Người lớn tuổi dùng thuốc dễ bị tai biến

Bệnh nhân, đặc biệt là người lớn tuổi sẽ không đạt được đầy đủ lợi ích của thuốc hoặc dễ bị tai biến và tác dụng phụ nếu dùng thuốc không đúng cách.

Thạc sĩ, bác sĩ Thân Hà Ngọc Thể, Trưởng Đơn vị Lão khoa, Bệnh viện ĐH Y dược TP HCM cho biết, tuy người cao tuổi chỉ chiếm 13% dân số nhưng chi phí điều trị thuốc cho họ lại chiếm đến 33% chi phí điều trị thuốc ở mọi lứa tuổi. Tỷ lệ bị tác dụng phụ ở nhóm người này nhiều gấp 2-4 lần so với người trẻ.

Ảnh minh họa: guardianlv

Những đặc điểm của người cao tuổi làm ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc

Những thay đổi về cấu trúc và sinh lý của các cơ quan trong cơ thể người cao tuổi sẽ làm thay đổi tác động của thuốc, dẫn đến tình trạng có thuốc dùng an toàn với người trẻ nhưng không an toàn cho người cao tuổi. Bên cạnh đó, người cao tuổi lại hay dùng nhiều thuốc và thường tuân thủ điều trị kém. Tất cả đặc điểm này làm cho việc sử dụng thuốc ở người cao tuổi kém an toàn và kém hiệu quả.

Có nhiều nguyên nhân làm người cao tuổi phải dùng nhiều thuốc

- Người cao tuổi mắc nhiều bệnh mạn tính đòi hỏi phải điều trị thuốc đặc hiệu (như bệnh tim thiếu máu cục bộ, tăng huyết áp, đột quỵ, rung nhĩ, trầm cảm…).

- Người cao tuổi có nhiều bác sĩ chăm sóc cho nhiều loại bệnh chuyên khoa.

- Không đi tái khám để được kê đơn thuốc lại.

- Không thể ngưng các thuốc không cần thiết do bị lệ thuộc.

- Bác sĩ không nhận ra bệnh nhân đáp ứng điều trị kém hay không tuân thủ điều trị.

- Bác sĩ kê đơn kiểu dòng thác, tức là dùng thuốc lần thứ nhất bị xuất hiện tác dụng phụ nhưng được chẩn đoán nhầm là xuất hiện thêm vấn đề mới nên được chỉ định dùng thêm thuốc thứ hai, thuốc này lại gây ra tác dụng phụ và cứ thế tăng dần số thuốc trong đơn.

Người cao tuổi hay có tương tác thuốc

Tương tác thuốc là tác động của thuốc này lên thuốc khác. Thuốc cũng có thể tương tác với thức ăn, tình trạng dinh dưỡng, các sản phẩm thảo dược, rượu và các bệnh lý có sẵn. Hậu quả của tương tác thuốc là làm tăng hoặc giảm tác dụng của thuốc, tăng tác dụng phụ và có thể gây ngộ độc.

Hậu quả khi dùng thuốc nhiều

- Tăng nguy cơ kém tuân thủ điều trị.

- Tăng nguy cơ xuất hiện phản ứng phụ của thuốc.

- Tăng tương tác thuốc.

- Tăng nguy cơ kê đơn kiểu dòng thác.

- Tăng nguy cơ xuất hiện hội chứng lão hóa (té ngã, tiểu không tự chủ, suy giảm nhận thức), dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống.

- Tăng giá thành chăm sóc sức khỏe.

Một số điều người cao tuổi cần lưu ý khi sử dụng thuốc

Để việc dùng thuốc được an toàn và hiệu quả, người cao tuổi cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

- Trước tiên nên áp dụng các biện pháp không dùng thuốc để phòng và chữa bệnh.

- Không tự ý sử dụng thuốc bừa bãi, chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết và có chẩn đoán rõ rệt, dùng đúng chỉ định và phù hợp với chẩn đoán.

- Không tự ý tăng giảm liều, ngưng, thêm hay thay thế thuốc.

- Báo với bác sĩ những thuốc đang dùng thường xuyên (kể cả các thuốc bán không cần kê đơn, vitamin hay thực phẩm chức năng, thuốc nam, thuốc bắc…), tiền căn dị ứng thuốc.

- Theo dõi và lưu ý các rối loạn bất thường có thể do thuốc gây ra.

- Gặp và báo với bác sĩ ngay khi có các bất thường, có những triệu chứng nghi là do thuốc, khi không đủ điều kiện tài chính để mua thuốc.

- Tái khám định kỳ (ít nhất 1 lần/năm) để bác sĩ xem lại tính cần thiết của những thuốc dùng mạn tính, từ đó bác sĩ có thể đưa ra quyết định ngưng dùng những thuốc không cần thiết hoặc giảm liều.

- Người cao tuổi có giảm trí nhớ hoặc sa sút trí tuệ nên có người thân cho uống thuốc theo đơn.

- Nếu được, bệnh nhân hoặc thân nhân cần hỏi bác sĩ lý do dùng thuốc, cách dùng thuốc, thời gian sử dụng thuốc, các tác dụng phụ thường gặp, làm gì khi có tác dụng phụ, khi nào phải ngưng thuốc ngay, nếu ngưng thuốc sẽ bị gì.

- Mỗi loại thuốc đều có 2 tên, tên thương mại và tên hoạt chất. Cần lưu ý điều này để tránh dùng trùng, dẫn đến gấp 2 liều.

- Bảo quản thuốc cẩn thận, trong lọ hoặc vỉ có ghi tên thuốc rõ ràng.

- Sau khi xuất viện, cần hỏi kỹ dùng thuốc đơn mới thay cho đơn cũ hay dùng chung với đơn cũ để tránh dùng gấp đôi liều. Lưu giữ cẩn thận hồ sơ bệnh, các đơn vị thuốc.

Theo VNE