Người Maya cổ đại đã biết cách xây dựng hệ thống lọc nước tinh vi?

Các nhà khảo cổ học mới đây phát hiện thành phố Tikal vĩ đại của người Maya đã biết vận chuyển zeolite để lọc nước hàng nghìn năm, trước khi các nền văn hóa khác học hỏi hoặc áp dụng ý tưởng này.

Bộ lọc được cho có thể tốt hơn nhiều so với bất cứ thứ gì mà những người châu Âu đã từng chinh phục khu vực này 1.500 năm sau.

Hồ chứa Corriental là một trong những nguồn cung cấp nước uống của Tikal. Tiến sĩ Kenneth Tankersley của Đại học Cincinnati đã tìm thấy thạch anh và zeolite kết tinh khi đào ở hồ chứa.

Tankersley quan sát thấy sự kết hợp thạch anh / zeolite sẽ loại bỏ nhiều mầm bệnh khỏi nguồn nước, bao gồm kim loại nặng, các hợp chất giàu nitơ và vi khuẩn.

Đặc biệt, các nhà nghiên cứu còn đưa ra giả thuyết cho rằng người Maya đã có lý thuyết về mầm bệnh trước Pasteur hai thiên niên kỷ, nhưng việc loại bỏ vi khuẩn nhiều khả năng là một tác dụng phụ có lợi của những nỗ lực loại bỏ các tạp chất khác.

“Hệ thống này vẫn còn hiệu quả cho đến ngày nay và người Maya đã phát hiện ra nó hơn 2.000 năm trước”, Tankersley cho biết.

Trong Báo cáo Khoa học, Tankersley đề xuất nguồn cung cấp khoáng chất và thậm chí giải thích cách mọi người có thể nhận ra giá trị của chúng.

Một thập kỷ trước, đồng tác giả, giáo sư Nicholas Dunning, đã báo cáo rằng đá núi lửa được gọi là tuff, giàu thạch anh và zeolite có thể lọc nước rất tốt.

Chất lắng cặn có thể tạo ra nước tốt từ hàng ngàn năm trước. Một số nhà khoa học Maya có thể đã xác định được các thành phần giúp nó lọc hiệu quả như vậy.

Các khoáng chất tại khu vực Dunning không khớp với ở Corriental, nhưng không có gì tương tự được tìm thấy tại các địa điểm Tikal khác, trong đó có hai hồ chứa khác nhóm khai quật, cho thấy nó đã được khai thác và vận chuyển 30km đến thành phố. Đó có vẻ là một quãng đường ngắn ngày hôm nay nhưng vào thời điểm đó là một chuyến đi dài.

Theo các nhà khảo cổ, các khoáng chất có thể lần đầu tiên xuất hiện tại hồ chứa khoảng 2.200 năm trước và được bổ sung sau trận lũ quét cho đến khi thành phố bị bỏ hoang hơn 1.000 năm sau đó.

Ngay cả những hệ thống lọc nước cũ hơn cũng đã được tìm thấy ở Ai Cập, Nam Á và Hy Lạp, nhưng phiên bản của Tikal có lẽ vượt trội hơn. Zeolite được sử dụng để làm sạch nước ngày nay vì các lỗ xốp của nó có kích thước phù hợp để lọc các vi khuẩn như vi khuẩn lam, và các ion của nó liên kết với các kim loại nặng.

Người Aztec và Inca vận chuyển nước đến các thành phố của họ từ những con suối sạch, nhưng người Maya lại khác. Thay vì vận chuyển nước, họ đã xây dựng hàng nghìn hồ chứa – riêng Tikal có 5 hồ – chỉ một số ít trong số đó đã được khai quật.

Các núi lửa trong khu vực đã cung cấp cho người Maya những khoáng chất này, nhưng chúng cũng để lại nồng độ thủy ngân cao trong khu vực. Nhóm nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng hoạt động của con người và tự nhiên đã rửa trôi điều này thành nguồn cung cấp nước, nơi nó làm ô nhiễm các hồ chứa khác của Tikal và có thể đã góp phần vào sự sụp đổ của thành phố.