‘Nhiễm độc botulinum là thảm họa với bất cứ ai’

Theo bác sĩ Trần Văn Phúc, chúng ta cần hiểu rõ về botulinum để bảo vệ bản thân và gia đình. Nếu bạn có kiến thức, tất cả món ăn đều an toàn.

Zing đăng tải bài viết của bác sĩ Trần Văn Phúc, khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Xanh Pôn, Hà Nội, về tình hình nhiễm độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum tại Mỹ hiện nay.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật (CDC) Mỹ, trung bình mỗi năm, quốc gia này có 160 trường hợp ngộ độc botulinum. Trong đó, trẻ nhũ nhi chiếm 72%. Tỷ lệ tử vong chung từ 5 đến 10%.

Tại sao trẻ nhũ nhi ngộ độc botulinum?

Câu trả lời là trong mật ong chứa nha bào vi khuẩn Clostridium botulinum. Theo nghiên cứu định lượng ở Mỹ, các mẫu mật ong có khả năng gây bệnh, mỗi gram có 5-70 nha bào vi khuẩn.

Khi trẻ nhũ nhi ăn phải nha bào trong mật ong, dạ dày của bé ít axit nên chúng có điều kiện nảy mầm. Vi khuẩn Clostridium botulinum phát triển tạo ra độc tố botulinum.

Biểu hiện bệnh ở trẻ nhũ nhi cũng khác người lớn. Thời gian khởi bệnh ước tính khoảng 3-30 ngày, tính từ thời điểm trẻ ăn phải nha bào.

Các dấu hiệu chính gồm yếu cơ, mí mắt rũ xuống, nhắm như ngủ, táo bón. Đôi khi, trẻ không đi ngoài trong vài ngày. Bệnh nhi bú kém hoặc bỏ bú, hay cáu gắt, kêu khóc bất thường cũng là triệu chứng của ngộ độc. Giai đoạn muộn, trẻ khó thở, suy hô hấp, ngừng thở và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Trẻ nhũ nhi chiếm 72% bệnh nhân ngộ độc botulinum tại Mỹ. Ảnh: Planetesante.

Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã đưa ra khuyến cáo trẻ dưới một tuổi không nên ăn mật ong và các sản phẩm chứa mật ong, bao gồm cả việc bôi chúng vào núm vú. Châu Âu và các quốc gia phát triển khác ở châu Á cũng khuyến cáo tương tự.

Đó là kinh nghiệm Việt Nam nên tham khảo. Theo quan sát của tôi, các bà mẹ hay sử dụng mật ong đánh tưa lưỡi cho con. Họ dùng mật ong kết hợp quả quất cho trẻ bị ho. Ngoài ra, phụ nữ cũng thường bôi mật ong vào ngực cho con chịu bú mẹ. Vì vậy, các bác sĩ nhi khoa cần chú ý tới khả năng trẻ ngộ độc botulinum.

Nhiễm độc botulinum là thảm họa với bất cứ ai. Khi không may nhiễm độc, thời gian nằm viện kéo dài 30-100 ngày. Ngộ độc nặng gây liệt cơ hô hấp. Suốt thời gian này, người bệnh phải dùng máy thở, nguy cơ nhiễm trùng cơ hội như viêm phổi, đường tiết niệu, nhiễm khuẩn huyết rất cao. Điều trị phục hồi chức năng các di chứng liệt cũng tốn nhiều thời gian. Khoảng một năm tiếp theo, hầu hết bệnh nhân hồi phục thần kinh hoàn toàn.

Tỷ lệ ngộ độc botulinum ở Mỹ được cho là khá thấp, trung bình khoảng 160 ca bệnh mỗi năm. Các chuyên gia cho rằng đó là kết quả của giáo dục và nhận thức về bảo quản cũng như xử lý thực phẩm đúng cách.

Thu hồi sản phẩm không an toàn

Hàng năm, Mỹ liên tục thu hồi nhiều sản phẩm thức ăn chế biến sẵn. Năm 2007, 8 bệnh nhân phải vào viện điều trị do ngộ độc botulinum, xảy ra ở bang Indiana (2 trường hợp), Texas (3 trường hợp) và Ohio (3 trường hợp). Độc tố botulinum type A được xác định trong tương ớt. Công ty đã thu hồi 111 triệu lon tương ớt.

FDA đã kiểm tra các nhà máy khác có hệ thống đóng hộp tương tự. Họ cũng đưa ra cảnh báo cho ngành công nghiệp về sự nguy hiểm của Clostridium botulinum và tầm quan trọng khi tuân thủ các quy định sản xuất thực phẩm đóng hộp.

Tháng 6, Mỹ đã thu hồi tất cả phô mai của Công ty Primula. Công ty Primula phát hiện sản phẩm phô mai của mình bị nhiễm Clostridium botulinum nên chủ động thu hồi sản phẩm tại Mỹ, châu Âu, các quốc gia ở châu Á như Singapore, Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Hình ảnh vi khuẩn Clostridium botulinum. Ảnh: Tn.gov

Mỗi năm, Mỹ có hàng trăm công ty chế biến thực phẩm phải thu hồi sản phẩm. Bởi sau khi kiểm tra, chính những công ty đó hoặc cơ quan chức năng thấy không đảm bảo an toàn. Các quốc gia châu Âu và một số nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore cũng tương tự.

Botulinum là độc tố nguy hiểm nhất thế giới. Nó đứng số một và mức độ độc gấp 10.000 lần Kali xyanua. Nguyên tố phóng xạ nguy hiểm nhất là Polonium cũng không thể so sánh với độc tố này.

Chúng ta cần hiểu rõ về botulinum để không sợ chúng. Không có món ăn nào trở nên an toàn nếu chúng ta thiếu hiểu biết. Ngược lại, nếu hiểu biết, mọi món ăn đều an toàn. Muốn phòng tránh ngộ độc botulinum, chúng ta cần hiểu biết về chúng, nhận ra triệu chứng sớm, kịp thời đến cơ sở y tế để được cấp cứu.

Tài liệu tham khảo:

https://www.cdc.gov/botulism/surv/2017/index.html

https://www.cdc.gov/botulism/surveillance.html

https://www.fda.gov/…/honey-pacifiers-suspected-texas…

https://www.jpeds.com/article/S0022-3476(79)80863-X/pdf

https://www.fda.gov/…/mill-stream-corp-sullivan-harbor…

https://www.fda.gov/…/awers-inc-recalls-grained-salmon…

https://www.fda.gov/…/voluntarily-recalls-grained…

https://www.fda.gov/…/roland-foods-llc-initiates…

https://www.fda.gov/…/roland-foods-llc-initiates…

https://www.fda.gov/…/mill-stream-corp-sullivan-harbor…

https://www.food.gov.uk/…/alert/fsa-prin-29-2020-update-1

https://www.fsai.ie/…/food…/primula_cheese_spreads.html

https://www.sfa.gov.sg/…/sfa-media-release—recall-of…

http://www.favv-afsca.fgov.be/…/rap…/2020/2020-06-19.asp

https://www.cfs.gov.hk/english/press/20200619_8000.html