Nguy hiểm khi sởi ‘tấn công’ người lớn

Sởi là bệnh lây lan nhanh nhất trong các bệnh truyền nhiễm . Một ca bệnh sởi có thể lây cho 12-18 người, với tốc độ và phạm vi lây lan mạnh hơn cúm, thủy đậu, COVID-19 rất nhiều.

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 42 nghìn ca nghi sởi tại 63 tỉnh, TP; 5 trường hợp tử vong; đa số trường hợp mắc ở nhóm trẻ từ 9 tháng đến 15 tuổi. Tuy nhiên, nhiều người lớn mắc sởi đã được ghi nhận thời gian qua, trong đó không ít người bị biến chứng viêm phổi , suy hô hấp .

5% người lớn mắc sởi bị biến chứng

Tại Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai (Bệnh viện Bạch Mai) đang điều trị cho nhiều người lớn mắc sởi. PGS.TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng cho biết, trung bình mỗi ngày có khoảng 10-20 trường hợp nghi mắc sởi đến khám và nhập viện. Lứa tuổi mắc bệnh từ 30-40 tuổi, vào viện với các biểu hiện chảy nước mắt, nước mũi; một số biểu hiện biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, tăng men gan , tiêu chảy ; một số trường hợp nặng hơn là viêm não – màng não. Đa số các ca mắc không được tiêm phòng, hoặc có tiêm nhưng không được tiêm nhắc lại.

Điều trị tại đây từ ngày 13/3, ông N.Đ.H (51 tuổi, Hà Nội) được chẩn đoán mắc sởi biến chứng viêm phổi trên cơ địa có nhiều bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp , hen phế quản . Mặc dù được điều trị tích cực, song bệnh nhân có dấu hiệu khó thở tăng dần, phải thở ô xy và được chuyển đến Khoa Hồi sức tích cực bệnh nhiệt đới của Viện. Trước diễn biến nặng của bệnh, ông H phải đặt ống nội khí quản, thở máy, tình trạng nguy kịch do bội nhiễm các vi khuẩn đa kháng.

BS Cường cho biết, với những người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, khi mắc sởi rất dễ bị nặng. Trong số các ca nhập viện do sởi, có 5% có biểu hiện suy hô hấp phải can thiệp. Nhiều ca biến chứng viêm đường hô hấp, viêm phổi, tăng men gan, một số trường hợp suy hô hấp, suy đa tạng phải lọc máu. Tại Viện Y học nhiệt đới còn ghi nhận nhiều thai phụ mắc sởi. Điển hình là chị T.T.T (28 tuổi, Nam Định) có tiền sử khỏe mạnh, đang mang thai 8 tuần và bị mắc sởi.

Trước đó, chị T xuất hiện sốt cao từng cơn, ớn lạnh rét run, đau mỏi cơ khớp, sau đó nổi ban kèm theo ngứa, ho khan, đi ngoài phân lỏng 4-5 lần/ngày. Sau khi hạ sốt tại nhà không đỡ, chị T được gia đình đưa đến bệnh viện địa phương, sau đó chuyển lên Bệnh viện Bạch Mai với chẩn đoán nhiễm sởi.

Theo BS Cường, nhiều người lớn cho rằng bệnh sởi chỉ có ở trẻ em, nên khi sốt, phát ban không đi khám và điều trị, không có biện pháp cách ly, không có chế độ chăm sóc, dinh dưỡng, vệ sinh tốt khi mắc bệnh nên dễ làm lây lan trong cộng đồng và có thể dẫn đến những biến chứng nặng. Nếu phụ nữ có thai mắc sởi, nguy cơ dễ sảy thai, đẻ non do sốt rất cao, dễ bội nhiễm do suy giảm miễn dịch hơn người khác.

Một bệnh nhân mắc sởi biến chứng nặng điều trị tại Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai.

Còn chủ quan khi mắc sởi

Theo các bác sĩ, bệnh sởi có tốc độ và phạm vi lây lan mạnh hơn cúm, thủy đậu và COVID-19. Theo thống kê của Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến ngày 20/3, cả nước ghi nhận hơn 42 nghìn trường hợp nghi mắc sởi tại 63 tỉnh, TP; 5 trường hợp tử vong liên quan đến sởi đều ở miền Nam. Tại miền Bắc, ngày 22/3, Hà Nội ghi nhận ca tử vong do sởi đầu tiên là một bé gái 4 tuổi, chưa được tiêm vaccine phòng bệnh sởi. Trước đó, Cao Bằng cũng ghi nhận ca tử vong nghi do sởi là một cháu bé 2 tuổi. Bộ Y tế nhận định, các ca mắc gia tăng cục bộ tại một số địa phương, nhất là ở một số tỉnh, TP di biến động dân cư, nhiều khu vực miền núi có đông đồng bao dân tộc thiểu số, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn khó khăn, tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp.

Các chuyên gia cũng cho rằng, sởi có tính lây truyền cao và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền của bệnh trong cộng đồng khi tỷ lệ miễn dịch bảo vệ đặc hiệu đạt trên 95%. Tuy nhiên, vẫn còn một số bà mẹ “anti vaccine”, không cho con tiêm phòng bệnh. Điều này rất nguy hại, bởi khi mắc sởi ở người lớn hay trẻ em đều có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm phổi, viêm kết mạc , viêm giác mạc , bội nhiễm gây viêm tai giữa, viêm ruột và các loại nhiễm trùng khác ảnh hưởng lớn đến sức khỏe , thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

TS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, tất cả người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Tại Việt Nam, nhóm có nguy cơ cao mắc sởi là trẻ nhỏ không còn miễn dịch từ mẹ truyền sang nhưng chưa được tiêm vaccine; trẻ đã tiêm vaccine nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch; người lớn chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm vaccine trước đây.

Vì vậy, theo khuyến cáo của BS Cường, do miễn dịch trong cộng đồng giảm và dịch đang bùng lên trong cộng đồng, kể cả người lớn cũng cần tiêm phòng vaccine sởi vì người lớn thường chủ quan bệnh sởi chỉ bị qua loa vài ngày là khỏi, nhưng một số trường hợp có thể biến chứng nặng khi mắc bệnh. Ở trẻ em, tiêm vaccine sởi miễn phí trong chương trình Tiêm chủng mở rộng cho trẻ từ 9 tháng tuổi và tiêm nhắc lại 1 mũi khi trẻ 18 tháng tuổi hoặc 2 tuổi. Người lớn, khi miễn dịch giảm cũng cần tiêm nhắc lại. Vaccine dành cho người lớn có loại 3 trong 1 MMR (sởi-quai bị-rubella) sẽ giúp phòng bệnh và ngăn ngừa các biến chứng.