Phát hiện hố va chạm thiên thạch lâu đời nhất Trái Đất

Các nhà khoa học vừa phát hiện ra hố va chạm thiên thạch lâu đời nhất trên Trái Đất. Hố va chạm này nằm ở Tây Australia và có niên đại khoảng 3,5 tỷ năm, vào thời kỳ mà các sự kiện va chạm thiên thạch lớn với Trái Đất xảy ra khá thường xuyên.

Miệng hố va chạm thiên thạch khổng lồ. Ảnh minh hoạ: Interesting Engineering

Theo tờ New Atlats, phát hiện này được thực hiện bởi các nhà địa chất tại Đại học Curtin và Cục Khảo sát Địa chất Tây Australia ở khu vực Pilbara, Tây Bắc Australia. Mặc dù do tuổ.i đời quá lâu, hố thiên thạch này không thể nhìn thấy rõ hình dạng, nhưng nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra nó nhờ vào các bằng chứng địa chất khác, cụ thể là “hình nón vỡ” – những đặc điểm địa chất chỉ có thể hình thành khi có áp suất cực lớn, như va chạm thiên thạch hoặc vụ nổ hạt nhân dưới lòng đất.

Hố va chạm này có đường kính ước tính ít nhất 100 km, điều này cho thấy thiên thạch đã va chạm với Trái Đất với tốc độ trên 36.000 km/h và gây ra thảm họa quy mô toàn cầu. Vụ va chạm này được cho là đã xảy ra khoảng 3,47 tỷ năm trước.

Giáo sư Tim Johnson, đồng tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ: “Trước khi chúng tôi phát hiện ra hố va chạm này, hố lâu đời nhất được biết đến chỉ có niên đại 2,2 tỷ năm. Vì vậy, đây chính là hố va chạm cổ xưa nhất mà chúng ta biết đến trên Trái Đất.”

Hố va chạm trước đây giữ kỷ lục này là Yarrabubba, nằm cách hố mới phát hiện khoảng 800 km về phía Nam. Điều thú vị là hố va chạm mới nhất này có niên đại từ thời kỳ rất hỗn loạn trong lịch sử Trái Đất.

Trong hai tỷ năm đầu tiên sau khi Trái Đất hình thành, hành tinh của chúng ta liên tục bị tấ.n côn.g bởi các thiên thạch khổng lồ, bao gồm một vụ va chạm lớn với một thiên thể có kích thước bằng sao Hỏa, sự kiện này đã tạo ra Mặt Trăng cách đây khoảng 4,5 tỷ năm. Tuy nhiên, hiện nay rất ít hố va chạm từ thời kỳ đó còn tồn tại, do quá trình kiến tạo mảng, xói mòn và các hiện tượng khác đã làm xóa sạch các dấu vết.

Trong khi đó, Mặt Trăng vẫn còn nhiều vết sẹo từ thời kỳ này vì bề mặt của nó ít bị biến động hơn.

“Chúng tôi biết rằng các vụ va chạm lớn rất phổ biến trong hệ Mặt Trời vào thời kỳ đầu, khi quan sát Mặt Trăng. Tuy nhiên, sự thiếu vắng các miệng hố cổ xưa trên Trái Đất khiến chúng bị các nhà địa chất bỏ qua. Nghiên cứu này cung cấp một mảnh ghép quan trọng trong bức tranh lịch sử các vụ va chạm của Trái Đất, và có thể sẽ có nhiều miệng hố cổ xưa khác được phát hiện trong tương lai”, ông Johnson cho biết.

Hố thiên thạch. Ảnh: Dominic Jeanmaire/Shutterstock

Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng những vụ va chạm mạnh mẽ như vậy có thể đã tác động lớn đến hành tinh, ảnh hưởng đến sự phát triển của Trái Đất theo những cách mà cho đến nay vẫn còn ảnh hưởng rõ rệt.

Giáo sư Chris Kirkland, đồng tác giả chính của nghiên cứu, cho biết lượng năng lượng khổng lồ từ những vụ va chạm này có thể đã góp phần định hình lớp vỏ Trái Đất ban đầu, bằng cách đẩy một phần lớp vỏ xuống dưới hoặc buộc magma từ lớp phủ sâu bên trong Trái Đất trào lên bề mặt.

“Nó có thể đã đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành của các craton – những khối đất liền lớn, ổn định, tạo nền tảng cho các lục địa ngày nay”, ông nói.