Người dân Iran tập trung tuần hành ủng hộ Palestine
Hàng trăm người Iran ngày 18/5 đã đổ về quảng trường Palestine tại thủ đô Tehran tham gia tuần hành ủng hộ Palestine, phản đối cuộc tấn công của Israel.
Tuần hành ủng hộ Palestine tại thủ đô Tehran (Iran) ngày 13/5. Ảnh: RT
Những người biểu tình mang theo cờ và biểu ngữ của người Palestine. Theo kênh truyền hình RT, sự kiện diễn ra trong bối cảnh cuộc xung đột mới nhất giữa Israel và người Palestine đã bước sang tuần thứ 2.
Căng thẳng giữa Israel và Palestine bắt đầu leo thang do kế hoạch của Nhà nước Do Thái trục xuất các gia đình Palestine ra khỏi khu phố Sheikh Jarrah. Xung đột bạo lực với sự tham gia của rocket bắn từ Dải Gaza đã cướp đi sinh mạng của 10 dân thường ở Israel, trong đó có hai trẻ em. Trong khi đó, Israel cũng tiến hành các chiến dịch không kích nhằm vào các mục tiêu tại Dải Gaza khiến ít nhất 145 người thiệt mạng, trong đó có trên 41 trẻ em.
Ngày 16/5, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã họp về tình hình Trung Đông. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres kêu gọi cần “ngừng ngay lập tức” xung đột bạo lực “hoàn toàn kinh hoàng” giữa Israel và Palestine.
Trước diễn biến leo thang căng thẳng, không chỉ có Iran, người dân nhiều thành phố lớn của châu Âu và Trung Đông đã tuần hành phản đối Israel tấn công Gaza, dẫn đến một số cuộc đụng độ với cảnh sát.
Hàng nghìn người biểu tình đã tập trung tại các thành phố trên khắp Iraq để đoàn kết với người Palestine. Một số người biểu tình đã tập trung tại thủ đô Baghdad của Iraq và các tỉnh phía nam của Babylon, Dhi Qar, Diwanieh và Basra để thể hiện sự ủng hộ.
Tại Doha, thủ đô của Qatar, hàng nghìn người đã vẫy cờ và thể hiện thông điệp đoàn kết với người Palestine.
Tại Brussels, chiều 15/5, khoảng 3.000 người đã tụ tập tại Place de lAlbertine ở thủ đô Brussels của Bỉ để tưởng nhớ sự kiện Nakba – “thảm họa” trong tiếng Arab, đánh dấu sự khởi đầu làn sóng di cư của hàng trăm nghìn người Palestine đến Israel vào tháng 5/1948, đồng thời phản đối tình trạng bạo lực trong những ngày gần đây ở Dải Gaza.
Tại Canada, biểu tình cũng diễn ra rầm rộ trên khắp cả nước. Ở thủ đô Ottawa, các tổ chức đại diện cộng đồng người Palestine đã tụ tập biểu tình để phản đối các vụ tấn công của Israel vào Dải Gaza và các vùng lãnh thổ khác của Palestine. Cảnh sát ước tính khoảng 2.000- 3.000 người tham gia cuộc biểu tình này.
Trước đó, cùng ngày, một quan chức cao cấp của Israel chia sẻ với hãng tin Reuters rằng triển vọng đạt được một thỏa thuận ngừng bắn giữa hai bên là thấp. Những nỗ lực của Mỹ, Ai Cập và Liên hợp quốc nhằm chấm dứt xung đột Israel-Hamas cho đến thời điểm này đều chưa có kết quả. “Không có nhiều nhân tố thuận lợi cho một lệnh ngừng bắn. Chưa có đàm phán, chưa có đề xuất, chưa có bất kỳ điều gì được đặt trên bàn”, quan chức Israel nói. Nguồn tin này cũng khẳng định, Ai Cập là đối tác trung gian tin cậy nhất giữa Israel với các thủ lĩnh Hamas.
Israel chưa cho thấy dấu hiệu xuống thang không kích. Sau cuộc gặp với giới tướng lĩnh quân đội hôm 17/5, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ tiếp tục chiến dịch quân sự, không kích các mục tiêu của Hamas cho đến khi ổn định được tình hình, bảo đảm được an toàn cho mọi người dân Israel.
Xung đột Israel - Hamas như đường hầm không lối thoát
Dù chưa gây nhiều thương vong như cuộc chiến tại Gaza năm 2014, xung đột Israel - Hamas hiện nay dường như mù mịt và tăm tối hơn.
Trên bãi cỏ của Nhà Trắng ngày 13/9/1993, Yitzhak Rabin, thủ tướng Israel khi đó, đứng cạnh lãnh đạo Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) Yasser Arafat và tuyên bố: "Chúng tôi, những người đã chiến đấu chống lại người Palestine, hôm nay nói với các bạn một cách rõ ràng rằng đã đủ máu và nước mắt rồi. Đủ rồi".
Đó là lần gần đây nhất Israel và Palestine quyết định phá vỡ vòng xoáy bạo lực mà tính đến nay đã tồn tại một thế kỷ. "Cơ hội vàng" cho giải pháp hai nhà nước, tức là hai bên đều công nhận nhau, dường như nằm trong tầm tay.
Tuy nhiên, đỉnh cao đối thoại vào năm 1993 không làm tan biến mối thù hận trong khu vực. Cộng đồng quốc tế giờ đây trở lại với những lời kêu gọi "kiềm chế", nhưng không có ý tưởng gì mới để "diệt tận gốc" xung đột.
Một người choàng cờ Hamas trong cuộc biểu tình phản đối Israel không kích Gaza tại nhà thờ Al Aqsa ở Jerusalem hôm 14/5. Ảnh: AP .
Giao tranh giữa Israel và Hamas bùng phát hôm 10/5, bắt nguồn từ nỗ lực của những người theo chủ nghĩa dân tộc Do Thái nhằm trục xuất các gia đình Palestine khỏi nơi cư trú của họ ở khu dân cư Sheikh Jarrah, thuộc Đông Jerusalem. "Lửa giận" âm ỉ trở nên dữ dội vì cuộc đụng độ giữa cảnh sát Israel và dân Palestine tại nhà thờ Al Aqsa ngay tháng Ramadan, thời điểm luôn căng thẳng trong năm.
Bình luận viên Tim Lister của CNN chỉ ra cuộc đối đầu lần này không dừng lại ở các đợt không kích Gaza và phóng rocket vào miền nam Israel , mà còn mở rộng tới những con đường trong các thành phố của Israel, những khu dân cư ở Jerusalem và trên khắp Bờ Tây.
Đặc điểm dường như đáng báo động nhất là những thành phố Israel có cả dân Arab sinh sống, như Lod và Haifa, cũng bị hút vào vòng xoáy căng thẳng. Người Arab chiếm khoảng 20% dân số Israel.
Ngay cả trong xung đột đẫm máu hồi năm 2014 và những phong trào nổi dậy chống Israel (intifada), hòa bình phần lớn vẫn được duy trì tại các thành phố này. Nhưng vào tuần trước, các thanh niên Do Thái và Palestine đã đánh nhau trên đường phố, nơi thờ phụng. Nhà cửa bị đốt cháy. Chính quyền buộc phải triển khai lệnh giới nghiêm.
"Chúng tôi đã hoàn toàn mất kiểm soát thành phố. Nội chiến giữa người Arab và Do Thái đang bùng phát", Yair Revivo, thị trưởng thành phố Lod, phát biểu hôm 12/5.
Giữa không khí căng thẳng, phong trào Hồi giáo Hamas bước vào và tự coi mình là người bảo vệ toàn bộ dân Palestine, yêu cầu Israel rút lực lượng khỏi nhà thờ Al Aqsa và khu dân cư Sheikh Jarrah, nếu không muốn "trả giá đắt".
"Khi các bên cực đoan chi phối tình hình, đối đầu là tất yếu", bình luận viên Lister nhận xét.
Xét trên một số khía cạnh, xung đột mang lại lợi ích cho cả Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và phong trào Hamas . Tình huống hiện nay giúp họ củng cố nền tảng ủng hộ và gạt bỏ những ý kiến ôn hòa.
Hamas có thể tuyên bố họ là bên đại diện đích thực của người Palestine, trong khi Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đang trì hoãn các cuộc bầu cử. Emma Ashford, chuyên gia an ninh Mỹ, lập luận rằng việc Palestine không tiến hành bầu cử khiến Hamas "khao khát có cơ hội chứng tỏ bản thân". "Do đó, Hamas quyết định phóng rocket và nỗ lực tạo mối liên kết giữa động cơ hành động của họ với những gì đang xảy ra ở Đông Jerusalem", Ashford giải thích.
Về phía Netanyahu, ông được cho là phụ thuộc vào những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan để duy trì chức thủ tướng trong thời gian dài. Hai năm trước, đối thủ Benny Gantz của ông, người theo chủ trương ôn hòa hơn, cam kết "củng cố các khu định cư và Cao nguyên Golan, nơi Israel sẽ không bao giờ rời đi".
"Thung lũng Jordan sẽ là biên giới của chúng ta. Nhưng chúng ta sẽ không để hàng triệu người Palestine sống phía bên kia hàng rào đe dọa định danh của chúng ta, là một quốc gia của người Do Thái", Gantz cho biết. Tuy nhiên, cánh tả hùng mạnh một thời trên chính trường Israel giờ đây tỏ ra thiếu năng lượng và ý tưởng.
Lãnh thổ Israel - Palestine hiện nay (trái) và do Liên Hợp Quốc đề xuất. Đồ họa: Việt Chung . Bấm vào ảnh để xem chi tiết
Ngoài chủ nghĩa cơ hội chính trị, nguyên nhân dẫn đến xung đột cũng ngày càng "ăn sâu bén rễ" hơn . Hồi năm 2018, chính quyền Netanyahu ban hành một đạo luật coi quyền tự quyết quốc gia là "độc nhất dành cho người Do Thái", không phải tất cả công dân Israel, đồng thời đưa tiếng Arab từ ngôn ngữ chính thức thành "trạng thái đặc biệt".
Israel còn thúc đẩy hơn nữa quá trình đưa người Do Thái định cư ở Bờ Tây, nơi họ chiếm được vào năm 1967 và người Palestine hiện chỉ được hưởng quyền tự trị hạn chế. Theo nhóm nhân quyền Peace Now của Israel, hơn 440.000 người Do Thái đã đến sống tại Bờ Tây tính đến năm ngoái. Những nỗ lực nhằm đẩy các gia đình Palestine khỏi Đông Jerusalem hiện nay dường như phù hợp với mô hình này.
100 năm trước, rất lâu trước khi nhà nước Israel ra đời, các cuộc bạo loạn đã bùng phát tại nơi sau này là khu vực Jaffa của Tel Aviv, khiến hàng chục người Palestine và Do Thái thiệt mạng. Một ủy ban điều tra của Anh kết luận bạo loạn bắt nguồn từ việc "người Arab cảm thấy bất bình và thù địch người Do Thái, vì các nguyên nhân chính trị và kinh tế, đồng thời liên quan đến việc người Do Thái nhập cư".
Những nguyên nhân sâu xa đó chưa bao giờ được xóa bỏ, ngay cả sau khi nhà nước của người Do Thái ra đời vào năm 1948, sự kiện mà người Palestine gọi là "thảm họa", hay cuộc chiến năm 1967 giúp Israel giành quyền kiểm soát Bờ Tây, Đông Jerusalem và Gaza, cùng hàng loạt xung đột giữa hai bên sau này.
"Các thanh niên Palestine ném đá vào người Israel, điều mà cha ông họ có lẽ cũng làm. Những binh sĩ Israel bắn hơi cay vào người Palestine. Và có lẽ cha ông họ cũng thế", bình luận viên Ben Wedeman của CNN nhận xét.
Một trong những huyền thoại lớn nhất về cuộc xung đột Israel - Palestine diễn ra trong nhiều thế kỷ
Nguồn cơn xung đột Israel - Palestine. Video: Vox .
Giải pháp hai nhà nước, nền tảng của ngoại giao quốc tế và tuân theo các nghị quyết của Liên Hợp Quốc, ngày càng trở nên xa vời khi Bờ Tây bị biến thành "vùng đất chắp vá" bao gồm các thành phố Palestine và khu định cư của người Do Thái.
Trong khi đó, giải pháp một nhà nước, giúp trao quyền công dân cho những người cư trú tại Bờ Tây và Gaza, sẽ khiến nhiều người Israel bất bình và hoàn toàn không có khả năng trong bầu không khí hiện tại.
"Vòng luẩn quẩn" này dường như tương tự năm 2014 và có khả năng sẽ kết thúc khi hai bên đều cảm thấy có thể tuyên bố "chiến thắng", bất chấp những tổn hại và cái chết của dân thường. Tới lúc đó, Ai Cập và Mỹ có thể vạch ra các điều khoản của một thỏa thuận ngừng bắn, nhưng sẽ không giải quyết được gì nhiều hơn.
Sau xung đột năm 2014, Hamas xây dựng lại kho rocket và hệ thống đường hầm, đồng thời siết chặt sự kiểm soát đối với Gaza. "Thật khó để thấy bất cứ điều gì khác ngoài quá trình lặp đi lặp lại này", bình luận viên Lister đánh giá.
Lực lượng biệt kích biển Hamas khiến Israel lo ngại Hamas âm thầm xây dựng lực lượng biệt kích biển nhằm tấn công các mục tiêu trọng yếu của Israel, khi các chiến thuật tập kích khác không hiệu quả. Khi nhắc đến năng lực quân sự của Hamas, dư luận thế giới phần lớn chú ý đến kho rocket hơn 30.000 quả hoặc hệ thống địa đạo phức tạp được nhóm dân...