Những người có nguy cơ cao bị viêm khớp

Theo dõi VGT trên

Tiền sử gia đình, thường xuyên hút thuốc, lười vận động, béo phì có thể là những nguyên nhân khiến bạn có nguy cơ cao bị viêm khớp hơn.

Những người có nguy cơ cao bị viêm khớp - Hình 1

Viêm khớp là tình trạng phổ biến xảy ra ở những người trên 50 tuổi. Ảnh minh họa: Verywellhealth.

Viêm khớp là tình trạng rất phổ biến, đặc biệt ở những người trên 50 tuổi. Đây là căn bệnh gây tổn thương ở khớp (nơi hai xương gặp nhau). Một số khớp bị mòn tự nhiên khi con người già đi.

Một số loại viêm khớp xảy ra sau những chấn thương làm tổn thương khớp. Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe khác cũng có thể gây viêm khớp.

Triệu chứng điển hình

Theo Cleveland Clinic, các triệu chứng và dấu hiệu viêm khớp phổ biến nhất bao gồm:

Đau khớp

Cứng khớp hoặc giảm phạm vi chuyển động (bạn có thể di chuyển khớp bao xa)

Sưng (viêm)

Sự đổi màu da

Đau hoặc nhạy cảm khi chạm vào xung quanh khớp

Cảm giác nóng hoặc ấm gần khớp

Vị trí biểu hiện các triệu chứng này phụ thuộc vào loại viêm khớp mà bạn mắc phải và khớp nào bị ảnh hưởng. Một số loại viêm khớp gây ra các triệu chứng theo từng đợt đến và đi (tái phát). Một số khác khiến khớp luôn cảm thấy đau hoặc cứng hoặc sau khi hoạt động thể chất.

Một số triệu chứng phổ biến của bệnh viêm khớp. Ảnh: Clevelandclinic.

Video đang HOT

Nguyên nhân chính gây viêm khớp

Nguyên nhân gây viêm khớp khác nhau tùy thuộc vào loại bạn mắc phải:

- Viêm xương khớp xảy ra tự nhiên khi già đi – việc sử dụng khớp suốt đời cuối cùng có thể làm mòn lớp đệm sụn của chúng.

- Mắc bệnh gout nếu có quá nhiều axit uric trong máu (tăng axit uric máu).

- Hệ thống miễn dịch có thể gây ra bệnh viêm khớp (bao gồm cả viêm khớp dạng thấp) khi nó vô tình làm tổn thương các khớp.

- Một số bệnh nhiễm trùng do virus (bao gồm cả Covid-19) có thể gây ra bệnh viêm khớp do virus.

- Đôi khi, viêm khớp xảy ra không có nguyên nhân hoặc lý do cụ thể. Các bác sĩ gọi đây là bệnh viêm khớp vô căn.

Bất cứ ai cũng có thể bị viêm khớp, nhưng một số yếu tố có thể khiến bạn dễ mắc bệnh hơn, bao gồm:

- Sử dụng thuốc lá: Hút thuốc và sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

- Tiền sử gia đình: Những người có thành viên gia đình ruột thịt bị viêm khớp có nhiều khả năng mắc bệnh này hơn.

- Mức độ hoạt động: Bạn có nhiều khả năng bị viêm khớp nếu không hoạt động thể chất thường xuyên.

- Các tình trạng sức khỏe khác: Mắc các bệnh tự miễn, béo phì hoặc bất kỳ tình trạng nào ảnh hưởng đến khớp của bạn sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp.

Một số người có nguy cơ viêm khớp cao hơn, bao gồm:

Người trên 50 tuổi

Các vận động viên, đặc biệt là những người chơi các môn thể thao tiếp xúc

Những người có công việc đòi hỏi thể chất hoặc làm những công việc gây nhiều áp lực lên khớp (đứng, cúi người, chống tay và đầu gối trong thời gian dài…).

Bệnh viêm khớp dạng thấp nên tránh ăn gì?

Bệnh viêm khớp dạng thấp nên tránh ăn gì để tốt cho sức khỏe là vấn đề được khá nhiều người quan tâm.

Bài viết trên website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Tâm Anh chia sẻ nhóm thực phẩm không nên có mặt trong thực đơn của người bệnh viêm khớp dạng thấp:

Thịt đỏ và thịt đã chế biến

Nghiên cứu cho thấy, ăn nhiều thịt đỏ (thịt heo, thịt bò, thịt dê...) và thịt đã qua chế biến (giăm bông, xúc xích, thịt xông khói...) làm tăng các triệu chứng viêm khớp dạng thấp.

Nguyên nhân, những loại thịt này thúc đẩy quá trình sản xuất interleukin-6 (IL-6), protein phản ứng C (CRP) và homocysteine - các dấu hiệu viêm trong cơ thể.

Một nghiên cứu khác cũng chỉ ra, ăn nhiều thịt đỏ làm tăng nguy cơ gây viêm khớp dạng thấp. Ngược lại, chế độ ăn ít hoặc không có thịt đỏ được chứng minh là cải thiện các triệu chứng viêm khớp rõ rệt.

Sản phẩm từ sữa

Chúng ta thường được khuyên uống (hoặc ăn) các sản phẩm từ sữa (như sữa tươi, sữa chua, phô mai...) để đảm bảo cung cấp đủ canxi và vitamin D cho cơ thể.

Tuy nhiên sữa cũng góp phần làm tăng tình trạng viêm ở người bệnh viêm khớp dạng thấp. Đó là do chúng chứa chất béo bão hòa - tác nhân gây viêm.

Nếu bạn vẫn muốn duy trì sữa trong thực đơn của mình, hãy chọn các sản phẩm sữa ít béo thay vì chọn loại nguyên kem.

Bệnh viêm khớp dạng thấp nên tránh ăn gì? - Hình 1

Thịt đỏ và thịt đã qua chế biến không tốt cho người viên khớp dạng thấp. (Ảnh minh họa)

Thực phẩm nhiều muối

Nạp quá nhiều muối không chỉ có hại cho huyết áp. Nếu bạn bị viên khớp dạng thấp và đang dùng thuốc steroid điều trị, các triệu chứng sẽ có xu hướng trở nên trầm trọng hơn. Người bệnh viêm khớp dạng thấp nên đặt mục tiêu nạp ít hơn 5g muối mỗi ngày.

Thực phẩm nhiều đường

Ăn nhiều đồ ngọt không tốt cho tất cả mọi người, đặc biệt là những ai bị viêm khớp dạng thấp.

Các nghiên cứu chứng minh nạp quá nhiều thực phẩm chứa đường sẽ làm trầm trọng hơn các triệu chứng viên khớp dạng thấp, cũng như tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh viêm khớp.

Cụ thể, trong một nghiên cứu ở 1.209 người trưởng thành độ tuổi 20 - 30, những người uống đồ uống có đường fructose 5 lần mỗi tuần nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp gấp 3 lần so với những ai uống ít hoặc không sử dụng đồ uống có đường fructose.

Thực phẩm chứa gluten

Gluten là nhóm các protein có trong nhiều loại ngũ cốc như lúa mạch, lúa mì, lúa mạch đen và triticale (lai giữa lúa mì và lúa mạch đen). Một số nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn không có hoặc có ít gluten giúp làm giảm triệu chứng viêm do viêm khớp dạng thấp.

Muốn hạn chế dung nạp gluten, người bệnh cần cân nhắc trước khi ăn bánh mì, bánh quy, pizza, nước ngọt, chất làm ngọt.

Bệnh viêm khớp dạng thấp nên tránh ăn gì? - Hình 2

Nội tạng động vật không tốt cho người viêm khớp. (Ảnh minh họa)

Thực phẩm chế biến quá kỹ

Các món ăn được chế biến quá kỹ như thức ăn nhanh, ngũ cốc ăn sáng và bánh nướng thường chứa nhiều ngũ cốc tinh chế, đường bổ sung, chất bảo quản cùng các thành phần có khả năng gây viêm khác. Tất cả đều làm trầm trọng thêm triệu chứng viêm khớp.

Nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn phổ biến của người phương Tây (giàu thực phẩm chế biến sẵn) là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh viênm khớp dạng thấp do làm tăng tình trạng viêm và các yếu tố nguy cơ như thừa cân - béo phì.

Rượu

Vì rượu có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp, cho nên, bất kỳ ai bị bệnh viên khớp dạng thấp cũng nên hạn chế hoặc tránh uống rượu. Nghiện rượu mạn tính còn có liên quan đến việc tăng nguy cơ bị viêm xương khớp.

Ngoài ra, khi bạn đang uống thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp mà uống rượu, sẽ gây hại cho các cơ quan trong cơ thể. Chẳng hạn, uống rượu khi đang dùng thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen và naproxen có thể gây chảy máu dạ dày, viêm loét dạ dày; uống rượu khi dùng acetaminophen, leflunomide (Arava) hoặc methotrexate gây hại cho gan.

Nội tạng động vật

Tim, gan, bao tử động vật chứa nhiều photpho, ăn nhiều sẽ khiến người bệnh cảm nhận rõ rệt các cơn đau khớp. Không chỉ vậy, họ còn bị tình trạng sưng to tại đầu gối và mắt cá chân, đi lại khó khăn vì đau nhức kéo dài.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

TP Hồ Chí Minh: Phẫu thuật vi phẫu tái tạo lưỡi cho bệnh nhân ung thưTP Hồ Chí Minh: Phẫu thuật vi phẫu tái tạo lưỡi cho bệnh nhân ung thư
06:36:21 21/03/2025
Phần thịt gà bổ dưỡng nhất nhưng nhiều người chêPhần thịt gà bổ dưỡng nhất nhưng nhiều người chê
18:46:11 21/03/2025
Thuốc nào trị bệnh vảy nến da đầu?Thuốc nào trị bệnh vảy nến da đầu?
20:21:21 20/03/2025
Bác sĩ cảnh báo thói quen tiềm ẩn nguy cơ đột quỵBác sĩ cảnh báo thói quen tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ
05:57:53 21/03/2025
Biến chứng 'hơn cả cơn khó thở' của bệnh COPDBiến chứng 'hơn cả cơn khó thở' của bệnh COPD
06:24:05 21/03/2025
Cứu sống kỳ diệu em bé bị đẻ rơi, nặng 900 gramCứu sống kỳ diệu em bé bị đẻ rơi, nặng 900 gram
08:45:55 22/03/2025
Chủ quan với vết cắt nhỏ ở chân, người đàn ông tử vong vì biến chứng nguy hiểmChủ quan với vết cắt nhỏ ở chân, người đàn ông tử vong vì biến chứng nguy hiểm
09:13:41 22/03/2025
Đẩy nhanh tiến độ tiêm vắc-xin phòng sởi cho trẻ đến 10 tuổiĐẩy nhanh tiến độ tiêm vắc-xin phòng sởi cho trẻ đến 10 tuổi
05:55:33 21/03/2025

Tin đang nóng

Tôi nói gửi tiết kiệm online được 3 tỷ, bố chồng nghe xong giật mình đánh rơi đũa rồi thốt câu: "Tại sao con không nghe lời bố vậy?"Tôi nói gửi tiết kiệm online được 3 tỷ, bố chồng nghe xong giật mình đánh rơi đũa rồi thốt câu: "Tại sao con không nghe lời bố vậy?"
05:21:24 22/03/2025
Cặp đôi sắp cưới tiếp theo của Vbiz: Đàng trai đã có con riêng, nhà gái là mỹ nữ làng hài!Cặp đôi sắp cưới tiếp theo của Vbiz: Đàng trai đã có con riêng, nhà gái là mỹ nữ làng hài!
06:54:35 22/03/2025
Buồn tủi vì mới 38 tuổi mà chồng tôi đã đòi ngủ riêngBuồn tủi vì mới 38 tuổi mà chồng tôi đã đòi ngủ riêng
05:13:10 22/03/2025
Khởi tố nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng YênKhởi tố nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên
07:04:28 22/03/2025
Tôi diện váy đỏ đi phỏng vấn, sếp liếc một cái, đồng nghiệp bĩu môi, kết quả bất ngờ lắm!Tôi diện váy đỏ đi phỏng vấn, sếp liếc một cái, đồng nghiệp bĩu môi, kết quả bất ngờ lắm!
07:45:04 22/03/2025
Về thăm bố chồng, ông dắt tôi vào trong phòng riêng, dúi cho một thứ khiến nước mắt tôi rơi lã chãVề thăm bố chồng, ông dắt tôi vào trong phòng riêng, dúi cho một thứ khiến nước mắt tôi rơi lã chã
05:18:45 22/03/2025
Trốn truy nã gần 20 năm, bị bắt khi làm công nhân đường cao tốcTrốn truy nã gần 20 năm, bị bắt khi làm công nhân đường cao tốc
06:27:26 22/03/2025
Người cha ngã quỵ nhận thi thể con trai sau 2 ngày mất liên lạc ở TPHCMNgười cha ngã quỵ nhận thi thể con trai sau 2 ngày mất liên lạc ở TPHCM
06:35:39 22/03/2025

Tin mới nhất

Căn bệnh khiến người đàn ông có 72 lỗ thủng trong phổi, mất khi 28 tuổi

Căn bệnh khiến người đàn ông có 72 lỗ thủng trong phổi, mất khi 28 tuổi

09:57:00 22/03/2025
Người đàn ông 28 tuổi nhiễm trùng phổi nghiêm trọng dẫn tới những lỗ thủng trong phổi không thể phục hồi.
10 loại thực phẩm dễ tìm, bổ dưỡng, tốt cho sinh lý nam giới

10 loại thực phẩm dễ tìm, bổ dưỡng, tốt cho sinh lý nam giới

09:53:05 22/03/2025
Cá hồi, cá thu và cá ngừ chứa nhiều omega-3, giúp giảm viêm, hỗ trợ tuần hoàn máu và cân bằng nội tiết tố. Omega-3 cũng làm giảm hormone cortisol, ngăn ngừa suy giảm testosterone. Bổ sung cá biển 2-3 lần mỗi tuần là lựa chọn lý tưởng.
Nguy cơ lây nhiễm sởi trong bệnh viện

Nguy cơ lây nhiễm sởi trong bệnh viện

09:24:50 22/03/2025
Hiện nay, dịch sởi vẫn trong tầm kiểm soát và chưa ghi nhận vi rút gây bệnh có sự đột biến về gen. Tuy nhiên, diễn biến về dịch bệnh vẫn phức tạp và khó đoán.
8 loại thực phẩm có vị đắng tốt cho sức khỏe nên thêm vào chế độ ăn

8 loại thực phẩm có vị đắng tốt cho sức khỏe nên thêm vào chế độ ăn

09:11:09 22/03/2025
Một nghiên cứu khác được đăng trên tạp chí Journal of Medicinal Food cũng cho thấy mướp đắng có thể giúp giảm lượng đường trong máu sau bữa ăn. Các hợp chất trong mướp đắng hoạt động giống như insulin và giúp hạ lượng đường trong máu.
6 điều nên làm mỗi ngày để gan sạch, thận khỏe

6 điều nên làm mỗi ngày để gan sạch, thận khỏe

09:05:39 22/03/2025
Nước ngâm hoa quả giúp loại thải độc tố trong khi giữ cho cơ thể ngậm nước và tràn đầy năng lượng. Lưu ý với những người đang sử dụng thuốc, cần tư vấn bác sĩ vì một số loại thuốc thảo dược có thể tương tác với đồ uống này.
5 sai lầm phổ biến khi dùng thuốc trị tiêu chảy cấp ở trẻ

5 sai lầm phổ biến khi dùng thuốc trị tiêu chảy cấp ở trẻ

09:00:34 22/03/2025
Khi trẻ bị tiêu chảy, nhiều cha mẹ sẽ bổ sung ngay men tiêu hóa cho con, nhưng đây là một sai lầm, bởi men tiêu hóa không có tác dụng điều trị bệnh tiêu chảy mà chỉ được bác sĩ chỉ định khi mắc một số bệnh lý đặc biệt.
10 vị thuốc tăng cường trí nhớ cho người cao tuổi

10 vị thuốc tăng cường trí nhớ cho người cao tuổi

08:57:28 22/03/2025
Bá tử nhân có công dụng ích tỳ vị, dưỡng tâm khí, ích trí và an thần rất tốt cho người trí nhớ suy giảm do lao dục quá độ, tâm huyết hao tổn; có thể dùng dưới dạng trà bá tử nhân.
Cảnh báo gia tăng bệnh sởi

Cảnh báo gia tăng bệnh sởi

08:55:21 22/03/2025
Theo thống kê của Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Sa Đéc, tính từ đầu năm 2025 đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận điều trị 178 ca mắc sởi, trong khi thời điểm này năm trước không có ca mắc sởi.
Chăm sóc trẻ mắc sởi tại nhà cần chú ý 4 dấu hiệu để đưa đến viện ngay

Chăm sóc trẻ mắc sởi tại nhà cần chú ý 4 dấu hiệu để đưa đến viện ngay

08:52:36 22/03/2025
Sau khi được giải thích kỹ thì gia đình đã nén lại nỗi đau đưa ra một quyết định vô cùng cao đẹp - đồng ý hiến tặng các mô và bộ phận cơ thể khi anh N chết não.
7 bệnh nhân được cứu từ mô tạng của người đàn ông chết não

7 bệnh nhân được cứu từ mô tạng của người đàn ông chết não

08:49:32 22/03/2025
Bệnh viện đã kích hoạt hệ thống để đánh giá tình trạng bệnh nhân về cả cơ sở pháp lý và chuyên môn với hội đồng chuyên gia đánh giá bệnh nhân chết não hoạt động độc lập với quá trình điều trị.
Nhập viện vì ngộ độc ma túy 'nước biển'

Nhập viện vì ngộ độc ma túy 'nước biển'

19:56:32 21/03/2025
Người thân cho biết, sau khi tham dự một buổi tiệc có sử dụng "nước biển" kèm theo lượng lớn bia rượu. Sáng hôm sau, bệnh nhân cảm thấy mệt nên ghé nhà một người bạn mới quen để nghỉ ngơi.
Người bị hoại tử vô mạch nên ăn gì và tránh ăn gì?

Người bị hoại tử vô mạch nên ăn gì và tránh ăn gì?

18:23:12 21/03/2025
Chế độ ăn uống phù hợp không chỉ giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho quá trình phục hồi xương mà còn hỗ trợ điều trị, tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh hoại tử vô mạch.

Có thể bạn quan tâm

Điểm yếu chí mạng khiến cháu gái diva khó lòng nổi tiếng

Điểm yếu chí mạng khiến cháu gái diva khó lòng nổi tiếng

Nhạc việt

09:57:35 22/03/2025
Vì kỹ năng live cũng như khuấy động sân khấu còn hạn chế, marzuz chưa thể khiến khán giả cảm thấy hứng thú nghe nhạc của mình
Daesung công bố tour diễn mới, Việt Nam có mặt trong danh sách

Daesung công bố tour diễn mới, Việt Nam có mặt trong danh sách

Nhạc quốc tế

09:49:32 22/03/2025
Cụ thể, thành viên BigBang sẽ tổ chức concert đình đám của mình tại sân vận động Quân khu 7 (Thành phố Hồ Chí Minh) vào ngày 5/3.
Phim hoạt hình không lời 'Flow' đạt doanh thu cao sau khi giành Oscar

Phim hoạt hình không lời 'Flow' đạt doanh thu cao sau khi giành Oscar

Hậu trường phim

09:30:20 22/03/2025
Phim hoạt hình Flow của đạo diễn Latvia Gints Zilbalodis (30 tuổi), đoạt giải Oscar Phim hoạt hình xuất sắc nhất, bất ngờ có doanh thu cao từ nhiều thị trường khắp thế giới, trong đó có Việt Nam.
Săn hoàng hôn siêu thực trên núi Bà Đen từ hồ Dầu Tiếng

Săn hoàng hôn siêu thực trên núi Bà Đen từ hồ Dầu Tiếng

Du lịch

09:08:36 22/03/2025
Rời TP.HCM về hướng tây bắc chưa đầy trăm cây số, đã có thể săn hoàng hôn đẹp siêu thực trong cảnh sơn thủy hữu tình, với núi Bà Đen bên hồ Dầu Tiếng.
Nữ nhân viên có đặc quyền vào nhà riêng của ViruSs: Thoải mái nấu ăn, trêu sếp "anh có thích em không"

Nữ nhân viên có đặc quyền vào nhà riêng của ViruSs: Thoải mái nấu ăn, trêu sếp "anh có thích em không"

Netizen

09:02:22 22/03/2025
Thời gian gần đây, cái tên ViruSs (Đặng Tiến Hoàng, SN 1988) lại là cái tên được nhắc đến cõi mạng, nhưng không phải vì sự nghiệp thăng hoa mà bởi vướng vào drama tình ái với bạn gái. Mọi khía cạnh trong cuộc sống của anh được netizen đ...
Chu Thanh Huyền tung ghi âm tố người muốn hủy hoại sự nghiệp mình sau vụ "rồng - tôm": Phía bị tố lên đối chất

Chu Thanh Huyền tung ghi âm tố người muốn hủy hoại sự nghiệp mình sau vụ "rồng - tôm": Phía bị tố lên đối chất

Sao thể thao

09:01:34 22/03/2025
Theo chia sẻ của vợ Quang Hải, cô từng bán mạng cày cuốc cho người chị này nhưng bây giờ lại bị chị dí tận mạng bằng cách seeding bình luận không tích cực, lôi kéo nhân viên của cô,...
Khánh Thi tiết lộ cuộc sống ở tuổi 43

Khánh Thi tiết lộ cuộc sống ở tuổi 43

Sao việt

08:39:05 22/03/2025
Khánh Thi vừa thực hiện bộ ảnh để đón tuổi mới. Kiện tướng dancesport khiến nhiều người xuýt xoa bởi nhan sắc mặn mà, vóc dáng thon thả dù đã trải qua 3 lần sinh nở.
Drama giữa đêm: Anh trai Sulli lên tiếng chỉ trích "anh Kim", Kim Soo Hyun bị réo gọi!

Drama giữa đêm: Anh trai Sulli lên tiếng chỉ trích "anh Kim", Kim Soo Hyun bị réo gọi!

Sao châu á

08:30:57 22/03/2025
Việc phát ngôn của anh trai Sulli nhắm vào Kim Soo Hyun mới chỉ là suy đoán của cư dân mạng. Hiện công chúng đang nín thở theo dõi tiếp ồn ào đời tư của Kim Soo Hyun.
Bạch Tuyết 2025 bị vùi dập tơi tả, người được khen "gánh cả phim" lại đang chịu ấm ức đến tội nghiệp

Bạch Tuyết 2025 bị vùi dập tơi tả, người được khen "gánh cả phim" lại đang chịu ấm ức đến tội nghiệp

Phim âu mỹ

08:05:18 22/03/2025
Bạch Tuyết - Snow White với kinh phí 270 triệu USD của Disney đang nhận về nhiều đánh giá trái chiều từ giới phê bình.
Gợi ý cho phụ nữ trung niên: Chọn giày nên chú trọng chất lượng hơn số lượng

Gợi ý cho phụ nữ trung niên: Chọn giày nên chú trọng chất lượng hơn số lượng

Thời trang

07:55:32 22/03/2025
Phụ kiện không chỉ giúp bộ trang phục trở nên nổi bật mà còn có thể cân đối tỷ lệ cơ thể. Tuy nhiên, việc chọn phụ kiện cũng cần sự tinh tế để tránh rơi vào tình trạng làm quá hoặc lạc quẻ với trang phục.
NCSOFT và chuyến "dạo chơi" đầy tiềm năng đến Đông Nam Á

NCSOFT và chuyến "dạo chơi" đầy tiềm năng đến Đông Nam Á

Mọt game

07:34:24 22/03/2025
Nhà làm game huyền thoại NCSOFT đang có những bước phát triển tích cực hướng về thị trường Đông Nam Á trong đó có Việt Nam.