29.000 năm ánh sáng trên đã bị hố đen ở trung tâm Dải Ngân hà đá ra ngoài cách đây 5 triệu năm.
"Ngôi sao này sẽ dời thiên hà của chúng ta khá sớm và trôi nổi vô định vĩnh cửu trong không gian", giáo sư Da Costa cho biết.
Nhà khoa học này cũng nói thêm: "Thật thú vị khi có thể xác nhận những dự đoán trong 30 năm qua về việc những ngôi sao bị đá ra khỏi một thiên hà nào đó bởi hố đen siêu nặng ở trung tâm thiên hà".
Các nhà thiên văn học sẽ tiếp tục theo dấu ngôi sao này và đo đạc chính xác hơn về vận tốc cũng như vị trí của nó nhờ vệ tinh Gaia của Cơ quan Vũ trụ châu Âu.
Dougal Mackey, đồng tác giả của nghiên cứu trên và là một nhà khoa học thuộc Trường Nghiên cứu Thiên văn học và Vật lý Thiên văn của Đại học Quốc gia Australia cho biết: "Hai đặc điểm tiêu biểu của ngôi sao này là vận tốc của nó nhanh hơn nhiều so với những ngôi sao khác từng được phát hiện trước đó (hầu hết đều có vận tốc dưới 1.000 km/s) và đây là ngôi sao duy nhất chúng ta gần như có thể chắc chắn rằng nó đến từ trung tâm Dải Ngân hà".
"Tập hợp những điều này lại với nhau càng cung cấp thêm cho chúng ta bằng chứng về cái gọi là "Hills mechanism" (Cơ chế ngọn đồi) - một cách để lý thuyết hóa cho việc hố đen siêu nặng ở trung tâm Dải Ngân hà "nhả" ra những ngôi sao có vận tốc lớn", nhà khoa học này cho biết thêm.
Xác định được quỹ đạo của những kiểu sao như thế này có thể giúp các nhà thiên văn học hiểu hơn về các phần khác của thiên hà. Bên cạnh đó, việc hiểu về thành phần cấu tạo của một ngôi sao được sinh ra từ trung tâm thiên hà cũng hé lộ cho chúng ta về những ngôi sao mà các nhà khoa học khó có thể quan sát được.
Phát hiện này thật thú vị bởi ngôi sao này được sinh ra ngay trung tâm của thiên hà - một khu vực khó có thể quan sát chi tiết. Vì thế, với ngôi sao này, chúng ta có thể hiểu thêm về các điều kiện hình thành sao ở khu vực trên cũng như thành phần cấu tạo của các loại khí từ nơi những ngôi sao này hình thành./.
Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch)
Theo vov.vn/CNN
Giải mã cụm thiên hà quái đản đang hình thành trong vũ trụ Các nhà thiên văn sử dụng dữ liệu từ Đài thiên văn Chandra X-Ray của NASA và các kính viễn vọng khác đưa ra một bản đồ chi tiết về vụ va chạm hiếm gặp giữa bốn cụm thiên hà. Hình minh họa Cả bốn cụm, mỗi cụm có khối lượng ít nhất vài trăm nghìn tỷ lần so với mặt trời sẽ...
