Nhút Thanh Chương gói gọn hương vị ẩm thực xứ Nghệ

Nhắc đến Nghệ An người ta không chỉ nhớ về món cháo lươn béo ngậy Thành Vinh, mà còn đó món nhút Thanh Chương dân dã nhưng lại gói gọn nét ẩm thực bao đời. Bởi thế, nếu có cơ hội dừng chân ở miền đất này đừng quên nếm thử món ăn bình dị mà thân thương.

Nếu như ở miền Bắc trên mâm cơm thường có thêm đĩa dưa cải, cà pháo, hay ở miền Tây thường chuộng củ kiệu, thì đến với miền Trung, ghé qua Nghệ An bạn sẽ được thưởng thức món nhút dân dã nhưng không kém phần thơm ngon.

Chỉ nghe qua tên gọi thì khó ai có thể đoán ra hương vị, nguyên liệu của món đặc sản xứ Nghệ này. Chẳng ai hiểu vì sao lại gọi món ăn bằng “nhút” vì cái tên chẳng thể gợi lên được bất cứ thông tin gì. Thực tế, nguyên liệu để làm nhút chính là trái mít.

Nhắc đến nhút Thanh Chương người ta còn nhớ đến một câu chuyện liên quan. Theo đó, truyện kể rằng, ngày xưa ở vùng đất Thanh Chương nghèo khổ đất cằn cỗi đầy sỏi đá nên việc làm nông nghiệp không đủ nuôi sống các gia đình. Để khắc phục tình trạng thiếu ăn, người dân nơi đây luộc mít để ăn chấm với chẹo – một loại nước chấm độc đáo được làm từ tương và lạc, ăn thay cơm.

Do mít chỉ có vào mùa hè nên người ta đã nghĩ ra cách muối mặn để ăn dần quanh năm gọi là nhút. Từ đó cho đến nay, nhút Thanh Chương được hình thành và đã trở thành món ăn quen thuộc, gắn bó với người dân, gợi nhớ về quá khứ nghèo khổ để cố gắng có cuộc sống tốt đẹp hơn trong tương lai.

Người ta chọn những quả mít non, sau đó gọt vỏ, rửa sạch, lọc phần cơm trắng bên trong được thái thành sợi nhỏ dài, rồi đem đi phơi dưới cái nắng vàng giòn của miền Trung, cho đến khi sợi mít khô và se lại.

Để có được món nhút Thanh Chương nổi danh thì đòi hỏi người chế biến phải thật khéo léo trong cách gia giảm nguyên liệu. Phần muối để ướp nhút nhất định không được quá nhiều vì như thế sẽ bị mặn, nhưng nếu ít muối thì món ăn lại nhanh hỏng. Sau đó người ta cho vào chum vại, đổ thêm nước rồi đậy kín, ủ muối như các loại dưa khác.

Nhút Thanh Chương sau khi muối xong có thể chế biến thành nhiều món khác nhau tùy thuộc vào sở thích ăn uống của mỗi người. Bạn có thể chấm nhút cùng với chẹo, kèm thêm chút rau kinh giới. Hay trộn với thịt ba chỉ luộc và lạc rang để làm món nộm ngon khó cưỡng. Và cũng có khi nhút nấu canh cá chua để xua đi nóng bức ngày hè. Có lẽ hiếm có món nào có thể chế biến thành nhiều phiên bản thơm ngon như nhút Thanh Chương.

Món ăn tưởng chừng dân dã ấy lại gói gọn hồn quê, khiến những người tha hương mỗi bận đi xa trở về đều muốn thưởng thức cho thỏa nỗi nhớ, cho trọn niềm thương…