Nở rộ các tổ chức tội phạm mạng khắp châu Phi

Các cơ quan điều tra lo ngại nhiều băng nhóm lừa đảo có tổ chức đang mở rộng khắp vùng cận Sahara châu Phi, tận dụng các cơ hội mới do đại dịch Covid-19 và khủng hoảng kinh tế toàn cầu để thu về những khoản tiền trái phép khổng lồ.

Các chuyên gia cho rằng, sự gia tăng tội phạm mạng ở châu Phi là do tốc độ sử dụng Internet tăng nhanh theo sau hậu quả của đại dịch Covid-19

Mảnh đất màu mỡ của tội phạm

Cơ quan Cảnh sát Hình sự quốc tế ( Interpol) cho rằng, các vụ lừa đảo trực tuyến như gian lận ngân hàng và thẻ tín dụng hiện là mối đe dọa trực tuyến phổ biến và cấp bách nhất ở châu Phi. Các nhà phân tích tại Interpol cho biết, đại dịch Covid-19 đã dẫn đến sự gia tăng liên tục về số lượng các cuộc tấn công mạng, trong đó số vụ nhắm vào các nền tảng ngân hàng trực tuyến tăng gấp đôi.

Vào đầu tháng 11-2022, một chiến dịch do Interpol điều phối tại 14 quốc gia đã nhắm vào mối đe dọa từ tội phạm mạng xuyên lục địa. Cảnh sát đã bắt giữ hơn 70 kẻ lừa đảo bị cáo buộc có liên quan đến mạng lưới tội phạm Nigeria có tên “Rìu Đen” ở Nam Phi, Nigeria và Bờ Biển Ngà cũng như ở châu Âu, Trung Đông, Đông Nam Á và Mỹ. Lực lượng chức năng đã chặn được khoảng 1 triệu USD trong tài khoản ngân hàng cùng ít nhất 50 tài sản khác. “Chúng tôi đang đối phó với một mạng lưới quốc tế có tổ chức cao” – ông Rory Corcoran, quyền Giám đốc Trung tâm chống tham nhũng và tội phạm tài chính mới của Interpol cho biết.

Băng đảng “Rìu Đen” khét tiếng ở Nigeria vốn nổi lên từ phong trào sinh viên ở thành phố Benin vào những năm 1970 nhưng sau đó đã phát triển thành một mạng lưới tội phạm lừa đảo toàn cầu. Vào năm 2013, ban lãnh đạo “Rìu Đen” chính thức lập trung tâm khu vực ở Nam Phi. Dấu vết dẫn đến vụ bắt giữ vào tháng trước bắt đầu ở Ireland, khi cảnh sát địa phương thu hồi điện thoại và các thiết bị khác thuộc về những kẻ lừa đảo có mối liên hệ với tổ chức ở Tây Phi. Theo điều tra, tiền thu được tổ chức tội phạm “Rìu Đen” tái đầu tư vào các hình thức tội phạm khác như ép buộc phụ nữ trẻ Tây Phi hành nghề mại dâm ở châu Âu, mua vũ khí hoặc buôn lậu methamphetamine. Sự hồi sinh của du lịch hàng không sau đại dịch đã cho phép những kẻ lừa đảo di chuyển trở lại giữa các trung tâm hoạt động chính. Trong số đó, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất từ lâu đã trở thành điểm đến ưa thích của những kẻ lừa đảo Tây Phi. Dubai là căn cứ yêu thích của Ramon Abbas – một người Nigeria hào hoa, phô trương lối sống xa hoa khi rửa hàng triệu USD bị đánh cắp. Đầu tháng này, Abbas đã bị Tòa án liên bang Mỹ kết án hơn 11 năm tù và nộp 1,7 triệu USD tiền bồi thường.

Triệt hạ những chiếc vòi bạch tuộc

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) và Interpol tin rằng, Kenya cũng là một trung tâm quan trọng cho các kế hoạch tống tiền kỹ thuật số, trong khi Nam Phi là căn cứ chính cho bọn tội phạm có tổ chức hoạt động trên khắp lục địa. Một mạng lưới thứ hai của Nigeria (được gọi là Air Lords) cũng được báo cáo là đang hoạt động ở Nam Phi. Nhiều vụ lừa đảo trên mạng ở châu Phi liên quan đến việc sử dụng các trang web và ứng dụng hẹn hò trực tuyến để lôi kéo nạn nhân vào các mối “tình ảo” nhằm chiếm đoạt tiền hoặc thông tin cá nhân, tài chính. Một đường dây lừa đảo bằng hình thức “người yêu qua mạng” lớn đã bị phá vào tháng 10-2021 khi 7 thành viên của “Rìu Đen” và một kẻ chủ mưu bị bắt ở Cape Town trong một chiến dịch chung giữa FBI, Interpol và cảnh sát Nam Phi. Những kẻ này bị buộc tội điều hành một tập đoàn lừa đảo được cho là đã đánh cắp 4 triệu USD từ khoảng 100 nạn nhân ở Mỹ trong hơn một thập kỷ.

Các chuyên gia cho rằng, tội phạm mạng gia tăng ở châu Phi là do việc sử dụng Internet tăng nhanh và lực lượng cảnh sát cũng như hệ thống tư pháp suy yếu do kinh tế suy thoái. “Đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh quá trình số hóa trên toàn thế giới, nhưng khi cuộc sống ngày càng chuyển sang trực tuyến, tội phạm mạng đã lợi dụng cơ hội này để tấn công cơ sở hạ tầng kỹ thuật số quan trọng. Các quốc gia trên khắp châu Phi đã nổi lên như một mục tiêu yêu thích của tội phạm mạng” – Giáo sư Landry Signé, thành viên cao cấp tại Viện Brookings nhận định.

Ông Gareth Newham, người đứng đầu bộ phận tư pháp và phòng chống bạo lực tại Viện Nghiên cứu an ninh ở Pretoria cho rằng: “Kết quả hiện tại là sự kết hợp giữa các cơ hội rửa tiền và sự yếu kém trong cơ quan quản lý, thực thi pháp luật. Tội phạm có tổ chức đã thực sự bùng phát trong thập kỷ qua ở Nam Phi, đặc biệt là trong 5 năm qua”.