Nhà vật lý thiên văn cảnh báo nguy cơ từ tiểu hành tinh đang lao nhanh về phía Trái Đất

Nhà vật lý thiên văn nổi tiếng Neil deGrasse Tyson đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng về tiểu hành tinh “sát thủ thành phố” có khả năng đâm vào Trái Đất trong thời gian tới.

Ảnh minh họa: Stock

Theo trang Daily Mail (Anh), ông Tyson chia sẻ trên mạng xã hội X rằng tiểu hành tinh 2024 YR4, với kích thước bằng một ngôi biệt thự, có 1/50 khả năng va chạm với Trái Đất trong vòng 8 năm tới. Nhà vật lý thiên văn còn nhấn mạnh rằng đây không phải là thời điểm thích hợp để cắt giảm chi tiêu cho khoa học.

Theo Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), tảng đá vũ trụ này có kích thước ước tính từ 39,6 đến 91,44 mét và hiện có khoảng 2,3% khả năng va trực tiếp vào Trái Đất vào ngày 22/12/2032. Mối đe dọa này đã tăng gần gấp đôi kể từ khi nó được xác định vào tháng 12 năm ngoái.

Các chuyên gia dự đoán nếu tiểu hành tinh này va chạm với Trái Đất, nó sẽ tạo ra vụ nổ tương đương với 7,7 megaton thuốc nổ TNT, để lại một hố sâu 914 mét trên mặt đất. Vụ nổ sẽ mạnh hơn gấp 500 lần quả bom nguyên tử thả xuống Hiroshima trong Thế chiến II. Dù khả năng va chạm thấp, các nhà thiên văn học vẫn theo dõi chặt chẽ để biết liệu nó có thực sự trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng và khi nào cần hành động để có thể triển khai một nhiệm vụ phòng thủ kịp thời.

Tuy nhiên, việc phát hiện và theo dõi tiểu hành tinh 2024 YR4 đang diễn ra vào thời điểm khó khăn khi Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cắt giảm mạnh nguồn tài trợ nghiên cứu khoa học.

Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF) – cơ quan tài trợ chính cho nghiên cứu phi y khoa tại Mỹ – đã đóng băng các khoản tài trợ mới từ tháng 1/2025 theo lệnh hành pháp của Tổng thống Trump. NSF cũng đang phải đối mặt với việc sa thải một nửa nhân viên và mất tới 2/3 ngân sách.

Nhiều nhà khoa học, bao gồm cả các nhà thiên văn học, đã bày tỏ sự lo ngại rằng việc cắt giảm tài trợ này sẽ làm chậm quá trình tiến bộ khoa học tại Mỹ. Trong khi đó, khi tiểu hành tinh 2024 YR4 có thể va vào Trái Đất, những cản trở này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

NASA lần đầu phát hiện tiểu hành tinh này cách Trái Đất khoảng 43,4 triệu km và nó ngay lập tức đứng đầu danh sách rủi ro Sentry tự động của NASA, nơi đánh giá khả năng va chạm của các vật thể gần Trái Đất (NEO). Cựu phi hành gia người Canada Chris Hadfield cũng đã tham gia thảo luận về tiểu hành tinh này, giải thích rằng do cách phản chiếu ánh sáng, nó có thể là một tiểu hành tinh đá, được hình thành từ các mảnh vụn nhỏ kết hợp lại.

Theo ông Hadfield, nếu tiểu hành tinh này đâm vào Trái Đất, nó có thể giữ nguyên khối thay vì vỡ ra khi đi vào bầu khí quyển, và vụ nổ sẽ phát tán các mảnh đá với tốc độ hơn 16km/giây, nhanh hơn Trạm Vũ trụ Quốc tế. Sóng xung kích từ vụ va chạm có thể xóa sổ một khu vực rộng bằng một thành phố lớn, vì thế tiểu hành tinh này được mệnh danh là “sát thủ thành phố”.

Mặt khác, có thể xảy ra trường hợp tiểu hành tinh phát nổ giữa không trung, giống như sự kiện Tunguska vào năm 1908, khi một tiểu hành tinh phát nổ trên bầu trời Siberia, gây ra một vụ nổ có sức công phá tương đương với 50 triệu tấn TNT, san phẳng khoảng 80 triệu cây cối trên một khu vực rộng lớn. Tuy nhiên, còn rất nhiều câu hỏi chưa có lời giải về 2024 YR4 và để có câu trả lời chính xác hơn, các nhà khoa học sẽ cần thêm dữ liệu.

Ông Hadfield cho biết Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) sẽ giúp xác định chính xác liệu 2024 YR4 có khả năng va vào Trái Đất hay không. JWST, kính viễn vọng mạnh nhất từng được chế tạo, dự kiến quan sát tiểu hành tinh này vào tháng 5, và dữ liệu thu thập sẽ giúp các nhà thiên văn học xác định được khu vực tiểu hành tinh có thể va chạm vào Trái Đất vào năm 2032.

Dựa trên dữ liệu ban đầu, “hành lang rủi ro” của tiểu hành tinh trải dài từ Nam Mỹ qua Đại Tây Dương, đến Châu Phi cận Sahara và qua Biển Arab đến Ấn Độ. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi khi các quan sát thêm về tiểu hành tinh được thu thập. Thông tin về kích thước, thành phần và cấu trúc của nó sẽ giúp đánh giá mức độ thiệt hại nếu xảy ra va chạm và khả năng nó phát nổ trên không trung hay đâm thẳng xuống mặt đất.

“Hành lang rủi ro” hiện tại, tức khu vực địa lý mà tiểu hành tinh YR4 có khả năng va chạm cao nhất. Ảnh: Wikimedia Commons

Mặc dù có nguy cơ tiểu hành tinh va chạm với Trái Đất, khả năng điều này xảy ra vẫn là rất thấp. Các nhà khoa học ước tính rằng có tới 97,7% khả năng tiểu hành tinh này sẽ bay ngang qua Trái Đất một cách an toàn. Tuy nhiên, vẫn cần theo dõi sát sao vì những thay đổi nhỏ trong dự đoán về khả năng va chạm đã xảy ra trong vài tuần gần đây.

Ông Hadfield cho rằng việc theo dõi sự di chuyển của tiểu hành tinh giống như chơi bi-a hoặc shuffle board: bạn biết khá chắc chắn về hướng đi của quả bóng hoặc quả tạ, nhưng không thể đảm bảo 100% kết quả. Do đó, cần thời gian để theo dõi và xác định điểm va chạm. Nếu tiểu hành tinh này thực sự là một mối đe dọa, nhân loại vẫn có thể ngăn chặn nó. NASA đã thành công với sứ mệnh Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (DART) vào năm 2021, khi một tàu vũ trụ va chạm với tiểu hành tinh Dimorphos và thay đổi quỹ đạo của nó.

Ông Hadfield tin rằng kỹ thuật va chạm động học này có thể được áp dụng để làm chệch hướng một tiểu hành tinh như 2024 YR4 nếu nó đi vào quỹ đạo va chạm với Trái Đất.

“Một cú đâm sớm có thể tạo ra một thay đổi nhỏ về góc, giúp tiểu hành tinh trượt qua hành tinh chúng ta. Ít nhất thì chúng ta biết rằng chúng ta có khả năng cứu Trái Đất”, ông Hadfield kết luận.