Nguyên nhân Honduras cảnh báo trục xuất binh sĩ Mỹ

Honduras cảnh báo sẽ yêu cầu binh sĩ Mỹ rời khỏi nước này để trả đũa nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump trục xuất hàng loạt người nhập cư không giấy tờ.

Người di cư chờ vượt qua khu vực biên giới Mexico – Mỹ ở Ciudad Juarez (Mexico), ngày 4/6/2024. Ảnh: AA/TTXVN

Kế hoạch của Tổng thống đắc cử Trump có thể ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn người nhập cư Honduras. Trong khi đó, căn cứ quân sự của Mỹ tại Honduras lại vô cùng quan trọng với Washington.

Vậy việc cảnh cáo qua lại giữa Mỹ và quốc gia láng giềng Honduras thực sự có tác động như thế nào?

Lập luận của Honduras

Trong thông điệp mừng năm mới, Tổng thống Honduras Xiomara Castro cảnh cáo sẽ xem xét lại hợp tác quân sự của nước này với Mỹ nếu Tổng thống đắc cử Trump thực hiện lệnh trục xuất hàng loạt người nhập cư không giấy tờ.

Bà Castro tuyên bố rằng các cơ sở quân sự của Mỹ tại Honduras, đặc biệt là căn cứ không quân Soto Cano, sẽ “mất hết lý do tồn tại” nếu việc trục xuất hàng loạt xảy ra.

Tổng thống Castro cũng nhân cơ hội này chỉ trích sự hiện diện lâu dài của quân đội Mỹ trên lãnh thổ Honduras nói chung: “Chúng ta sẽ phải cân nhắc thay đổi chính sách hợp tác với Mỹ, đặc biệt là trong lĩnh vực quân sự. Nhiều thập niên qua, họ duy trì các căn cứ quân sự trên lãnh thổ của chúng ta mà không trả một xu nào”.

Căn cứ không quân Soto Cano của quân đội Mỹ tại Honduras đi vào hoạt động từ những năm 80 của thế kỷ trước. Có khoảng 1.000 quân nhân và nhân viên dân sự Mỹ đồn trú tại căn cứ Soto Cano. Đây cũng là một trong số ít địa điểm các máy bay lớn có thể hạ cánh, giữa Mỹ và Colombia. Căn cứ này đóng vai trò là điểm xuất phát chính để Mỹ triển khai quân nhanh chóng trong khu vực, bao gồm cả nhiệm vụ cứu trợ thiên tai và viện trợ, cũng như cho các hoạt động chống ma túy.

Vị trí của căn cứ Soto Cano gần với các hành lang buôn bán ma túy ở Trung và Nam Mỹ, đồng thời cũng là nơi tập trung quan trọng cho hoạt động giám sát và ngăn chặn.

Mỹ không trả tiền cho Honduras liên quan đến Soto Cano bởi căn cứ cũng mang lại lợi ích cho quốc gia Trung Mỹ này. Nhà nghiên cứu Eric Olson tại Trung tâm Wilson (Mỹ) cho biết: “Sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Honduras nhìn chung được đồng tình, đóng góp vào nền kinh tế và mang lại những lợi ích cụ thể cho Honduras về phát triển cơ sở hạ tầng, tình báo và hỗ trợ khẩn cấp trong những thời điểm thời tiết khắc nghiệt, vốn thường xuyên ảnh hưởng đến Honduras”.

Tác động đến đôi bên

Tổng thống Honduras, bà Xiomara Castro. Ảnh: AFP/TTXVN

Các chuyên gia cho biết lời cảnh báo từ Honduras đánh dấu một thời điểm quan trọng trong địa chính trị Trung Mỹ. Giáo sư danh dự tại Đại học California – bà Dana Frank – cho rằng quân đội Mỹ có xu hướng tìm cách giữ lại Soto Cano trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc, quốc gia không có sự hiện diện quân sự ở Trung Mỹ.

Honduras cũng không muốn có rạn nứt trong quan hệ với Mỹ. Quốc gia này phụ thuộc vào kiều hối từ công dân ở nước ngoài. Năm 2022, 27% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Honduras đến từ kiều hối. Cộng đồng người nhập cư lớn nhất của họ là ở Mỹ. Theo Trung tâm nghiên cứu Pew, khoảng 5% dân số Mỹ là người gốc Honduras – khoảng trên 500.000 người.

Người Honduras đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Mỹ, đặc biệt là trong các lĩnh vực thâm dụng lao động.

Chính những yếu tố đó khiến Honduras khó có thể im lặng trước những lời cảnh báo trục xuất người nhập cư hàng loạt. Thứ trưởng Ngoại giao Honduras Tony Garcia nói rằng khoảng 250.000 người Honduras có thể bị trục xuất khỏi Mỹ vào năm 2025. Quốc gia Trung Mỹ này không đủ khả năng tiếp nhận đột ngột cùng một thời điểm số lượng lớn người bị trục xuất này.

Ngoài ra, nếu không có kiều hối từ công dân Honduras ở Mỹ, nền kinh tế của quốc gia này cũng có thể bị ảnh hưởng lớn.

Chiến thuật đàm phán?

Một số nhà phân tích coi lời cảnh báo trên là chiến thuật đàm phán và nhận xét Honduras thiếu đòn bẩy để tác động lớn đến các chính sách của Mỹ.

Bà Frank mô tả động thái này là “đòn tấn công phủ đầu”, đồng thời nhằm khẳng định chủ quyền của Honduras và Trung Mỹ.

Ông Olson phân tích rằng, đối với Mỹ, rạn nứt tiềm tàng trong quan hệ quân sự với Honduras có thể coi là đáng thất vọng nhưng không quan trọng đối với hoạt động quân sự của nước này. Theo ông, căn cứ không quân Soto Cano không còn giữ được tầm quan trọng chiến lược như trong những năm 1980 và 1990.

“Quân đội Mỹ từng cân nhắc rút quân khỏi Soto Cano”, ông Olson cho biết, đồng thời bổ sung rằng các nhiệm vụ như chống ma túy và ứng phó khẩn cấp có thể được tiến hành từ địa điểm khác.

Tổng thống đắc cử Trump cam kết trục xuất nhanh chóng những người nhập cư không có giấy tờ, nhưng nhóm của ông không đưa ra bất kỳ kế hoạch cụ thể nào, khiến các chính phủ Mỹ Latinh vẫn mơ hồ khi họ chuẩn bị để đối phó.