Những “kẻ thù” khiến bạn bị đau đầu

Theo dõi VGT trên

Đau đầu thường không gây hậu quả nghiêm trọng nhưng nó làm bạn khó chịu và ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống hàng ngày.

Điều này không phải là đơn giản, nếu bạn nghĩ đơn giản rằng, bạn chỉ cần uống thuốc giảm đau là hoàn toàn sai. Bạn phải biết nguyên nhân dẫn đến những cơn đau đầu để đối phó, điều trị kịp thời. Theo các chuyên gia, dưới đây là 10 thủ phạm có thể gây nên đầu đau:

Thư giãn cuối tuần

Bạn làm việc tích cực từ thứ hai đến thứ 6 và đến ngày thứ 7 bạn được nghỉ ngơi, vui chơi thoải mái. Đây là thời điểm có thể bạn bị đau đầu.

Đau đầu có thể xảy ra sau khi nghỉ ngơi của môi trường làm việc căng thẳng. Lý do cho đau đầu trong thời gian giải lao là do mức độ căng thẳng đi xuống làm giảm mức độ hormone căng thẳng trong cơ thể của chúng ta. Quá trình này giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh – sứ giả hóa học của hệ thần kinh. Các chất hóa học này tiếp tục gửi ra các xung động tới các mạch máu mà làm cho nó phát hành hóa chất gây đau do co thắt và giãn nở liên tục.

Mùi hương đậm đặc

Những mùi đậm đặc thậm chí là mùi dễ chịu, cũng có thể là nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu ở nhiều người, bởi mùi hương có thể gây kích thích hệ thần kinh. Những loại mùi có thể gây ra chứng đau nửa đầu gồm có sơn, nước hoa và một số loại hoa…

Phụ kiện của tóc

Cách trang điểm cho tóc cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn đau đầu. Buộc tóc cao, chặt có thể làm căng các mô liên kết trong da đầu. Đeo băng đô, tết bím, đội mũ chật cũng gây ra hậu quả tương tự. Do đó, bạn hãy để tóc tự nhiên. Điều này có thể giúp bạn nhanh chóng giảm đau.

Những kẻ thù khiến bạn bị đau đầu - Hình 1

Video đang HOT

Căng thẳng dễ khiến bạn bị đau đầu

Căng thẳng

Stress là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của đau đầu. Nhức đầu do căng thẳng gây ra thậm chí có thể dẫn đến chứng đau nửa đầu. Khi bạn căng thẳng, các cơ xung quanh cổ và vai làm hạn chế dòng chảy của máu trong khu vực đó và gây ra đau đớn dữ dội và chóng mặt.

Ngủ không đủ giấc

Một giấc ngủ ngon sẽ giúp bạn tập trung đảm bảo tốt các hoạt động trong ngày. Giấc ngủ cũng rất quan trọng cho các hoạt động đúng đắn của các cơ bắp và các mô khác nhau trong não. Khi giấc ngủ bình thường của bạn bị xáo trộn, mệt mỏi có thể phát sinh do thiếu ngủ. Điều này gây ra co thắt ở đầu, cơ cổ và dẫn đến đau đầu. Những người bị rối loạn giấc ngủ khác có thể có nguy cơ cao bị đau đầu.

Thay đổi hormone

Nhiều phụ nữ kinh nghiệm đau đầu nghiêm trọng khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt của họ. Lý do cho nhức đầu là biến động hàm lượng hoóc môn trong cơ thể. Nhức đầu xảy ra khi mức độ estrogen xuống thấp, xuống trước khi hành kinh, ảnh hưởng đến mức độ serotonin trong cơ thể của bạn.

Bỏ bữa

Đau đầu do bị đói thường không rõ ràng. Nếu bạn bỏ bữa, có thể đầu bạn sẽ bị đau trước khi bạn nhận ra mình đang đói. Nguyên nhân là do lượng đường trong máu giảm. Tuy nhiên, không phải vì thế mà bạn tìm cách khắc phục cơn đau đầu loại này bằng cách ăn một thanh kẹo. Do đó bạn không bao giờ bỏ bữa.

Hút thuốc

Hút thuốc có thể gây ra đau đầu không chỉ cho người hút thuốc lá mà còn ảnh hưởng những người xung quanh. Hút thuốc có chứa nicotine thu hẹp các mạch máu trong não. Những cơn đau đầu do thuốc lá gây ra chủ yếu là nhức đầu chùm và đau nửa đầu.

Caffein

Một lượng nhỏ caffein có thể giúp chế ngự cơn đau đầu, nhưng quá nhiều lại gây phản tác dụng. Do đó để tránh bị đau đầu bạn nên giảm nhu cầu và giảm lượng cà phê mỗi ngày.

Ánh sáng chói

Đèn sáng hoặc nhấp nháy có thể gây ra đau đầu. Điều này là bởi vì đèn sáng và nhấp nháy thúc đẩy mức truyền dẫn thần kinh trong não trở nên nhạy cảm hơn và gây ra đau đầu. Các nguyên nhân phổ biến nhất của đau đầu do ánh sáng chủ yếu là do ánh sáng mặt trời.

Ngoài ra, nhhững người không vận động thường xuyên có nguy cơ đau đầu nhiều hơn những người thường xuyên tập luyện. Hãy dành 20-30 phút để luyện tập mỗi ngày, 5 ngày/ tuần để giảm căng thẳng, giúp tăng cường máu lên não và khả năng hấp thụ chất gây kích thích endorphins tạo cảm giác dễ chịu. Tuy nhiên cần tham khảo ý kiến bác sỹ để lựa chọn những bài tập phù hợp.

Theo Phạm Minh (VnMedia)

5 loại thực phẩm khiến bạn dễ bị đau đầu

5 loại thực phẩm khiến bạn dễ bị đau đầu - Hình 1

Một chế độ ăn uống bất hợp lí cũng có thể là nguyên nhân gây ra chứng đau đầu mà bạn phải chịu đựng hàng ngày.

Hầu hết mọi người trong chúng ta đều đã bị đau đầu. Trên thực tế, đau đầu là một triệu chứng chứ không phải là một căn bệnh. Đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân như: sốt rét, huyết áp bất thường, rối loạn thị giác, ngộ độc, cảm, nhiễm trùng, trấn thương, suy nhược thần kinh, mệt mỏi...Một chế độ ăn uống bất hợp lí cũng có thể là yếu tố gây ra đau đầu.

Sau đây là những thực phẩm bạn hãy tránh xa khi đang gặp rắc rối bởi các cơn đau đầu gây ra.

Pho mát

Tyramine là một hợp chất monoamine được tìm thấy trong các loại thực phẩm đã được ủ lên men như kimchi, dưa chua, thịt muối.... Mức độ cao của tyramines cũng có thể được tìm thấy trong thực phẩm hư hỏng.

Trong pho mát cũng chứa một lượng tyramine vô cùng dồi dào. Quan trọng hơn hết, tyramine là thủ phạm của chứng đau đầu. Nếu bạn thích ăn bánh mì kẹp thịt thì hãy cẩn thận với món phomat kèm trong bánh.

Bột ngọt ( mỳ chính)

Cách đây 50 năm, các nhà dinh dưỡng đã nhận thấy những triệu chứng không tốt do bột ngọt gây nên. Bột ngọt có thể gây ra những tổn thương não, dùng bột ngọt lâu dài có thể làm giảm tỉ lệ huyết sắc tố, giảm bạch cầu (tức giảm yếu sự đề kháng của cơ thể) v.v.... Các thí nghiệm trên chuột, bò và khỉ cho uống bột ngọt cho thấy bột ngọt dùng liều cao đã phá hủy các tế bào thần kinh của những sinh vật này.

Nhận biết được sự bất lợi cho sức khỏe của loại gia vị này, các bà nội trợ hãy hạn chế sử dụng mì chính để tránh được các cơn nhức đầu xảy ra với các thành viên trong nhà nhé.

Rượu bia

Chất cồn trong bia rượu có khả năng hút nước khá cao - đó là nguyên nhân khi bạn uống rượu bia bạn thường xuyên đi tiểu. Mỗi lần bạn đi vệ sinh trong lúc uống rượu bia, tình trạng mất nước trong cơ thể sẽ tăng lên. Tình trạng thiếu nước sẽ khiến lượng máu lưu thông tới não giảm làm cho bạn thấy khát nước, tim đập nhanh, đau đầu, choáng váng...

Do đó, trước khi uống rượu bia, bạn có thể ngăn ngừa cơn đau đầu do rượu bia gây ra bằng cách uống một cốc nước đầy và ăn một chút gì đó trước khi " nhậu" với bạn bè.

Thức ăn đóng hộp

Xúc xích, thịt nguội, dăm bông và nhiều món ăn chế biến sẵn, đóng hộp khác thường được sản xuất với chất nitrit. Đây là chất cần thiết để tăng sự bảo quản trong hộp kín. Tuy vậy, nitric có trong thực phẩm chế biến sẵn có tác dụng không tốt cho hệ thần kinh của cơ thể bởi chất này có thể làm giãn mạch máu và kích thích cơn đau đầu.

Café

Café có tác dụng kích thích hệ thần kinh và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Uống quá nhiều café sẽ hình thành thói quen và bạn sẽ dễ dàng bị nghiện loại thức uống này. Hệ thần kinh của bạn khi ấy sẽ phụ thuộc vào café, nếu không được đáp ứng đầy đủ, bạn sẽ bị đau nửa đầu.

Vì thế, bạn hãy sử dụng café một cách điều hòa. Mỗi ngày chỉ nên thưởng thức một tách café là đủ.

Theo Thúy Phượng (Tri thức trẻ)

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

3 loại thực phẩm là 'vua hại gan' không phải ai cũng biết3 loại thực phẩm là 'vua hại gan' không phải ai cũng biết
12:46:41 02/03/2025
Nhịn ăn gián đoạn kéo dài có hại gì?Nhịn ăn gián đoạn kéo dài có hại gì?
10:10:31 03/03/2025
Việt Nam có một 'thần dược' chống ung thư, kéo dài tuổi thọ, cứ ra chợ ra thấyViệt Nam có một 'thần dược' chống ung thư, kéo dài tuổi thọ, cứ ra chợ ra thấy
10:15:45 03/03/2025
Những sai lầm khi ăn sáng khiến bạn giảm cân thất bạiNhững sai lầm khi ăn sáng khiến bạn giảm cân thất bại
11:44:55 03/03/2025
6 cách tự nhiên giúp thoát khỏi cơn đau đầu do viêm xoang6 cách tự nhiên giúp thoát khỏi cơn đau đầu do viêm xoang
07:53:09 02/03/2025
5 món quen thuộc nhưng có thể là 'thủ phạm' gây tiêu chảy5 món quen thuộc nhưng có thể là 'thủ phạm' gây tiêu chảy
08:58:01 03/03/2025
Làm thế nào để nhân viên văn phòng có một giấc ngủ ngon?Làm thế nào để nhân viên văn phòng có một giấc ngủ ngon?
09:14:55 03/03/2025
Nhịn ăn sáng có giúp giảm cân không?Nhịn ăn sáng có giúp giảm cân không?
09:57:50 03/03/2025

Tin đang nóng

Hòa Minzy nhắn tin Facebook cho "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh, ngày hôm sau nhận được điều bất ngờHòa Minzy nhắn tin Facebook cho "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh, ngày hôm sau nhận được điều bất ngờ
21:47:59 03/03/2025
Cuộc hôn nhân ngắn nhất showbiz: Sao nữ bị chồng đánh sảy thai rồi vứt trên đường, ly dị sau 12 ngày cướiCuộc hôn nhân ngắn nhất showbiz: Sao nữ bị chồng đánh sảy thai rồi vứt trên đường, ly dị sau 12 ngày cưới
21:38:20 03/03/2025
1 Hoa hậu hàng đầu bị cúm và viêm phổi giống Từ Hy Viên, rơi vào tình trạng nguy hiểm chỉ sau 2 ngày phát bệnh1 Hoa hậu hàng đầu bị cúm và viêm phổi giống Từ Hy Viên, rơi vào tình trạng nguy hiểm chỉ sau 2 ngày phát bệnh
21:03:13 03/03/2025
Clip ô tô lao vào nhà dân, tông bay một phụ nữ đang ngồi xem điện thoạiClip ô tô lao vào nhà dân, tông bay một phụ nữ đang ngồi xem điện thoại
20:35:35 03/03/2025
Diễn viên Trúc Anh đã chia tay bạn trai đạo diễn?Diễn viên Trúc Anh đã chia tay bạn trai đạo diễn?
20:56:37 03/03/2025
Chỉ nhìn tư thế đi, Diệp Vấn đã tiên đoán về cái chết của Lý Tiểu LongChỉ nhìn tư thế đi, Diệp Vấn đã tiên đoán về cái chết của Lý Tiểu Long
20:10:27 03/03/2025
Hành tung kẻ đâm cảnh sát cơ động tử vong ở Vũng TàuHành tung kẻ đâm cảnh sát cơ động tử vong ở Vũng Tàu
22:39:18 03/03/2025
Bắt khẩn cấp nhóm đối tượng khiêng quan tài diễu phốBắt khẩn cấp nhóm đối tượng khiêng quan tài diễu phố
19:19:21 03/03/2025

Tin mới nhất

Vai trò quan trọng của Vitamin A trong phòng chống bệnh sởi

Vai trò quan trọng của Vitamin A trong phòng chống bệnh sởi

14:01:46 03/03/2025
Trong khi các giới chức y tế đang nỗ lực kiểm soát dịch, các bác sĩ nhấn mạnh hai giải pháp chính: tiêm vắcxin để ngăn ngừa bệnh và bổ sung vitamin A đối với những trường hợp đã nhiễm bệnh nhằm giảm nguy cơ biến chứng.
Cách ăn nghệ để kéo dài tuổi thọ

Cách ăn nghệ để kéo dài tuổi thọ

13:58:37 03/03/2025
Tôi đã trình bày về các tác dụng lâm sàng cũng như những nghi ngờ xung quanh nghệ, cả có cơ sở lẫn không có cơ sở, tại see.nf/ turmericskeptic. Lượng ăn khuyên dùng là một phần tư muỗng cà phê bột nghệ mỗi ngày.
Bộ phận này càng to sức khỏe càng nguy cấp

Bộ phận này càng to sức khỏe càng nguy cấp

12:08:13 03/03/2025
Nhiều nghiên cứu cho thấy, độ lớn của vòng hai tỷ lệ thuận với nguy cơ tiểu đường. Đặc biệt, những người có vòng bụng lớn ngay cả khi không thừa cân toàn thân vẫn có nguy cơ cao mắc bệnh do tích tụ mỡ nội tạng quá mức.
10 thói quen khiến thận hỏng nhanh

10 thói quen khiến thận hỏng nhanh

12:06:42 03/03/2025
Ăn quá nhiều đường góp phần gia tăng nguy cơ béo phì. Béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao và tiểu đường, 2 nguyên nhân hàng đầu gây suy thận.
Phòng tránh hữu hiệu các bệnh thường gặp vào mùa Xuân

Phòng tránh hữu hiệu các bệnh thường gặp vào mùa Xuân

12:06:03 03/03/2025
Lạnh là yếu tố kích thích phế quản xuất tiết niêm dịch, ứ đọng trong các phế quản giãn là môi trường thuận lợi cho cho nhiễm khuẩn phát triển. Điều đó lý giải vì sao mùa Đông - Xuân tỉ lệ người bị bệnh này tăng rõ rệt.
Số ca mắc sởi tại Hà Nội tiếp tục gia tăng trong thời tiết ẩm

Số ca mắc sởi tại Hà Nội tiếp tục gia tăng trong thời tiết ẩm

12:05:14 03/03/2025
Các Trung tâm Y tế quận, huyện, thị xã tiếp tục triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng bệnh sởi trên địa bàn cho đối tượng từ đủ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi theo chỉ đạo của UBND thành phố, Sở Y tế Hà Nội và CDC Hà Nội.
Xạ đen có mấy loại, loại nào dùng chữa bệnh tốt nhất?

Xạ đen có mấy loại, loại nào dùng chữa bệnh tốt nhất?

10:06:03 03/03/2025
Xạ đen trước đây còn được gọi là dây gối Ấn Độ là một loại thảo dược quý, được trồng ở nhiều vùng tại nước ta. Người dân từ lâu vẫn có thói quen sử dụng xạ đen để chữa nhiều bệnh tật, từ đơn giản đến phức tạp.
3 thói quen dễ gây đột quỵ

3 thói quen dễ gây đột quỵ

09:54:00 03/03/2025
Lối sống ảnh hưởng rất nhiều đến nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở những người trẻ tuổi. Những lý do này đã được cảnh báo rất nhiều nhưng dường như giới trẻ vẫn quá thờ ơ và chưa nhận thức rõ được những nguy hiểm của nó.
Vatican: Giáo hoàng Francis ổn định, không còn dùng máy thở

Vatican: Giáo hoàng Francis ổn định, không còn dùng máy thở

09:29:58 03/03/2025
Hôm nay, tình trạng lâm sàng của Đức Thánh Cha vẫn ổn định. Giáo hoàng không cần dùng máy thở không xâm lấn mà chỉ cần oxy lưu lượng cao bổ sung. Ngài không bị sốt" - theo Vatican.
Chế độ ăn tốt cho tim mạch

Chế độ ăn tốt cho tim mạch

09:26:44 03/03/2025
Việc đánh giá khẩu phần ăn là một kỹ năng có thể học được. Bạn có thể cần sử dụng cốc và thìa đo lường hoặc cân ban đầu, dần bạn sẽ dễ dàng đo lường khẩu phần hơn.
7 thực phẩm tốt cho sức khỏe nên ăn hàng ngày

7 thực phẩm tốt cho sức khỏe nên ăn hàng ngày

08:59:30 03/03/2025
So với các loại cá lớn hơn, cá mòi chứa ít thủy ngân hơn, giúp giảm nguy cơ ngộ độc thủy ngân. Cá mòi có thể được ăn trực tiếp từ hộp, thêm vào salad, bánh mì hoặc các món xào. Có thể nướng, chiên hoặc áp chảo cá mòi tươi.
Người đàn ông ngã gục khi tập thể dục buổi sáng, bác sĩ cảnh báo 1 điều

Người đàn ông ngã gục khi tập thể dục buổi sáng, bác sĩ cảnh báo 1 điều

12:31:23 02/03/2025
Nhóm cứu hộ tại Bệnh viện Từ Tế Đài Bắc đã kịp thời cấp cứu cho bệnh nhân. Các bác sĩ sử dụng ECMO (tim phổi nhân tạo) để giữ mạng sống cho người bệnh. Sau 8 ngày điều trị, ông Trần đã xuất viện về nhà.

Có thể bạn quan tâm

Ngoại trưởng Pháp: Kế hoạch của Tổng thống Macron là 'liều thuốc thử' với Nga

Ngoại trưởng Pháp: Kế hoạch của Tổng thống Macron là 'liều thuốc thử' với Nga

Thế giới

04:59:50 04/03/2025
Sau phát biểu của Tổng thống Pháp chỉ 1 ngày, Ngoại trưởng nước này Jean-Noel Barrot cảnh báo rằng tiền tuyến của Ukraine đang ngày càng tiến gần đến chúng ta .
Từ 3/3 - 10/3: 3 con giáp "thổi bay" khó khăn, tài vận bỗng hanh thông rực rỡ, tiền bạc, công danh đều hài lòng

Từ 3/3 - 10/3: 3 con giáp "thổi bay" khó khăn, tài vận bỗng hanh thông rực rỡ, tiền bạc, công danh đều hài lòng

Trắc nghiệm

00:39:41 04/03/2025
Trong những ngày tới, 3 con giáp này lội ngược dòng khó khăn, tiền bạc lẫn công việc đều hanh thông.Top 5 con giáp đường tài vận rực rỡ tháng 3: Công việc gặt hái được nhiều thành tựu
Mỹ nhân Trung Quốc đi tuyên truyền phim mới mà đẹp hết phần thiên hạ: Nhan sắc như nữ thần không một điểm chê

Mỹ nhân Trung Quốc đi tuyên truyền phim mới mà đẹp hết phần thiên hạ: Nhan sắc như nữ thần không một điểm chê

Hậu trường phim

23:53:43 03/03/2025
Trong trang phục nữ tính, sang trọng, tôn lên vẻ ngoài hoàn hảo, Bạch Lộc toát lên thần thái như một nữ thần ngoài đời thực khiến khán giả không thể rời mắt.
Phim Trung Quốc "ngọt như mía lùi" ai xem cũng cười tủm tỉm: Nam chính đẹp ngây ngất, con kiến bò qua cũng phải kinh ngạc

Phim Trung Quốc "ngọt như mía lùi" ai xem cũng cười tủm tỉm: Nam chính đẹp ngây ngất, con kiến bò qua cũng phải kinh ngạc

Phim châu á

23:51:35 03/03/2025
Yêu Em giống như một bản tình ca nhẹ nhàng, yên ả, tình cảm của cặp đôi chính cứ nhẹ nhàng phát triển, mang đến những cảm giác ngọt ngào, hạnh phúc và chữa lành cho khán giả.
Gil Lê - Xoài Non dọn về ở chung nhà?

Gil Lê - Xoài Non dọn về ở chung nhà?

Sao việt

23:46:06 03/03/2025
Sau thời gian úp mở, Gil Lê và Xoài Non gần như đã ngầm xác nhận chuyện tình cảm khi liên tục xuất hiện cùng nhau, dành cho nhau những cử chỉ tình tứ.
Song Joong Ki đỡ mất mặt trước Song Hye Kyo

Song Joong Ki đỡ mất mặt trước Song Hye Kyo

Sao châu á

23:40:20 03/03/2025
Song Joong Ki nở mày nở mặt với chức danh Đại sứ Hiệp hội golf Hoàng gia Anh sau thất bại của bom xịt Bogota: City Of The Lost.
Muốn ly hôn, Cardi B đối mặt với điều kiện 'khó nhằn' từ chồng cũ

Muốn ly hôn, Cardi B đối mặt với điều kiện 'khó nhằn' từ chồng cũ

Sao âu mỹ

23:26:39 03/03/2025
Cardi B đang tìm cách thúc đẩy quá trình ly hôn. Tuy nhiên mọi chuyện có vẻ không dễ dàng, bởi nam rapper sinh năm 1991 đang đưa ra những yêu cầu khiến Cardi B không thể chấp nhận.
Vì sao Hòa Minzy gây sốt?

Vì sao Hòa Minzy gây sốt?

Nhạc việt

23:19:28 03/03/2025
Không đơn thuần là một sản phẩm âm nhạc, Bắc Bling còn là cách giọng ca sinh năm 1995 bày tỏ tình yêu, niềm tự hào về văn hóa, con người tại quê hương.
Ốc Thanh Vân tái xuất gameshow, tiết lộ chuyện chăm sóc mẹ ruột, mẹ chồng

Ốc Thanh Vân tái xuất gameshow, tiết lộ chuyện chăm sóc mẹ ruột, mẹ chồng

Tv show

23:16:30 03/03/2025
Ngoài việc tham gia các sự kiện giải trí, tái xuất ở sân khấu kịch thì mới đây, bà mẹ 3 con gây chú ý khi góp mặt trong chương trình Chị em gỡ rối.
Truy bắt nhanh các đối tượng sử dụng hung khí giải quyết mâu thuẫn

Truy bắt nhanh các đối tượng sử dụng hung khí giải quyết mâu thuẫn

Pháp luật

22:36:34 03/03/2025
Nguyễn Thanh Quang (SN 2009, trú phường Mỹ Phước, TP Long Xuyên) và Đặng Văn Kiệt có mâu thuẫn dẫn đến đánh nhau từ trước.
Sao nữ hạng A "số nhọ" từ Grammy đến Oscar: Biểu diễn xuất sắc vẫn ra về trắng tay

Sao nữ hạng A "số nhọ" từ Grammy đến Oscar: Biểu diễn xuất sắc vẫn ra về trắng tay

Nhạc quốc tế

21:58:57 03/03/2025
Giọng ca trời phú của bộ đôi Cynthia Erivo - Ariana Grande toả sáng trên sân khấu Oscar, mang đến màn hoà giọng tuyệt vời, tràn đầy cảm xúc.