Nguy cơ phân rã phóng xạ điều trị ung thư khi các chuyến bay bị trì hoãn vì COVID-19

Các công ty y tế và vận chuyển hàng hoá ở Canada đang chạy đua để vận chuyển các vật liệu phóng xạ y tế dễ hư hỏng theo thời gian do sự sụt giảm các chuyến bay chở khách trong đại dịch, gây ra những trì hoãn.

Máy bay chở hàng của American Airlines dỡ hàng hoá tại sân bay Philadelphia, Mỹ ngày 4/12/2020. Ảnh: Reuters

Theo Reuters, có tới một nửa lượng hàng hoá vận chuyển đường không được chuyển đi trong bụng các máy bay phản lực chở khách, thay vì máy bay chở hàng chuyên dụng. Nhưng việc huỷ chuyến do lưu lượng khách giảm trong đại dịch đã khiến nhiều công ty phải chạy đua tìm giải pháp vận chuyển các chất hoá trị ung thư vốn phân huỷ theo thời gian, đẩy chi phí vận chuyển tổng thể lên cao.

Trước đại dịch, công ty Lò phản ứng hạt nhân McMaster (MNR) ở tỉnh Ontario, Canada có thể vận chuyển chất đồng vị phóng xạ iodine-125 đến bất cứ đâu chỉ trong vài ngày.

Nhưng từ mùa Xuân năm 2020, hoạt động chuyển giao đồng vị phóng xạ iodine-125, chất dùng để xạ trị cho khoảng 70.000 bệnh nhân ung thư mỗi năm, đã bị trì hoãn tới 10 ngày. “Ít chuyến bay hơn, vì thế đường vận chuyển xa hơn. Điều đó thực sự đang thách thức nỗ lực của chúng tôi nhằm đưa sản phẩm đi mọi nơi”, ông Karin Stephenson, giám đốc hoạt động thương mại tại MNR cho biết.

Vận chuyển chất phóng xạ y tế là một vấn đề ở Canada, nơi thị trường nội địa đang bị hạn chế, cùng những kiểm soát đối với du lịch quốc tế như lệnh cách ly 14 ngày, đã ảnh hưởng tới vận tải hành khách đường không nặng nề hơn một số quốc gia khác, kể cả Mỹ. Khối lượng vận chuyển đã giảm tới 90% tại các sân bay Canada – theo số liệu của chính phủ. Còn tại Mỹ, các chuyên gia về ung thư cho biết họ chưa nghe thấy bất kỳ lo ngại rộng rãi nào về vận chuyển các chất đồng vị phóng xạ trong y tế.

Vận chuyển đồng vị phóng xạ y tế là một thách thức bởi chúng sẽ phân huỷ theo thời gian. Trong vòng 10 ngày, iodine-125 sẽ mất khoảng 20% hoạt độ phóng xạ.

Một sản phẩm khác do McMaster vận chuyển, holmium-166, nguyên liệu chính trong liệu pháp điều trị ung thư gan được sử dụng ở châu Âu có tên là QuiremSpheres, có thời gian bán hủy chỉ 27 giờ.

Jan Sigger, Giám đốc điều hành của Quirem Medical có trụ sở tại Hà Lan, gần đây được Tập đoàn Terumo của Nhật Bản mua lại, cho biết: “Thời gian là cực kỳ quan trọng”.

Giám đốc chuỗi cung ứng của Quirem, Jerfaas Haalboom cũng cho biết một số đợt điều trị bằng hoá chất cho bệnh nhân đã phải trì hoãn vì các chuyến hàng bị chậm.

Ngoài ra, các hãng hàng không cũng đang chuyển sang máy bay nhỏ hơn với sức chở ít hàng hơn, có thể dẫn đến một số hàng hóa bị va đập. “Các chuyến hàng luôn gặp sự cố vì tải trọng của máy bay”, ông Mike Stopay, giám đốc của Pacer Air Freight, cho biết.

Các chất đồng vị phóng xạ điều trị ung thư rất dễ phân huỷ theo thời gian.

Trong khi đó, Marco Bloemen, giám đốc điều hành của Seabury Consulting, thuộc Accenture Plc, cho hay việc ưu tiên vận chuyển vaccine COVID-19 gần đây, tương đương với khoảng 0,3% khối lượng vận chuyển hàng không toàn cầu, có thể ảnh hưởng tới các sản phẩm y tế nhạy cảm với thời gian trên máy bay chở hàng.

Giá trị vận chuyển dân sự giảm và thương mại điện tử gia tăng do đại dịch cũng đang thúc đẩy sự bùng nổ chuyển đổi máy bay chở khách sang máy bay vận tải hàng. Các hãng bay vận tải có công suất lớn hơn nhưng lại bay ít chuyến hơn, gây ra cơn đau đầu tiềm tàng cho những đơn vị vận chuyển hàng hóa nhạy cảm với thời gian như chất đồng vị phóng xạ.

Roy Bekic, giám đốc hậu cần tại Trung tâm Thăm dò Phát triển và Thương mại hóa ở Ontario, cho biết đơn vị của ông lệ thuộc vào các chuyến bay chở khách trong vận chuyển sản phẩm đến Australia thông qua kết nối ở Vancouver. Sự chậm trễ thậm chí đã khiến Bekic mất một số lô hàng. “Với một số khách hàng Australia, tôi chỉ có khoảng 90 giờ trước khi các thuốc điều trị hết hạn sử dụng”, Bekic cho biết.

Những thách thức này đang dẫn đến chi phí vận chuyển tăng cao hơn, để bù đắp chi phí khi các sản phẩm bị thất lạc vì trì hoãn chuyến bay, hoặc do các công ty có ít lựa chọn vận chuyển nguyên vật liệu hơn.

Ông Karin Stephenson cho biết do phải vận chuyển nhiều vật liệu hơn trong thời gian lâu hơn, McMaster gần đây đã tăng phí vận chuyển sau khi phải gánh thêm chi phí trong nhiều tháng qua.

Gabriel Freitas, Giám đốc tại isoSolution có trụ sở ở Vancounver, chuyên về nguồn lực và phân phối sản phẩm y học hạt nhân, cho biết công ty đã đối mặt với chi phí vận chuyển tăng từ 20-30%. Trước dịch COVID-19, Freitas đã ký đảm bảo giá thấp bằng cách tìm kiếm các chuyến bay cạnh tranh, nhưng lúc này thì công ty phải chấp nhận bất cứ lựa chọn nào có thể.