Người phụ nữ bị COVID-19 trong thời gian dài kỷ lục 335 ngày
Sau khi chiến thắng bệnh ung thư, người phụ nữ này lại phải chiến đấu với COVID-19 trong ròng rã 335 ngày, lâu nhất trong các ca bệnh được ghi nhận trên thế giới.
Nhiễm virus kéo dài có thể dẫn đến các biến thể mới, vì virus có nhiều thời gian và không gian hơn để tiến hóa trong cơ thể có hệ miễn dịch suy yếu. Ảnh minh họa
Theo tạp chí Science, bệnh nhân 47 tuổ.i nói trên lần đầu tiên nhập viện vì COVID-19 vào mùa xuân năm 2020 tại Viện Y tế Quốc gia (NIH) tại bang Maryland (Mỹ). Tình trạng bệnh của cô kéo dài suốt gần một năm và liên tục được theo dõi thông qua các xét nghiệm dương tính lặp đi lặp lại cộng với những triệu chứng kéo dài, đòi hỏi phải được hỗ trợ thở oxy tại nhà.
Mặc dù các xét nghiệm của bệnh nhân cho kết quả dương tính, nhưng mức độ virus SARS-CoV-2 trong cơ thể vẫn rất thấp trong vài tháng sau khi mắc bệnh. Sau đó, vào tháng 3/2021, nồng độ virus trong cơ thể bệnh nhân bắt đầu tăng đột biến.
Các nhà nghiên cứu đã so sánh bộ gien từ các mẫu thu thập được trong lần lây nhiễm ban đầu của bệnh nhân với bộ gien gần đây hơn và nhận thấy rằng loại virus này giống nhau. Hay nói cách khác, bệnh nhân không bị tái nhiễm, mà là liên tục chứa lượng virus tương tự trong gần một năm.
Tạp chí Science cho biết virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại rất lâu trong cơ thể nữ bệnh nhân trên vì hệ miễn dịch của cô đã bị tổn hại do điều trị ung thư hạch trước đó, một bệnh ung thư liên quan đến một phần của hệ miễn dịch.
Bệnh nhân đã được điều trị thành công bằng liệu pháp tế bào Cart-T cách đây khoảng 3 năm. Liệu pháp CAR-T sử dụng tế bào T – tế bào miễn dịch của chính bệnh nhân – được lập trình lại để nhận ra và tiê.u diệ.t tế bào ung thư trên khắp cơ thể. Quá trình này bao gồm việc lấy một số tế bào T ra khỏi cơ thể bệnh nhân và thông qua các quy trình trong phòng thí nghiệm, các tế bào T này được lập trình lại để có thể “nhận diện” các tế bào ung thư trong cơ thể bệnh nhân.
Khi các tế bào T đã được lập trình để xác định các tế bào ung thư của bệnh nhân, chúng sẽ được nhân lên trong phòng thí nghiệm và truyền trở lại bệnh nhân. Các tế bào T được lập trình lại này lưu thông khắp cơ thể, xác định các tế bào ung thư và tiến hành một cuộc tấ.n côn.g miễn dịch chống lại chúng.
Tuy nhiên, liệu pháp Cart-T cuối cùng đã làm suy yếu hệ miễn dịch của nữ bệnh nhân, khi làm cơ thể cạn kiệt dần tế bào B, vốn là các tế bào của hệ miễn dịch có nhiệm vụ tạo ra kháng thể.
Điều trị cho bệnh nhân COVID-19 ở Italy. Ảnh: Life Science News
Trước đây, đã có những báo cáo lẻ tẻ về những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch trải qua thời gian chiến đấu và loại bỏ virus COVID-19 lâu hơn dự kiến, chẳng hạn như một bệnh nhân ung thư má.u ở Washington đã loại bỏ virus trong 70 ngày. Nhưng trường hợp của nữ bệnh nhân ung thư hạch nói trên là lâu nhất được ghi nhận cho tới nay.
Video đang HOT
Tác giả nghiên cứu cấp cao Elodie Ghedin – nhà virus học phân tử tại NIH, nói với tạp chí Science, các trường hợp lây nhiễm COVID-19 ở bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu “cho chúng ta một cửa sổ để xem xét cách virus khám phá không gian di truyền”. Bằng cách phân tích các mẫu từ bệnh nhân này và những người bị nhiễm virus kéo dài khác, các nhà nghiên cứu có thể thấy được rõ sự tiến triển của virus.
Trong mẫu virus SARS-CoV-2 được lấy từ bệnh nhân ung thư hạch bạch huyết, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hai loại gien bị xóa (đột biến xóa các phần của bộ gien), một trong số các gien mã hóa protein gai của virus (là “cánh tay” mà virus sử dụng để xâm nhập tế bào trong cơ thể người) và một phần khác. Đó là một sự xóa bỏ rất lớn bên ngoài protein gai – một khu vực mà phần lớn vẫn chưa được giới khoa học biết đến do thiếu nghiên cứu.
Các nhà khoa học khác cũng đã phát hiện ra hiện tượng xóa bỏ tương tự ở khu vực đó bên ngoài protein gai ở những bệnh nhân bị nhiễm virus mãn tính.
Nhiễm virus mãn tính rất hiếm gặp, nhưng tình trạng này có thể dẫn đến các biến thể mới, vì virus có nhiều thời gian và không gian hơn để tiến hóa trong cơ thể có hệ miễn dịch suy yếu.
Nữ bệnh nhân bị ung thư hạch trong nghiên cứu nói trên cùng đã loại bỏ được virus và có nhiều xét nghiệm âm tính kể từ tháng 4 năm nay.
Biến thể 'kháng vaccine' Mu đã biến mất như thế nào
Biến thể Mu từng gây lo ngại vì khả năng kháng vaccine đã không còn được phát hiện ở bất cứ đâu trên thế giới trong hơn nửa tháng qua.
Các nhà khoa học cầm mô hình minh họa các biến thể virus gây bệnh COVID-19 khác nhau. Ảnh: Getty Images
Vào tháng 9, thông tin về một biến chủng COVID-19 mới, có tên Mu, hay B.1.621, được cho là có khả năng tránh được miễn dịch, đã khiến thế giới bàng hoàng.
Cố vấn về dịch COVID-19 của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Tiến sĩ Anthony Fauci khi đó nói với các phóng viên: "Biến thể này mang một loạt các đột biến cho thấy nó sẽ trốn tránh một số kháng thể nhất định, không chỉ là kháng thể đơn dòng, mà cả kháng thể trong huyết thanh và vaccine". Tuy nhiên, ông Fauci cũng cho rằng "không có nhiều dữ liệu lâm sàng về điều đó, mà chủ yếu là các dữ liệu từ phòng thí nghiệm".
Vào thời điểm đó, kịch bản một biến thể kháng vaccine đã gây ra làn sóng lo sợ khắp thế giới. Biến thể Delta đã được biết là có khả năng kháng vaccine cao hơn so với virus SARS-CoV-2 gốc. Liệu biến thể Mu, phát hiện lần đầu tiên ở Colombia, có thể còn tệ hơn Delta không? Mu có những đột biến đặc biệt, liên quan đến khả năng chống lại miễn dịch, cũng như một đột biến có tên P681H liên quan đến đẩy nhanh tốc độ lây lan.
Nhưng hiện tại, gần một tháng sau - không lâu sau khi Tổ chức Y thế Thế giới (WHO) đưa Mu vào danh sách các biến thể "đáng quan tâm" - dữ liệu từ trang theo dõi dịch bệnh outbreak.info cho biết biến thể Mu đã không còn được phát hiện ở Mỹ, hay bất kỳ đâu trên thế giới kể từ ngày 21/9/2021.
Mu có còn là mối đ.e dọ.a không?
Liệu điều đó có đồng nghĩa Mu không còn là một mối đ.e dọ.a? Câu trả lời ngắn gọn là: có thể. Nhưng Joseph Fauver, nhà khoa học tại Trường Y tế Công cộng Yale (Mỹ), sẽ không đi xa tới mức nói rằng nó đã "bị xóa sổ" như một số bản tin đã đề cập.
"Nói rằng nó đã 'bị xóa sổ' có nghĩa là chúng ta, loài người, đã cố gắng biến điều đó thành hiện thực. Còn thực tế điều đã xảy ra là Mu đã bị biến thể Delta cạnh tranh quá triệt để" - ông Fauver giải thích.
Một xu hướng tương tự đã được chứng kiến với biến thể Alpha, hay B.1.1.7 , lần đầu được phát hiện ở Anh. Theo outbreak.info (một cơ sở dữ liệu y tế công cộng về COVID-19 thu thập dữ liệu bộ gien từ Sáng kiến GISAID), biến thể Alpha được phát hiện lần gần đây nhất ở Mỹ vào ngày 17/9/2021 và lần gần nhất được phát hiện trên thế giới là vào ngày 21/9/2021.
Nhân viên y tế tiêm vaccine COVID-19 cho người cao tuổ.i ở Mỹ. Ảnh: AP
Như ông Fauver giải thích, những thời điểm nói trên là vào lần phát hiện gien cuối cùng của mỗi biến thể, trong các mẫu ngẫu nhiên từ bệnh nhân COVID-19. Do không phải tất cả các ca nhiễm đều được lấy mẫu và xét nghiệm DNA, nên không có cách nào để biết chắc chắn tuyệt đối các biến thể có thực sự còn tồn tại hay không, đặc biệt là khi tỷ lệ ca dương tính với COVID-19 vẫn còn cao.
Nhưng trên thực tế, nhiều tuần trôi qua, biến thể Delta tiếp tục thống trị trên toàn thế giới.
Nhìn từ một góc độ nào đó thì sự thống trị của Delta so với các chủng khác có thể là một điều may mắn. Delta lây lan nhanh hơn 50% so với Alpha và dễ lây hơn 50% so với các biến thể trước đó. Tuy nhiên, biến thể Mu lại chắc chắn có một loạt các đột biến đáng lo ngại của riêng nó.
Tiến sĩ Fauver nói: "Biến thể Mu chứa một loạt đột biến rất đáng ngại. Các đột biến ở chúng, đặc biệt là trong gien gai và vùng liên kết thụ thể, có vẻ tránh né hệ miễn dịch hơn so với một số biến thể 'đáng quan tâm' khác". "Nếu không vì sự thống trị của biến thể Delta, nó có thể gây lo ngại nhiều hơn, và có thể đã đạt đến tần số [lây nhiễm] cao hơn rất nhiều".
Nếu đúng như vậy, thì tại sao biến thể Delta lại chiến thắng?
Nhà khoa học Fauver giải thích: "Tôi có thể tự tin nói rằng biến thể Delta dễ lây lan hơn, nhưng chính xác lý do tại sao thì vẫn chưa có câu trả lời, và giới khoa học vẫn còn nhiều điều để làm". Ông suy đoán việc biến thể Delta chiến thắng có thể liên quan đến điều gì đó đang xảy ra ở cấp độ phân tử.
Nếu các biến thể từng hoành hành ở giai đoạn đầu của đại dịch về cơ bản đã chế.t, và Delta là biến thể thống trị trên toàn thế giới, thì điều đó liệu có nghĩa là biến thể Delta có thể còn tồn tại lâu dài?
Hiện các nhà khoa học vẫn chưa chắc về điều này. Bởi các virus RNA như SARS-CoV-2 luôn đột biến. Mặc dù về mặt kỹ thuật, biến thể virus cũ không tồn tại, nhưng bản chất của chúng là đột biến và tiến hóa khi lây nhiễm vào tế bào của vật chủ và nhân bản.
Hình ảnh phóng đại trong thí nghiệm vô hiệu hóa biến thể Mu bằng huyết thanh dưỡng bệnh và vaccine. Ảnh: Getty Images
Trên thực tế, biến thể Delta cũng đã bị đột biến, chỉ là chưa rõ ràng đối với con người. Và nói chung, tốc độ đột biến xảy ra phụ thuộc vào virus.
Sasan Amini, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Clear Labs, một công ty tư nhân về gien, cho biết: "Virus nhân bản, tồn tại và truyền gien của chúng cho thế hệ tiếp theo bằng cách tạo ra nhiều bản sao hơn của chính chúng. Quá trình sao chép này không phải là một quá trình hoàn hảo, có nghĩa là trong khi đang thực hiện sao chép, các lỗi cũng sẽ được đưa vào. Nhưng những lỗi này đang được sửa chữa và kết quả của việc đó thực sự tạo ra các bản sao gần như giống hệt nhau".
Theo ông Amini, nhiều đột biến bị loại bỏ trong quá trình chọn lọc tự nhiên, nhưng đôi khi, đột biến sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh, như với biến thể Delta.
"Những dị nhân đó thực sự tái tạo nhanh hơn, dễ lây nhiễm hơn, và cuối cùng trở thành một lực lượng phổ biến hơn theo thời gian", ông Amini nói.
Chuyên gia này cho biết một số đột biến của Delta tương tự như Mu, nhưng không phải tất cả.
Điều đó nói lên rằng, có khả năng biến thể Delta sẽ biến đổi thành một biến thể gì đó khác nữa.
Điều này cũng có nghĩa là một sự tái sinh thậm chí còn tồi tệ hơn của biến thể Delta có thể đang chờ đợi.
Tiến sĩ Fauver cho biết ông không làm trong lĩnh vực "kinh doanh dự đoán", nhưng cho rằng rất nhiều đột biến được tìm thấy trong các biến thể "đáng quan tâm" đang được chia sẻ, vì chúng có chung một "tiết mục". "Liệu có một số đột biến mới đang chờ được tìm thấy, để làm cho virus thậm chí còn nguy hiểm hơn? Tôi không biết. Nhưng biến thể Delta là một loại virus thực sự tồi tệ, và tôi hy vọng nó không trở nên tồi tệ hơn thế này nữa", ông Fauver nói.
Châu Phi có thể trở thành nơi xuất hiện nhiều biến thể virus mới Các nhà khoa học đã tìm ra nguyên nhân tiềm tàng khiến châu Phi trở thành nơi xuất hiện nhiều biến thể mới của virus SARS-CoV-2, sau khi nghiên cứu trường hợp một bệnh nhân HIV mắc COVID-19. Nhân viên y tế tiêm vaccine phòng COVID-19 Johnson&Johnson cho một phụ nữ ở Houghton, Johannesburg, Nam Phi, ngày 20/8. Ảnh: Reuters Theo trang Bloomberg,...