Người Sài Gòn mê mẩn món bánh của người Hoa ở Chợ Lớn hơn 70 năm
Nghề làm bánh pía, kẹo đậu phộng, kẹo mè, mè xửng đã theo một người Tiều từ Trung Hoa đến Sài Gòn – Chợ Lớn năm xưa để rồi gây thương nhớ cho những ai đã trót “nghiện” món ăn này.
Các món bánh kẹo của người Tiều được ưa thích hơn 70 năm qua
Từ những năm 1930, đã có rất nhiều người Hoa đến Sài Gòn – Chợ Lớn, trong đó có ông Triệu Mộc, một người Tiều đã chọn Chợ Lớn làm nơi dừng chân. Cộng đồng người Tiều ở Chợ Lớn cũng khá đông và đã kinh doanh nhiều món ăn Tiều thành công và được người Sài Gòn biết đến từ lâu nay như xá bấu, phá lấu, cháo Tiều, hủ tiếu Hồ, chè hột gà…
Năm 1948, ông Triệu Mộc đã lấy nghề truyền thống của gia đình ra kinh doanh ở Chợ Lớn, đó là nghề làm bánh pía nhân khoai môn, kẹo mè, kẹo đậu phộng, kẹo mè xửng… Từ đó đến nay đã trải qua ba thế hệ làm các món bánh kẹo này tại xưởng nhà.
Ban đầu, các loại bánh kẹo này chỉ dành cho người Tiều dùng vào các dịp cưới hỏi, lễ, Tết, cúng kiếng, giỗ chạp, sau đã nổi danh trong cộng đồng người Hoa nói chung. Người Việt ở Sài Gòn đã biết tới các loại bánh kẹo này từ rất lâu và thấy rất hợp khẩu vị.
Anh Triệu An, thế hệ thứ ba của gia đình vẫn giữ nghề làm bánh kẹo truyền thống
Anh Triệu An, cháu ruột của ông Triệu Mộc và cũng là thế hệ thứ 3 của gia đình đang sản xuất và kinh doanh các loại bánh kẹo này chia sẻ: “Năm ngoái, có một nhà báo ở bên Singapore đã sang tận nơi để viết về món bánh pía nhân khoai môn của chúng tôi, vì họ đã tìm hiểu và nhận ra rằng, đây là nơi rất hiếm hoi còn giữ được linh hồn và cách làm bánh pía truyền thống của người Tiều đã bị mai một, ngay cả bên Singapore cũng không còn giữ lại được cách làm và hương vị này. Họ đã viết một bài báo dài để nói về nghề truyền thống của gia đình chúng tôi”.
Báo Singapore đăng một bài viết ca ngợi món bánh pía truyền thống vốn đã bị mai một ở nhiều cộng đồng người Hoa trên thế giới
Xưởng sản xuất bánh và kẹo của anh Triệu An đặt tại nhà. Gọi là xưởng, thực ra chỉ là một gian nhà không quá rộng, có đầy đủ máy móc để vừa dùng máy, vừa làm thủ công để cho ra các món bánh kẹo còn nóng hổi, đóng vào hộp và bán trong ngày. Những khách hàng đến đây đều là những người đã mua từ vài chục năm nay và họ thích mua bánh vừa mới ra lò như vậy.
Ông Di Hòa, một vị khách quen thuộc năm nay 60 tuổi nhưng vẫn chạy xe máy từ quận 1 tới quận 6 để mua bánh pía mới ra lò và kẹo mè xửng. Ông nói: “Tôi chỉ mua ở đây thôi vì quen thuộc bao nhiêu năm rồi. Bánh đúng hương vị truyền thống, lại không có chất bảo quản, mua về là phải ăn ngay chứ không để lâu được, nhưng vậy mới yên tâm”.
Video đang HOT
Món bánh pía truyền thống của người Tiều đã có từ rất xa xưa và được giữ nguyên công thức tới bây giờ
Anh Triệu An chia sẻ: “Các loại bánh kẹo nhà làm đều khuyến khích khách hàng ăn càng sớm càng tốt, không để quá một tuần. Các loại kẹo mè hay đậu phộng, chúng tôi chọn mua mè và đậu phộng loại 1 đắt tiền nhất, gốc từ miền Trung mới cho ra hương vị đặc sắc, ngày nào làm kẹo thì rang mè và đậu phộng ngày đó mới ngon. Nếu để lâu thì mè và đậu phộng sẽ bị hôi dầu, nên ăn càng sớm càng tốt”.
Kẹo mè rất thơm vì vừa ra lò còn nóng hổi, chỉ bán trong ngày
Chị Thu Giang (Q.3) đến tận xưởng để mua kẹo làm quà tặng người thân mỗi khi có dịp về thăm chia sẻ: Kẹo đậu phộng và kẹo mè ở đây cực kỳ thơm, lúc tôi mua vẫn còn nóng hổi vì vừa làm xong, đó là điều không có nơi nào làm được. Đặc biệt, kẹo ở đây đã được giảm đường tối đa và không bị ngọt, nói chung hương vị này, không phải nơi nào cũng thấy, ngon hơn hẳn các loại kẹo tương tự bán trên thị trường với thời hạn sử dụng kéo dài.
Kẹo đậu phộng làm ít đường nên rất khác biệt
Bí quyết để giữ chân thực khách, theo anh Triệu An là lựa nguyên liệu ngon nhất và đắt nhất để làm. Ví dụ, bột mì phải là bột mì Nhật Bản (made in Japan), mè, đậu phộng cũng phải đắt tiền nhất và lựa từ vùng trồng ra loại này ngon nhất. Chỉ có kỹ thuật làm kẹo đậu phộng và kẹo mè ít đường là hơi khó một chút, còn lại, không có gì khó cả.
Cơ sở sản xuất bánh kẹo nằm ở hẻm 20 Phạm Đình Hổ, phường 1, Q.6
Kẹo mè xửng của người Hoa khác với kẹo mè xửng Huế, mềm và bọc bên ngoài bằng mè rang chứ không như mè xứng Huế cứng hơn và có lớp bánh tráng mỏng bên ngoài. Bánh pía nhân khoai môn thơm lừng và vỏ giòn nhiều lớp rất hấp dẫn. Bánh pía mua về còn nóng hổi và nên ăn ngay sẽ thấy thơm ngon và thật sự khác biệt.
Trải qua hơn 70 năm kể từ năm 1948, món bánh kẹo truyền thống của người Tiều đã giữ chân rất nhiều thực khách trung thành với công thức không thay đổi theo thời gian. Cũng như nhiều người, tôi đã cảm mến nơi này vì luôn mua được bánh kẹo nóng hổi vừa ra lò, sự niềm nở và chân tình của người bán. Người Hoa ở Chợ Lớn rất biết giữ nghề truyền thống và luôn giữ được chữ tín cao độ, bởi vậy giữ được chân khách hàng trung thành qua bao thập kỷ.
Con hẻm dẫn vào xưởng bánh, người mua thường tới tận nơi để mua bánh kẹo mới ra lò
Bánh mì rao trở lại ấm áp, dễ chịu vô cùng
Tiếng rao bánh mì còn sót lại để cho thấy sự hiện diện của con người vẫn còn đó trong thành phố hiện đại nhưng đầy im ắng trong mùa Covid vừa mới chớm qua đi và hoang mang lo ngày quay lại.
Bánh mì Sài Gòn
Tiếng rao
Nhà tôi ở gần trường học trong một khu phố. Hằng ngày lúc còn nằm trên giường, đã bị đánh thức từ những tiếng xe chạy thưa thớt và rồi là một tiếng rao chát chúa, từ cái loa điện cầm tay. Tôi ghét tiếng rao này nhất. Một tiếng rao của một nữ nhân miền ngoài nào đó không âm điệu, như xuyên vào lỗ tai người nghe. "Bánh mì đặc ruột, bánh mì nóng đây". Vẫn cứ một giọng như thế. Cứ khoảng nửa tiếng là lại có tiếng rao "bánh mì đặc ruột, bánh mì nóng đây...".
Trong suốt mấy tuần giãn cách xã hội, nhất là những ngày đầu. Buổi sáng, bỗng dưng tôi thức dậy sớm, không gian như rơi vào cõi thinh không. Không nghe một tiếng động, một tiếng xe từ ngoài đường cái dội vào. Chẳng nghe những tiếng xe bán thức ăn cho học sinh lách ca, lách cách tiếng bánh xe đẩy trên đường.
Đường hẻm khu phố tôi, vốn đã quen với tiếng động ầm ĩ hằng ngày (không muốn quen cũng không được) bây giờ như đang nằm ngủ. Tất cả đều ngủ. Im. Không một tiếng ngáy. Chưa bao giờ âm thanh lại đi vắng một cách lạnh lùng như thế. Có thể nói là dễ chịu không? Chưa hẳn.
Nhưng lúc đó, tôi nghe như cả khu xóm bừng tỉnh, như cuộc sống đã trở lại khi từ xa nghe tiếng rao từ chiếc loa điện: "Bánh mì nóng đây, bánh mì đặc ruột đây...". Vẫn cái giọng đó, vẫn tiếng rao qua loa điện đó nhưng sao lại ấm áp, dễ chịu kỳ cục. Không hiểu được.
Tôi mở cửa, kêu "bánh mì". Từ xa, chiếc xe điện chạy lại. Tôi chưng hửng. Trên chiếc xe đạp điện, phía sau là một cần xé to, một nam thanh niên che kín mặt chứ không phải là phụ nữ như tôi nghĩ. Sau khi mua hai ổ bánh mì, tôi hỏi chuyện cậu bán bánh thì mới biết là khi lãnh bán bánh mì cho lò này thì được cấp không một cái loa điện để rao cho thiên hạ bể lỗ tai chơi. Tất nhiên chiếc xe điện thì phải mua rồi.
Bánh mì Sài Gòn
Bây giờ, tôi mới vỡ lẽ, đây là một chiêu trò câu khách của một lò bánh mì điện, nhờ chiếc loa và xe đạp điện của người "phân phối" mà bánh mì đi khắp thành phố như "Keo dính chuột, keo dính chuột của sở..." mà ta thường nghe chói chang vào giờ con chuột đi trốn.
Các lò bánh mì bây giờ, khác các lò bánh mì ngày trước chỉ biết truyền miệng, nhờ sản phẩm ngon và đăng quảng cáo tưng bừng trên các báo, đại loại như "Vĩnh Thái tiệm bánh mì 271 Paul Blanchy Tân Định. Bổn hiệu vừa mở ra một tiệm nhánh tại Phú Nhuận, số 139 Paul Blanchy Prolongée. Chúng tôi dùng toàn là bột mì tốt mà làm bánh mì thì tự nhiên bánh phải ngon, để lâu không cứng và cũng chẳng chua. Bánh mì mới ra lò có hàng ngày, sớm mai từ 5 giờ đến 9 giờ, chiều lúc 2 giờ" (Báo Sài Thành xuân 1932).
Nhờ quảng cáo mà có người còn nhớ đến tiệm bánh mì Miche vào năm xa lắc, xa lơ... 1877. Thời ấy đạo quân viễn chinh Pháp mới có mặt ở Sài Gòn nên bánh mì đi theo để đáp ứng nhu cầu bao tử. Miche không phải là tên ông chủ mà là tên con đường Miche (nay là đường Phùng Khắc Khoan, Q.1, TP.HCM) mà ngôi nhà số 6 tọa lạc. Miche là một lò bánh mì sản xuất quy mô và kỹ thuật cao thời kỳ đó chuyên cung cấp cho Bệnh viện Grall (nay là Nhi đồng 2), cho các tiệm cơm tây và cho các người mua nhỏ lẻ nữa.
Tất nhiên, Bắc kỳ thời đó cũng có bánh mì, nhưng gọi đúng xuất xứ là bánh tây - bánh của thằng tây. Bánh mì thoạt đầu chỉ sản xuất cho lính tây ăn nhưng rồi từ từ nó trở nên phổ biến trong dân chúng. Từ tay người thợ Pháp, người thợ bánh Việt Nam đã học hỏi chế biến tiến nhanh, tiến mạnh thành loại bánh mì mà cậu "bánh mì đặc ruột" đang bán cho tôi đây.
Người thợ vùng nào chế biến thành loại bánh mì của vùng đó. Thí dụ bánh mì Hà Nội sẽ khác bánh mì Sài Gòn, bánh mì Đà Nẵng. Cái này cũng do sự truyền nghề từ xưa chứ chẳng có gì lớn lao. Dù khác nhau cỡ nào, nhưng bánh mì ngày càng phổ biến trong thực đơn của người giàu cho tới người nghèo. Đơn giản vì bánh mì vừa là món vô cùng rẻ tiền mà lại vô cùng dễ ăn.
Có tiền, ta ăn bánh mì pa tê gan ngỗng trét dày, kẹp chả lụa, thịt ba rọi bó xắt mỏng, xíu mại, cá... Khi nghèo chỉ cần bánh mì bì, mỡ hành với nước mắm chua ngọt, bánh mì thịt bò nướng ngũ vị hương với nước tương đen... Nhưng khi ăn bánh mì dạng này không thể không có "phụ tùng" là dưa leo, hành, ngò (rau mùi) và nhất là đồ chua làm bằng cà rốt và củ cải trắng. Thiếu đồ chua coi như thiếu mất một vị ngon làm đậm đà hương vị của ổ bánh mì.
Thậm chí có khi tôi còn mua bánh mì không kẹp với đồ chua chan nước tương - dù không phải là thiếu tiền để ăn một ổ bánh mì hoành tráng. Theo tôi, chính những "phụ tùng" này làm nên hương vị bánh mì Sài Gòn. Lee's Sanwich ở Los Angeles (Mỹ), tiệm bánh mì tàu ở quận 13, đối diện siêu thị Tang Frere (Paris, Pháp), những tiệm bánh mì ở khu footcray (Sydney, Úc)... đều không thể thiếu đồ chua trong ổ bánh. Người mua xác định những tiệm này bán bánh mì có hương vị Sài Gòn.
Ngoài ra bánh mì còn có thể dùng để... nhúng vào nước lèo hủ tíu, nước phở, nước bánh canh... hoặc chấm với nước cà phê sữa, cà phê đen mà ngon lành là chấm với sữa đặc có đường, khi đời héo thì còn chai nước tương cũng dễ đẩy bánh mì vào miệng. Bánh mì có thể kẹp với chuối già. Cùng đời lắm thì ăn bánh mì không mới ra lò cũng ngon.
Cậu bán bánh mì cho tôi biết mùa này cậu bán được lắm vì người ta ngại đi ra đường ăn quán nên mua bánh mì về chiên hột gà, ăn với đồ nguội, ăn với sữa hộp cho tiện... Nhất là những ngày trong mùa cách ly, bánh mì lại làm ấm không gian đang lạnh, đặc lại không gian đang loãng nhờ tiếng rao của chiếc loa điện. Vừa ấm lòng, vừa no bụng, thôi cũng tốt.
Lê Văn Nghĩa
Sài Gòn bớt 'buồn' trong những ngày cách ly xã hội bởi gánh hàng rong lẻ loi Những ngày cách ly xã hội, Sài Gòn không kẹt xe, những hàng quán hai bên đường đóng cửa. Chỉ có những gánh hàng rong vẫn bám trụ dù "bán chẳng được bao nhiêu" và phải nghỉ sớm hơn thường ngày. Ông Minh vẫn tươi cười khi đạp xe bánh đi bán lòng vòng thành phố dù nói: "Sài Gòn dạo này vắng...