Nội các Israel chấp thuận sa thải Giám đốc Shin Bet

Đêm 20/3 ( theo giờ địa phương), Chính phủ Israel đã chấp thuận cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu sa thải người đứng đầu Cơ quan Tình báo nội địa Shin Bet – một động thái có thể làm gia tăng thêm sự chia rẽ sâu sắc ở một quốc gia đang trong tình trạng chiến tranh.

Giám đốc Cơ quan An ninh nội địa Israel Ronen Bar . Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo tờ New York Times, nội các Israel đã nhất trí quyết định rằng người đứng đầu Shin Bet, ông Ronen Bar, sẽ bị cách chức vào ngày 10/4 hoặc sớm hơn nếu một giám đốc khác được bổ nhiệm – theo một tuyên bố được văn phòng thủ tướng đưa ra ngay sau nửa đêm.

Nhưng trong một thách thức gay gắt đối với Thủ tướng Netanyahu , ông Bar đã từ chối tham dự cuộc họp đêm 20/3 về việc sa thải ông. Thay vào đó, quan chức tình báo này đã gửi một lá thư chỉ trích gay gắt gửi đến chính phủ nêu rõ rằng nỗ lực sa thải ông là bất hợp pháp và động cơ của thủ tướng là “hoàn toàn sai lầm”.

Nỗ lực sa thải ông Bar có khả năng sẽ bị Tòa án Tối cao của đất nước phản đối.

Cuộc đối đầu diễn ra chỉ vài ngày sau khi ông Netanyahu tuyên bố ý định sa thải ông Bar, với lý do thiếu sự tin tưởng cá nhân giữa họ, dẫn đến các cuộc biểu tình trên đường phố ở Jerusalem.

Căng thẳng cũng diễn ra sau khi quân đội Israel nối lại chiến dịch tấn công dữ dội ở Dải Gaza, khiến nhiều người Israel lo ngại về số phận của những con tin vẫn bị giam giữ tại vùng đất này. Tiếng còi báo động cảnh báo về hỏa tiễn phóng từ Gaza đã khiến người dân Israel ở khu vực Tel Aviv phải chạy tìm nơi ẩn náu hôm 20/3 lần đầu tiên sau nhiều tháng.

Shin Bet đã tham gia sâu vào cuộc chiến của Israel chống lại Hamas ở Gaza, cung cấp thông tin tình báo và mục tiêu. Theo luật, cơ quan này cũng có nhiệm vụ bảo vệ nền dân chủ của Israel.

Trong bức thư của mình, Giám đốc Shin Bet, Ronen Bar bác bỏ ý kiến ​​cho rằng bất kỳ sự thiếu tin tưởng cá nhân nào giữa ông và ông Netanyahu đã ảnh hưởng đến công việc của cơ quan này, đồng thời cho biết thủ tướng đã không đưa ra bất kỳ ví dụ cụ thể nào để biện minh cho việc sa thải ông hoặc cho phép ông phản biện trong một phiên điều trần thích hợp.

Ông Bar cũng cho rằng nỗ lực vội vã nhằm lật đổ ông là nhằm mục đích làm suy yếu “các vụ án nghiêm trọng mà Shin Bet đang điều tra vào thời điểm này”. Trong nhiều tháng, ông Bar đã khiến Thủ tướng Netanyahu tức giận khi điều tra các viên chức trong Văn phòng Thủ tướng về các cáo buộc rò rỉ tài liệu và công việc cho những người có liên quan đến Qatar. Ông Netanyahu đã phủ nhận mọi hành vi sai trái.

Sự bất hòa giữa ông Netanyahu và ông Ronen Bar chính là cốt lõi của một cuộc chiến lớn hơn đang diễn ra xung quanh bản chất và tương lai của nền dân chủ Israel cũng như vấn đề pháp quyền. Những người chỉ trích liên minh cầm quyền của ông Netanyahu – liên minh cánh hữu và bảo thủ nhất về tôn giáo trong lịch sử Israel – cáo buộc liên minh này đang tìm cách làm giảm thẩm quyền của các cơ quan giám sát nhà nước độc lập và xóa bỏ sự kiểm tra và cân bằng đối với quyền lực của chính phủ, vốn chiếm đa số sít sao trong Quốc hội.

Kế hoạch sa thải ông Bar vì lý do sự tin tưởng cá nhân cũng làm dấy lên mối lo ngại của công chúng rằng các cuộc bổ nhiệm trong tương lai có thể chủ yếu dựa trên lòng trung thành với Thủ tướng Netanyahu.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (thứ 3, phải) chủ trì cuộc họp với các quan chức an ninh tại Tel Aviv, ngày 25/8/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Tờ New York Times cho hay, hàng ngàn người đã biểu tình tại Jerusalem hôm 19/3 để chuẩn bị cho động thái này, và nhiều cuộc biểu tình khác đã diễn ra vào ngày 20/3. Đến buổi trưa, một đoàn dài các học giả đã diễu hành trong thời tiết giông bão từ khuôn viên trường Đại học Hebrew ở Jerusalem đến một trong những dinh thự riêng của ông Netanyahu, đánh trống, hô vang những tiếng “Dân chủ!” và xô xát với cảnh sát sau khi cố gắng phá rào chắn.

Một số nhân vật đối lập nổi tiếng cũng tham gia cùng những người biểu tình, bao gồm cả Yair Golan, cựu phó tổng tư lệnh quân đội và hiện là lãnh đạo đảng Dân chủ trung tả. Cảnh sát đã sử dụng vòi rồng và phun chất lỏng có mùi hôi thối hòng giải tán người biểu tình.

Các cuộc biểu tình nói trên gợi nhớ đến làn sóng biểu tình hàng tuần vào năm 2023 để phản đối các nỗ lực cải tổ ngành tư pháp nhằm giảm quyền lực của ngành này như một sự kiểm soát đối với chính phủ. Làn sóng biểu tình đó đã dừng lại đột ngột sau cuộc tấn công do Hamas lãnh đạo vào miền nam Israel vào ngày 7/10/2023, châm ngòi cho cuộc chiến kéo dài đến ngày nay.

Thủ tướng Netanyahu và các đồng minh của ông đã đưa ra cáo buộc lạm quyền đối với ngành tư pháp và các nhánh độc lập khác, nói rằng họ đã cản trở quyền tự do của chính phủ trong việc đưa ra quyết định và đại diện cho ý chí của cử tri.

Trong khi đó, bản thân ông Netanyahu đã bị cảnh sát điều tra và đang bị xét xử về các cáo buộc tham nhũng, điều mà ông phủ nhận. Ông đã nhiều lần cáo buộc một “nhà nước ngầm” tự do tiến hành cuộc “săn phù thủy” chống lại ông và gia đình ông.

Shin Bet hiện đang điều tra các quan chức trong Văn phòng Thủ tướng về cáo buộc họ đã tiết lộ tài liệu mật cho giới truyền thông và làm việc cho những người có liên hệ với Qatar, một quốc gia Arab gần gũi với Hamas. Cuộc điều tra, được các phương tiện truyền thông địa phương gọi là “Qatargate”, đang tiếp tục diễn ra trong bí mật.

Ông Netanyahu đã phủ nhận hành vi sai trái và văn phòng của ông đã gọi vụ việc là “tin giả”. Trong khi đó, Chính phủ Qatar không trả lời yêu cầu bình luận từ tờ New York Times.

Ông Bar và Shin Bet đã nhận trách nhiệm về vai trò của họ trong thất bại tình báo dẫn đến cuộc tấn công do Hamas cầm đầu, gây ra ngày chết chóc nhất đối với người Israel kể từ khi thành lập nhà nước Do Thái vào năm 1948.

Nhưng trong bản tóm tắt về cuộc điều tra nội bộ của cơ quan này được công bố vào đầu tháng này, Shin Bet cũng chỉ ra rằng, nhiều năm chính sách khoan hồng của chính phủ đối với Hamas và Gaza là một yếu tố góp phần chính dẫn đến vụ tàn sát của Hamas. Điều này có khả năng khiến ông Netanyahu tức giận.