Nhanh chóng bảo vệ thương hiệu gạo Việt

Sau vụ việc 4 doanh nghiệp Mỹ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ST25 tại thị trường Mỹ vào năm 2020, mới đây, lại có 1 doanh nghiệp nộp đơn đăng ký nhãn hiệu ST24, ST25 kèm nội dung: “Gạo, gạo ngon nhất thế giới” tại Australia.

Sự việc này tiếp tục khẳng định việc cần nhanh chóng bảo vệ thương hiệu gạo Việt trên thị trường thế giới.

Nếu để doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ thành công nhãn hiệu ST25, doanh nghiệp Việt Nam sẽ không được dùng nhãn hiệu gạo này ở Mỹ và Australia; nếu muốn xuất khẩu gạo ST25 sang các thị trường này, phải được sự chấp thuận của doanh nghiệp đã đăng ký nhãn hiệu, đồng nghĩa với việc ST25 sẽ bị mất thị trường.

Ông Vũ Xuân Trường, chuyên gia thương hiệu – Viện Nghiên cứu chiến lược cạnh tranh và thương hiệu – BCSI cho hay, nếu ST25 đang gặp vấn đề nêu trên thì đó là điều không có gì mới. Lĩnh vực nông sản của chúng ta đã có rất nhiều trường hợp tương tư như cà phê Trung Nguyên, kẹo dừa Bến Tre, cà phê Buôn Ma Thuột…

Cần nhanh chóng xây dựng và bảo vệ thương hiệu gạo Việt Nam

Đối với các thương hiệu nông sản nổi tiếng, chúng ta mới đặt được nền móng ban đầu, còn việc xây dựng và phát triển thương hiệu chưa làm được nhiều. Thực tế cho thấy việc bảo vệ thương hiệu nông sản ở nước ta còn tồn tại rất nhiều bất cập. Những vụ việc như đánh mất những chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu hàng hóa nông sản không còn là câu chuyện mới nhưng làm thế nào để hạn chế tình trạng này là vấn đề không đơn giản.

Theo thống kê của Cục Sở hữu trí tuệ, hiện nay có khoảng hơn 20% nhãn hiệu nông sản Việt Nam được đăng ký, tình trạng các nhãn hiệu hàng hóa bị xâm phạm ngày càng tăng. Trong thời gian vừa qua, nhiều thương hiệu nông sản nổi tiếng bị đánh cắp là minh chứng rõ ràng cho vấn đề này. “Bảo hộ sở hữu trí tuệ có một nguyên tắc cơ bản là bảo hộ theo lãnh thổ. Vì vậy, nhãn hiệu của chúng ta được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam thì chỉ có giá trị bảo hộ tại Việt Nam, không được bảo hộ tại lãnh thổ nước khác. Việc chúng ta không đăng ký ở một nước khác đồng nghĩa với khả năng nhãn hiệu (hay chỉ dẫn địa lý) của chúng ta có thể bị đăng ký bởi một doanh nghiệp nước họ và họ trở thành chủ sở hữu nhãn hiệu, độc quyền sở hữu nhãn hiệu đó cho sản phẩm đã được đăng ký. Do đó các doanh nghiệp cần chủ động xác định, chọn thị trường tiêu thụ quan trọng ở nước ngoài để đăng ký sở hữu trí tuệ cho những sản phẩm của mình” – ông Trường cho hay.

Năm 2020, Việt Nam xuất khẩu hơn 6,15 triệu tấn gạo trị giá 3,07 tỷ USD, giảm 1,9% về lượng, nhưng tăng 11,2% về trị giá so với năm 2019. 4 tháng đầu năm 2021, xuất khẩu gạo của cả nước đạt trên 1,93 triệu tấn, thu về trên 1,07 tỷ USD, giảm 6,4% về lượng nhưng tăng 8,2% về trị giá so với 4 tháng năm 2020. Giá xuất khẩu trung bình tăng 15,6%, đạt 543,4 USD/tấn.

Một loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, gần đây nhất là UKVFTA, có hiệu lực đã mở đường cho nông sản Việt, trong đó có mặt hàng gạo, để gia tăng xuất khẩu vào các thị trường khó tính như EU, Anh, Australia, Canada… Thương hiệu gạo được thừa nhận sẽ giúp các doanh nghiệp thuận đường xuất khẩu, bán được giá cao. Do đó, tăng cường liên kết để giữ được thương hiệu gạo Việt là mục tiêu sống còn của các doanh nghiệp.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Australia, ngay khi biết tin doanh nghiệp Australia đăng ký bảo hộ nhãn hiệu gạo ST24, ST25, cơ quan này đã gửi công văn, tài liệu, hình ảnh đến Văn phòng Sở hữu trí tuệ Australia (IP Australia) để làm rõ giống lúa tên ST24, ST25 là do Việt Nam nghiên cứu, sản xuất thành công và đã được cấp bằng bảo hộ tại Việt Nam. Bước đầu trao đổi với lãnh đạo Công ty T&L Global Foods Supply PTY Ltd., Thương vụ ghi nhận, doanh nghiệp này có thiện chí và cho biết sẽ kiểm tra lại sự việc với bộ phận thương hiệu của công ty.

Thương vụ Việt Nam tại Australia cũng nhấn mạnh, tới đây, Thương vụ sẽ cùng với ông Hồ Quang Cua – “tác giả” của loại gạo ngon nhất thế giới năm 2019 – đẩy nhanh các thủ tục liên quan đến việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu gạo ST24, ST25, bởi nếu không phải T&L Global Foods Supply PTY Ltd., thì sớm hay muộn cũng sẽ có doanh nghiệp khác thực hiện các việc làm tương tự.

Ông Vũ Xuân Trường khẳng định, vấn đề xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản là trách nhiệm của các doanh nghiệp, các tổ chức tập thể của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu chỉ riêng các doanh nghiệp thì chưa đủ mà cần có sự quan tâm của các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương và trung ương. Thực tế cho thấy, việc nhận thức vấn đề sở hữu trí tuệ ở nước ta còn rất hạn chế, đa số người dân chưa thấy được tầm quan trọng của việc đăng ký bảo hộ sỡ hữu trí tuệ cho các sản phẩm của mình. Mặt khác, sản xuất nông sản ở nước ta vẫn chủ yếu theo hình thức đơn lẻ nên để người nông dân tự đăng ký, quản lý và khai thác thương hiệu là rất khó khăn.

Chính vì vậy, các cơ quan chức năng, mà cụ thể là Cục Sở hữu Trí tuệ và các Sở Khoa học – Công nghệ địa phương nên hướng dẫn hỗ trợ về thủ tục đăng ký. Cùng với đó, các công ty, văn phòng đại diện sở hữu công nghiệp có thể cung cấp các dịch vụ tiến hành thủ tục cần thiết để nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý dùng cho nông sản nổi tiếng ở nước ta được đăng ký ở những nước cần thiết. “Một điều rất quan trọng trong việc bảo hộ thương hiệu là khi có trường hợp các nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý của ta bị doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ chúng ta không nên đưa ra các thông tin, nhận định quan ngại trên các phương tiện thông tin đại chúng quá nhiều. Việc cần làm là các cơ quan quản lý nhà nước phải cùng với các doanh nghiệp, các địa phương tìm hiểu, nghiên cứu và triển khai các biện pháp phù hợp, kịp thời để bảo vệ thương hiệu sản phẩm có nguy cơ bị mất” – ông Trường khuyến cáo