Những khái niệm cơ bản cần biết khi dùng ôtô điện

Dung lượng pin, thời gian sạc hay tuổi thọ pin là những khái niệm người dùng ôtô điện phải làm quen.

Quá trình điện hóa những chiếc xe hơi đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết. Một tương lai hoàn toàn khác đang được định hình, và đây là những thông số mà người ta sẽ quan tâm thay vì tiêu thụ bao nhiêu lít hay tỉ số nén ra sao.

Dung lượng pin

Pin và sạc là vấn đề lớn nhất của xe điện. Ảnh: E&E News

Động cơ không thể hoạt động nếu không được cung cấp năng lượng, đó là nhiên liệu trên xe đốt trong và điện trên xe điện. Nếu xe nhiên liệu sử dụng bình để đựng xăng, dầu, thì xe điện sử dụng pin để chứa điện.

Đơn vị của dung lượng pin là kWh, mà dân dã quen gọi là số điện. Tesla Model 3 đời 2021 có dung lượng pin 80,5 kWh, trong điều kiện thử nghiệm lý tưởng chiếc xe đi được khoảng 506 km. Điều này hiểu đơn giản là, với năng lượng 80,5 số điện thì xe đi được quãng đường đó, hay chiếc xe tiêu thụ 15,9 số điện cho 100 km. Giả sử giá điện hiện nay trung bình khoảng 2.000 đồng/kWh. Vậy bạn sẽ tốn khoảng 32.000 đồng/100 km, tương đương tiền mua 1,5 lít xăng. So với xăng hay dầu, ưu thế kinh tế vượt trội.

Thời gian sạc pin

Nếu đi xe xăng, bạn không cần quan tâm đến thời gian đổ đầy bình, vì rất nhanh, chỉ khoảng một vài phút. Nhưng với pin thì khác. Công nghệ hiện nay chưa cho phép nạp cả trăm số điện vào một khối pin với thời gian một vài phút như vậy.

Thời gian sạc của pin nhanh hay chậm phụ thuộc hai yếu tối: dung lượng của bộ pin và công suất thiết bị sạc.

Vẫn với ví dụ là chiếc Model 3. Tesla đưa ra hai tùy chọn. Sạc thông thường và bộ sạc nhanh. Sạc thông thường ở mức tối đa có công suất 11,5 kW. Vậy với dung lượng 80,5 kWh của pin, sạc thông thường sẽ mất 7 tiếng để đầy. Còn trạm sạc nhanh có công suất lên tới 250 kW, thì theo lý thuyết, chỉ cần 0,32 giờ (gần 20 phút) là xe đầy điện. Nhưng đó là điều kiện thử nghiệm, thực tế hầu như thời gian sẽ lâu hơn tùy thuộc vào môi trường, trạng thái chiếc xe.

Tuổi thọ pin

Xe thông thường chỉ cần quan tâm tuổi thọ động cơ, còn tuổi thọ bình xăng thì không cần quan tâm. Trên xe điện, bạn cần để ý 2 thứ: tuổi thọ pin và tuổi thọ động cơ.

Động cơ điện về cơ bản bền hơn động cơ đốt trong rất nhiều vì chúng ít các bộ phận chuyển động hơn. Tuổi thọ pin là thứ cần quan tâm hơn. Thông thường pin hiện nay có tuổi thọ khoảng 10-12 năm. Vì thế, các hãng thường có chế độ bảo hành trước thời gian này.

Tesla bảo hành cho pin và cụm động cơ là 8 năm hoặc 200.000 km, tùy điều kiện nào đến trước. Ở chiếc Ford Mustang Mach-E là 8 năm hoặc 160.000 km. Ford còn chú thích thêm (dung lượng pin được đảm bảo còn ít nhất 70% so với ban đầu trong 8 năm đó).

Truyền động

Xe điện có cấu tạo đơn giản hơn xe xăng, dầu. Ảnh: Which

Xe điện cũng có dẫn động cầu trước FWD, cầu sau RWD hay bốn bánh AWD. Nhưng khác xe truyền thống, nếu bạn chọn AWD, chúng buộc phải có trục các-đăng để truyền động từ hộp số tới các bánh xe, còn ở xe điện, bộ phận này hầu như không cần. Các môtơ điện sẽ truyền động trực tiếp tới các bánh. Toàn bộ không gian phía dưới ở giữa xe sẽ dành tối ưu cho không gian chứa pin.

Người dùng xe điện sẽ làm quen các thuật ngữ như môtơ đơn (single-motor), hai môtơ (dual-motor), ba (tri-motor) thậm chí bốn môtơ (quad-motor). Hiểu nôm na là, chiếc xe đó sẽ được trang bị 1-4 mô tơ. Nếu hơn 1, thường nó sẽ là chiếc truyền động 4 bánh.

Cấp độ lái tự động

Nghe có vẻ hơi xa xỉ, nhưng dường như các mẫu xe điện mới nhất đều được các nhà sản xuất chăm chút cho chức năng nay. Hiện tại hãng xe điện nổi tiếng nhất thế giới Tesla cung cấp tùy chọn cao nhất ở mức tự động cấp độ 2. Nghĩa là người lái có thể rời vô-lăng trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt trên cao tốc có hệ thống làn đường rõ ràng nhưng vẫn phải giám sát chiếc xe và sẵn sàng can thiệp cho mọi tình huống bất ngờ. Chiếc Lucid Air trong vài năm tới cũng có kế hoạch được nâng cấp lên hệ thống lái tự động cấp độ 3. Một vài tên tuổi lâu đời như Audi hay Honda đã cho ra mắt hệ thống cấp độ 3 này trên chiếc A8 và Legend. Tuy nhiên chúng mới ở độ cấp độ thử nghiệm là chính. Hầu hết các hãng xe đang hướng tới cấp độ này và phổ biến nó.

Với cấp độ 4, lý thuyết là người lái hoàn toàn không cần can thiệp vào chiếc xe, nhưng sẽ đòi hòi thêm rất nhiều cảm biến, công nghệ cũng như những cải tiến của hạ tầng giao thông. Chỉ có một điều chắc chắn, xe điện càng ngày càng giống một thiết bị công nghệ có khả năng di chuyển thay vì một chiếc xe đơn thuần. Bởi vậy, các công nghệ tự lái tiên tiến nhất luôn có xu hướng được áp dụng cho chúng đầu tiên.

Các thông số còn lại về cơ bản không khác xe dùng động cơ đốt trong. Một tin vui cho xe điện, chúng thường tăng tốc nhanh hơn bởi không tốn hao phí công trong quá trình truyền động. Xe cũng chẳng có hiện tượng trễ ga hay giật vì môtơ điện không cần tới các cấp số. Khi đã quen với những phản hồi trực tiếp từ các môtơ, nó cũng không khác cảm giác khi máy bay đưa bạn 0-300 km/h trong tầm chục giây trước khi cất cánh là mấy: chỉ đơn giản là dính lưng và lao vút đi nhẹ bẫng.