Nỗ lực bảo tồn thiên nhiên ở Cù Lao Chàm

Mới đây, UBND tỉnh Quảng Nam đã công bố quyết định thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm.

Theo đó, Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm (xã Tân Hiệp, TP. Hội An) được xếp vào phân hạng khu dự trữ thiên nhiên, được thành lập trên cơ sở kế thừa Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm và bổ sung hệ sinh thái rừng tự nhiên trên các đảo. Việc này nhằm hướng đến mục tiêu quản lý tổng hợp, liên kết các hệ sinh thái rừng, biển và ven bờ.

Khu bảo tồn thiên nhiên này thuộc xã Tân Hiệp, TP. Hội An, với tổng diện tích 23.530 ha. Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm có tọa độ địa lý nằm trong phạm vi: vĩ độ từ 15 độ 52 phút 30 giây Bắc đến 16 độ Bắc và kinh độ từ 108 độ 24 phút Đông đến 108 độ 33 phút 30 giây Đông.

Khu bảo tồn này được phân thành các phân khu chức năng gồm: Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch vụ – hành chính và vùng đệm. Hệ thống bảy đảo trong khu bảo tồn bao gồm: Hòn Lao, Hòn Cụ, Hòn Khô, Hòn Lá, Hòn Dài, Hòn Mồ và Hòn Tai. Trong số này, Hòn Lao có diện tích lớn nhất, khoảng 1.147 ha, là nơi sinh sống và làm việc của cộng đồng dân cư xã đảo Tân Hiệp.

Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm sở hữu tài nguyên thiên nhiên vô cùng đa dạng và phong phú. Rừng đặc dụng tại đây có hơn 620 loài thực vật bậc cao có mạch đã được định danh, trong đó có nhiều loài thuộc nhóm nguy cấp, quý hiếm và có giá trị làm dược liệu (365/624 loài được ghi nhận có giá trị này). Đặc biệt, có 52 loài thực vật quý hiếm được ưu tiên bảo tồn, có tên trong Sách đỏ Việt Nam và trong danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm (ban hành kèm theo Nghị định số 06 ngày 22/1/2019 của Chính phủ). Ngoài ra, khu bảo tồn còn có hệ sinh thái biển, cùng nhiều loài thú, chim, bò sát, lưỡng cư và côn trùng quý hiếm.

Không chỉ giàu có về hệ sinh thái, Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm còn sở hữu cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, các giá trị tài nguyên nhân văn độc đáo. Đặc biệt, sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo tồn tài nguyên thiên nhiên là một điểm sáng tại khu vực này. Cù Lao Chàm được xem là trung tâm kết nối giữa thiên nhiên, con người và văn hóa lịch sử, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của khu vực.

Các yếu tố văn hóa, lịch sử nổi bật tại đây bao gồm dấu ấn của các nền văn hóa cổ như Sa Huỳnh, Champa và Đại Việt. Những di tích khảo cổ được khai quật đã chứng minh mối quan hệ giao thương giữa Cù Lao Chàm với các nước trong khu vực. Với sứ mệnh bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên, quản lý và sử dụng tài nguyên bền vững, cải thiện sinh kế cộng đồng, Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm được kỳ vọng sẽ tiếp tục góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững và bảo vệ an ninh, chủ quyền biển đảo. Đồng thời, tạo cơ hội cho người dân, cộng đồng du khách… tham gia vào công tác bảo tồn, khai thác tiềm năng du lịch và phát triển kinh tế ở Quảng Nam.