Pháp, Đức bất đồng về vai trò năng lượng hạt nhân tại EU

Bất đồng giữa Pháp và Đức về vai trò của năng lượng hạt nhân trong chương trình nghị sự xanh của Liên minh châu Âu (EU) đang làm gia tăng căng thẳng trong khối.

Toàn cảnh nhà máy điện hạt nhân Gundremmingen ở Gundremmingen, miền Nam Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo đài Sputnik, cuộc đối đầu căng thẳng giữa Pháp và Đức đã bộc lộ rõ rệt rạn nứt trong mối quan hệ hợp tác giữa hai nước xuất phát từ tranh cãi về vấn đề năng lượng.

Căng thẳng bùng lên giữa hai cường quốc kinh tế ở EU khi Berlin quyết định ngăn chặn một thỏa thuận vào phút chót nhằm thực thi lệnh cấm bán các loại ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch với động cơ đốt vào năm 2035. Berlin yêu cầu Brussels đảm bảo luật sắp ra mắt cho phép bán các loại xe mới được trang bị động cơ đốt chạy bằng nhiên liệu tổng hợp như một động thái bảo hộ đối với ngành công nghiệp ô tô của nước này. Quyết định của Berlin đã khiến Paris nổi giận, trong bối cảnh giá năng lượng tiếp tục biến động khiến các cuộc biểu tình áo vàng của những người lái xe rộ lên ở nước Pháp.

Tranh cãi về giá năng lượng chỉ là một mảnh ghép nhỏ trong bức tranh toàn cảnh lớn hơn về mối quan hệ căng thẳng giữa Pháp và Đức. Trong năm qua, một mối rạn nứt đáng kể khác đã xuất hiện khi Pháp và Đức bất đồng về các nội dung cơ bản của “Thỏa thuận xanh” – một thỏa thuận hướng đến mục tiêu giảm thiểu phát thải khí nhà kính và hạn chế sử dụng tài nguyên thiên nhiên nhưng vẫn đảm bảo về mặt phát triển kinh tế của Liên minh châu Âu.

Christian Egenhofer, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách châu Âu (CEPS) ở Brussels, cho biết: “Cả hai chính phủ ở Paris và Berlin đều đang tìm cách cung cấp điện với chi phí thấp nhất”.

Với mục tiêu vai trò then chốt, Pháp đang khẳng định vị thế là người dẫn đầu trong nỗ lực cải tổ các quy định về thị trường điện trong Liên minh châu Âu. Paris đã khiến Berlin phật lòng khi ủng hộ việc năng lượng hạt nhân đóng vai trò nhiều hơn trong các sáng kiến ​​của EU nhằm thúc đẩy sản xuất công nghệ thân thiện với môi trường ở châu Âu. Chiến lược mà Pháp đưa ra là kéo dài thời gian hoạt động của các lò phản ứng cũ, vốn đang phải gánh chịu các khoản nợ tài chính lên tới 65 tỷ euro.

Pháp phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng hạt nhân, tạo thành xương sống cung cấp gần 2/3 nguồn cung cấp điện của nước này. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng của Pháp cần được hiện đại hóa và một loạt sự cố gián đoạn cho thấy nhu cầu cấp thiết phải hành động.

Chiến lược mà Pháp đề xuất được cho là sẽ mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn tài trợ bổ sung nhằm kéo dài thời gian hoạt động của các lò phản ứng cũng như đặt nền tảng cho chính phủ Pháp tăng cường khả năng phục hồi cho Tập đoàn Điện lực Pháp (EDF). EDF đã vạch ra tầm nhìn về các khoản đầu tư đáng kể hàng năm với tổng trị giá khoảng 25 tỷ euro cho 56 lò phản ứng hạt nhân được vận hành liên tục trong những năm 1980 và 1990. Ngoài ra, khoản tiền trên cũng sẽ hỗ trợ xây dựng các lò phản ứng mới, mở rộng công suất điện gió và Mặt trời cũng như nâng cấp lưới điện.

Không chỉ có Pháp, Đức cũng đang trong quá trình cải tổ lĩnh vực năng lượng của mình. Bản thân Đức đã ngừng hoạt động các cơ sở điện hạt nhân gần đây. Berlin lo ngại nếu Pháp triển khai sáng kiến đề xuất của mình, điều đó sẽ tạo cơ hội cho EDF khả năng bán điện với giá không bền vững và có thể khiến Đức gặp bất lợi về chi phí năng lượng.

Tại một sự kiện ở Rostock, Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck nhấn mạnh: “Điểm chúng tôi thấy không nhất trí với phương án này, là cơ sở hạ tầng năng lượng của Pháp là tài sản nhà nước. Cái tôi muốn lưu ý không phải là Pháp có nhà máy điện hạt nhân, mà là nhà điều hành các nhà máy điện hạt nhân đó có thể đưa ra mức giá rẻ hơn giá trị thị trường”.

Theo Bộ trưởng Habeck, Đức lo ngại các tập đoàn sử dụng nhiều năng lượng đang tìm kiếm môi trường đầu tư thuận lợi hơn sẽ rời bỏ Đức. Trong một cuộc khảo sát gần đây của Phòng Thương mại và Công nghiệp Đức, gần 1/3 các nhà sản xuất đang xem xét khả năng chuyển hoạt động sản xuất ra nước ngoài hoặc đang trong quá trình này.

Trong khi chi phí năng lượng và những bất ổn về an ninh nguồn cung ngày càng gia tăng tại Đức do nước này ngừng sử dụng than thì Pháp lại nổi lên như một thỏi nam châm đầu tư, thu hút nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài hơn Đức. Theo dữ liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), Pháp thu hút nhiều vốn FDI hơn, với mức tăng 31,98% trong các dự án FDI từ năm 2020 đến năm 2022. Ngược lại, Đức chứng kiến mức giảm rõ rệt, với mức giảm 10,54% trong cùng kỳ.

“Sự cạnh tranh trong ngành công nghiệp là một yếu tố quan trọng trong các cuộc thảo luận giữa Đức và Pháp. Đức đang phải đối mặt với vấn đề là Pháp có thể cung cấp năng lượng hạt nhân rẻ hơn trong nhiều năm”, Kristian Ruby, Tổng thư ký hiệp hội ngành điện châu Âu, cho hay.

Với nỗ lực giải quyết vấn đề, Bộ trưởng Habeck đã đưa ra ý tưởng tạm thời trợ cấp giá điện công nghiệp. Tuy nhiên, việc tìm kiếm sự ủng hộ cho sáng kiến ​​này vẫn là một thách thức. Theo bà Claudia Kemfert, chuyên gia năng lượng tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức ở Berlin, đề xuất này có nguy cơ kéo dài sự hỗ trợ của nhà nước đối với các nhà sản xuất kém hiệu quả, có khả năng ngăn cản quá trình chuyển đổi quan trọng sang năng lượng bền vững.

Với việc Pháp và Đức vẫn còn vướng vào những khác biệt, cơ hội đạt được một thỏa thuận đang ngày càng thu hẹp. Nếu cuộc tranh cãi kéo dài đến cuối năm nay, cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu dự kiến diễn ra vào năm tới có thể cản trở tiến trình trong một thời gian dài. Rõ ràng các quốc gia công nghiệp đối thủ không ngồi yên chờ đợi.

Henrik Ahlers, người đứng đầu công ty tư vấn EY tại Đức, đánh giá: “Tranh cãi giữa hai quốc gia không có lợi cho châu Âu. EU nên thống nhất trong việc cạnh tranh với Trung Quốc và Mỹ”.