Nữ đạo diễn trẻ Trần Hoàng Minh Đức: “Nhà làm phim cần nhiều mắt mở to”

Cao như người mẫu, mặt sáng, đầu đội mũ lưỡi trai, tác phong rất lẹ, Hoàng Trần Minh Đức thoạt trông giống một cậu bé hơn là một thiếu nữ. Và câu chuyện với Đức mở đầu khi tôi nói về cảm giác xem “Tôi ba mươi”…

“Tôi ba mươi” là tâm trạng của những cô gái U.30 như Mai luôn muốn nổi loạn, bứt phá khỏi những ràng buộc gia đình, luân lý, nên cạo trọc đầu, xăm mình, chụp ảnh khỏa thân… Và kết phim, cô gái trọc đầu, bước ra ban công ngắm thành phố bình minh là…?

- Là kết mở. Một cảnh không hiện thực. Cô gái muốn thoát ra, bay đi, nhưng con đường phía trước không biết như thế nào, cô đơn độc, không ai bảo vệ cô.

“Nỗi buồn trên cây của người đàn bà không tuổi. Không niềm tin. Không hoài niệm” (lời thơ “Nỗi buổn trên cây”). Hình ảnh chiếc lá khô trên cây nói lên điều gì?

- Đó là cái kén, cô gái trong phim như cố vẫy vùng thoát ra khỏi cái kén, nhưng cuối cùng thì cái kén hình như là kén khô rồi…

Vì sao phải đưa yếu tố tôn giáo vào phim?

- Cô gái giống như bị mắc vào một cái kiềng ba chân: Gia đình, xã hội và các mối quan hệ (trong đó có tôn giáo). Cô ấy chưa bao giờ sống cho bản thân mình. Công giáo như một niềm tin của gia đình áp vào cô. Cô chưa biết niềm tin của mình có chính xác và đạt được hay không.

“Tôi luôn muốn làm phim về những người tôi đã gặp, về những cái họ muốn, họ làm được và không thể làm được”.

“Tôi ba mươi” có những cảnh mang tính ẩn dụ, giàu chất thơ như cảnh cô gái chơi đàn giữa đồi cát mênh mang hay chới với trên cát, với những tờ giấy trắng bay lả tả… Bạn muốn một bộ phim giàu chất thơ?

- Đúng vậy, thay vì một bài văn, tôi muốn nó phải là một bài thơ. Cũng chính vì thế mà tôi đã phải cất công tìm kiếm một người dựng phim ở Pháp để được đồng cảm. Không phải bạn dựng ở VN không giỏi, nhưng lại thiên về kỹ thuật nhiều hơn. Bạn Pháp, như tôi muốn, tập trung vào nội dung nhiều hơn.

Bạn nghĩ gì khi nhà sản xuất Francois Serre (Pháp) khen phim bạn có trình độ rất cao, đại diện cho làn sóng mới của điện ảnh Việt?

- Lời khen đó khiến tôi sợ và ngại, vì khi làm phim, tôi không nghĩ đến cái gì to tát quá như vậy. Ở mình còn cả cộng đồng làm phim độc lập. Nhiều bạn cùng cố gắng từng ngày, từng giờ làm phim tốt đấy thôi!

Nhưng “Tôi ba mươi” có vẻ hơi giật cục, không liền mạch. Để cắt 24 phút bản phim đầu tiên “Nỗi buồn trên cây” thành “Tôi ba mươi” 13 phút, bạn đã mất bao nhiêu thời gian?

- Mất hơn 6 tháng, thực ra bản 24 phút tôi toàn làm online, bên kia dựng phim rồi gửi về, 100% trao đổi, làm việc trên skype. Còn khi dựng lại thành “Tôi ba mươi” 13 phút, tôi trực tiếp sang làm bên đó nên dễ hơn. “Tôi ba mươi” mang phong cách châu Âu nhiều hơn nên khán giả Việt dễ xem “Nỗi buồn trên cây” hơn.

Bạn thấy trào lưu làm phim trẻ hiện nay thế nào?

- Các bạn làm phim dễ dàng hơn, với nhiều chất liệu hơn, tầm nhìn mở hơn. Nhưng tôi lo rằng, đôi khi quá mở thì con đường tốt để lựa chọn sẽ bị hẹp lại hoặc bị lấp đi.

Bạn nghĩ làm phim đa quốc tịch hay không quốc tịch (chỉ mượn con người, bối cảnh VN, còn câu chuyện toàn cầu) thì tốt hơn?

- Năm đầu tiên tôi học ở Trường Sân khấu Điện ảnh TPHCM, đạo diễn Vinh Sơn có nói với tôi: Có hai điều người làm phim nên lưu ý, đó là cái tôi và tính quốc tế. Cái tôi thì tôi biết, nhưng tính quốc tế thì suốt mấy năm học, tôi không hiểu. Tới lúc qua Pháp, làm một phim nhỏ về cảm xúc của mình, lại được thầy giáo người Pháp nhắc tới tính quốc tế. Tôi dần hiểu và đang đi tìm nó trong các phim của mình.

Học công nghệ thông tin, rồi đâm đơn học diễn viên và nhảy sang làm đạo diễn, bạn cũng loay hoay như Mai trong “Tôi ba mươi”?

- Làm đạo diễn – đó mới là mơ ước thực sự của tôi. Nhưng năm tôi thi, Trường Sân khấu Điện ảnh TPHCM chỉ tuyển duy nhất mỗi ngành diễn viên. Nên tôi học cũng là để tích lũy kinh nghiệm. Tôi đóng không tới 10 phim, không vai nào là vai chính, nhưng nhân vật của tôi nhiều màu. Vì thế sau này, khi làm việc với diễn viên, tôi có thể hiểu được họ.

Quan điểm nghệ thuật của bạn?

- Làm phim nghệ thuật phải ứng xử hoàn mỹ. Nhiều khi phải thỏa hiệp đến khi nào giữ được cái tôi của mình.

Bạn thích kể những câu chuyện như thế nào?

- Tôi rất thích quan sát và tò mò vào bên trong con người ta. Cái khó nhất là hiểu được con người và đồng cảm được với họ. Tôi luôn muốn làm phim về những người tôi đã gặp, về những cái họ muốn, họ làm được và không thể làm được.

Bạn có tham vọng?

- Ai làm phim chả có tham vọng. Tôi chắc chắn sẽ sống chết tới cùng, dù biết tất cả những gì mình có đều phải trả giá.

Bạn thích xem phim đạo diễn nước ngoài nào nhất, vì sao?

- Tôi mê đạo diễn Lars Vons Trier (Đan Mạch), người từng đoạt giải thưởng lớn tại Cannes với phim “Breaking the Waves” (Phá tan những con sóng) – 1996. Ông luôn tìm tòi những cái bên trong của con người. Con người luôn có hai mặt: Yếu đuối và xấu xa. Đưa cái xấu của con người ra, điều đó lại khiến chúng ta yêu thương đồng loại nhiều hơn.

Điều gì cần nhất cho một đạo diễn?

- Một nhà làm phim cần nhiều con mắt mở to.

Theo báo Lao Động