Nhiều F0 nặng vượt ‘bão cytokine’
Sau hơn 10 ngày điều trị tích cực và lọc máu liên tục vì “ bão cytokine”, ba nam bệnh nhân Covid-19 nguy kịch đã hồi phục ngoạn mục.
Bệnh nhân trẻ tuổi nhất, 33 tuổi, ngụ quận Gò Vấp. Anh có kết quả xét nghiệm dương tính Covid-19, khi test nhanh trước khi vào viện để chăm sóc mẹ ốm tại Bệnh viện Xuyên Á. Lúc này bệnh nhân không có triệu chứng ho sốt, chỉ hơi mỏi cơ, sức khỏe hoàn toàn ổn định, nồng độ oxy máu (SpO2) đạt 99%, được chẩn đoán mắc Covid 19 thể nhẹ.
Tuy nhiên đến ngày 6/9, (sau nhập viện 7 ngày), bệnh nhân bắt đầu khó thở, SpO2 tụt còn 94%, nghe phổi ran nổ (dấu hiệu xẹp phổi), hình ảnh X-quang cho thấy phổi tổn tương hai đáy. Bệnh nhân được điều trị viêm phổi Covid-19 với thở oxy, dùng thuốc corticoid, kháng đông, kháng sinh.
Đến ngày 9/9, bệnh nhân khó thở nhiều hơn, thở nhanh 35 lần/phút, bứt rứt, hốt hoảng, tổn thương phổi tiến triển nhiều hơn, xét nghiệm chỉ điểm bão cytokine. Bệnh nhân được lọc máu hấp phụ trong hai ngày liên tục. Sau lọc máu bệnh nhân giảm khó thở, khỏe hơn, nhịp thở êm và giảm nhu cầu oxy, hình ảnh X-quang phổi thấy tổn thương giảm hẳn. Bệnh nhân tiếp tục được lọc máu ngày 12/9 và đang tiến triển tốt.
Hai nam bệnh nhân khác, 48 tuổi, ngụ quận Tân Bình và 51 tuổi, ngụ huyện Bình Chánh, không có bệnh nền. Cả hai được đưa đến Bệnh viện Xuyên Á trong tình trạng viêm phổi do Covid-19 mức độ nặng, suy hô hấp, SpO2 tụt. Họ được điều trị tích cực, bệnh cảnh vẫn tiến triển nặng hơn, phổi tổn thương thêm, khó thở nặng phải thở oxy lưu lượng cao. Các xét nghiệm cho thấy họ bị “bão cytokine”, có chỉ định lọc máu hấp phụ cytokine nhiều ngày. Riêng F0 51 tuổi nặng hơn, phải điều trị kết hợp kháng sinh chống bội nhiễm, thở máy.
May mắn, các bệnh nhân đáp ứng điều trị, vượt “bão cytokine” thành công, giảm dần hỗ trợ oxy và hồi phục sức khỏe, xuất viện.
Nam bệnh nhân 33 tuổi chụp ảnh cùng bác sĩ khi đã vượt “bão cytokine” thành công. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Video đang HOT
Bác sĩ Vũ Lệ Anh, Trưởng Khoa điều trị Covid-19, Bệnh viện Xuyên Á, ngày 19/9 cho biết, “bão cytokine” phổ biến trong Covid-19. Bão xảy ra khi cơ thể đáp ứng miễn dịch thái quá để chống lại virus, tạo ra lượng lớn các chất trung gian gây viêm, kích hoạt đông máu, khiến tổn thương đa tạng và tử vong nhanh chóng. Lọc máu hấp phụ là kỹ thuật cao, dùng màng lọc đặc biệt có chức năng hấp phụ các cytokine ngay lập tức, nhằm giảm tổn thương các cơ quan do các chất trung gian viêm cơ thể tạo ra.
Theo bác sĩ Lệ Anh, bệnh viện điều trị rất nhiều ca F0 nặng, nguy kịch, như ba bệnh nhân trên đều trẻ (dưới 65 tuổi), không có bệnh lý nền nhưng khi mắc Covid-19 thì rất nặng, nguy cơ tử vong cao. Do đó, việc điều trị, chăm sóc cho bệnh nhân cần tổng hợp các phác đồ, như hồi sức tích cực, theo dõi sát sao, chăm sóc toàn diện, miễn dịch thụ động, bổ trợ nâng cao thể trạng. Từ đó, phát hiện sớm các dấu hiệu trở nặng, để can thiệp kịp thời, nâng cao cơ hội sống và hồi phục cho người bệnh.
Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á là một trong số các cơ sở y tế tư nhân đầu tiên tại TP HCM tham gia “chia lửa” chống dịch cùng thành phố. Đơn vị hoạt động theo mô hình bệnh viện “tách đôi” với 125 giường Covid-19, hoạt động từ ngày 6/8. Bệnh viện đã điều trị khoảng 900 bệnh nhân Covid-19, trong đó hàng trăm ca nặng phải đưa vào hồi sức tích cực. Đến nay, khoảng 600 bệnh nhân đã được xuất viện, các trường hợp còn điều trị đa phần diễn tiến tốt.
Điều trị 'bão cytokine' như thế nào
Để làm dịu "bão cytokine" ở người bệnh Covid-19, các bác sĩ sử dụng thuốc viêm khớp dạng thấp tocilizumab, thuốc huyết áp hoặc thiết bị lọc máu loại bỏ cytokine dư thừa.
Sau gần hai năm đại dịch, giới khoa học nhận định Covid-19 là bệnh khó lường. Ban đầu, nó chủ yếu ảnh hưởng đến người cao tuổi, có bệnh nền như tiểu đường, béo phì hoặc hô hấp. Thời gian sau, nhiều bệnh nhân Covid trẻ tuổi, khỏe mạnh, có triệu chứng khởi phát tương đối nhẹ, song chuyển nặng nhanh chóng và tử vong đột ngột.
Nguyên nhân của tình trạng này là hội chứng giải phóng cytokine, còn gọi là "cơn bão cytokine". Đây là hiện tượng hệ miễn dịch phản ứng quá mẫn cảm với mầm bệnh, cuối cùng quay ngược lại tấn công các tế bào khỏe mạnh của cơ thể, gây tổn thương đa tạng.
Gần một năm qua, đội ngũ y tế nhận ra rằng chìa khóa để cứu sống bệnh nhân Covid-19 là làm dịu "cơn bão cytokine". Dựa trên lý thuyết này, ít nhất 10 loại thuốc được đưa vào điều trị hoặc thử nghiệm.
Một trong số đó là tocilizumab , thuốc trị viêm khớp dạng thấp, được bán dưới tên thương mại là Actemra.
Ngày 11/2, các nhà khoa học Anh thông báo thuốc hiệu quả với bệnh nhân Covid-19, dựa trên thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn. Họ phát hiện tocilizumab tác dụng làm giảm nguy cơ tử vong, rút ngắn thời gian thở máy và nằm viện của bệnh nhân. Nếu khả quan, đây là loại thuốc thứ hai hiệu quả trong giảm tỷ lệ tử vong do Covid-19, sau dexamethasone. Ngày 24/6, FDA phê duyệt khẩn cấp tocilizumab.
Trung Quốc, Italy là những nước đầu tiên điều trị cho người bệnh Covid-19 bằng tocilizumab. Các bác sĩ nhận ra dấu hiệu sốc cytokine thông qua biểu hiện sốt, tim đập nhanh cũng như hạ huyết áp.
Thuốc có tác dụng ngăn chặn một loại cytokine gọi là interleukin-6 (IL-6). Các nghiên cứu trước đó chỉ ra rằng lượng IL-6 cao dẫn đến tình trạng suy hô hấp và tử vong. Tocilizumab có tác dụng làm giảm những triệu chứng này.
Các loại thuốc tương tự ngăn chặn hoạt động của những cytokine cụ thể cũng cho kết quả đầy hứa hẹn. Thuốc kineret, có tác dụng vô hiệu hóa phân tử khác là IL-1 được đưa vào thử nghiệm điều trị Covid-19.
Giải pháp hiệu quả hơn so với ngăn chặn một loại cytokine đơn lẻ là phá vỡ chu kỳ viêm nhiễm. Ví dụ, thuốc huyết áp có thể điều chỉnh phản ứng miễn dịch của cơ thể. Năm ngoái, các nhà khoa học đã thử nghiệm prazosin như liệu pháp điều trị Covid-19 sớm ở bệnh nhân, trước khi bệnh tiến triển nặng hơn.
CytoSorb, thiết bị lọc cytokine dư thừa trong máu bệnh nhân. Ảnh: NY Times
Trong một báo cáo trên tạp chí Science Immunology, các nhà khoa học xác định thuốc trị ung thư calquence , do AstraZeneca sản xuất, có thể cắt đứt nguồn cung cấp cytokine của cơ thể.
Tiến sĩ Louis Staudt, nhà khoa học tại Viện Ung thư Quốc gia, một trong những thanh tra của nghiên cứu, nhận định calquence là liệu pháp điều trị tận gốc, xử lý lượng cytokine giải phóng quá mức ngay từ nguồn.
Nghiên cứu ở quy mô nhỏ và không có nhóm đối chứng, kết quả vẫn hứa hẹn. Sau khoảng hai tuần điều trị, 8 trên 11 bệnh nhân đang dùng oxy và hai trên 8 người phải thở máy đã tự thở hoặc được xuất viện.
Theo tiến sĩ Staudt, những hiểu biết thu được từ Covid-19 cho phép các nhà khoa học nghiên cứu sâu hơn về hội chứng bão cytokine.
Đại dịch cũng giúp một số liệu pháp trở nên phổ biến hơn. Năm ngoái, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cho phép sử dụng CytoSorb , một thiết bị lọc cytokine ở người mắc Covid-19.
Cơ chế của nó là hút máu ra khỏi cơ thể bệnh nhân, lọc bỏ các cytokine dư thừa sau đó bơm máu sạch trở lại. Mỗi CytoSorb có kích thước bằng ly uống nước, có thể lọc toàn bộ lượng máu của cơ thể khoảng 70 lần trong 24 giờ.
Châu Âu đã bán và sử dụng CytoSorb rộng rãi từ năm 2013. Ở Mỹ, thiết bị này chỉ được phép dùng cho người không còn lựa chọn khác. Hiện tại, CytoSorb chỉ điều trị cho bệnh nhân Covid-19 nặng, suy hô hấp.
Thông thường, bệnh nhân nhiễm trùng huyết cần tối đa ba hộp CytoSorb, một hộp mỗi ngày với giá 1.200 USD. Song bệnh nhân Covid-19 có lượng cytokine giải phóng quá lớn, phải trải qua hàng chục chu kỳ lọc máu, cần hai hộp mỗi ngày.
F0 trẻ dễ gặp 'bão cytokine' Hiện tượng "bão cytokine" - phản ứng miễn dịch thái quá, chủ yếu ảnh hưởng đến người trẻ tuổi, khỏe mạnh, gây tổn thương phổi, gan và có thể dẫn đến tử vong. Trong làn sóng lây nhiễm Covid-19 thứ hai hồi giữa năm nay, bệnh viện tại Ấn Độ có nhiều bệnh nhân dưới 50 tuổi, khỏe mạnh và không bệnh nền....