Nghiên cứu giả thuyết mới về vaccine AstraZeneca và đông máu

Các nhà khoa học đang tìm hiểu một số khả năng có thể giải thích các trường hợp đông máu não hiếm gặp ở người sau khi tiêm vaccine AstraZeneca.

Các nhà khoa học châu Âu nêu giả thuyết mới rằng vaccine Covid-19 của AstraZeneca kích hoạt kháng thể bất thường trong một số ca hiếm gặp, trong khi những người khác cố tìm hiểu các ca này có liên quan tới thuốc tránh thai hay không.

Nhưng nhiều nhà khoa học cho rằng không có bằng chứng chắc chắn và cũng không rõ lý do vaccine AstraZeneca lại gây biến chứng trong khi những loại vaccine tương tự khác lại không.

Nhân viên y tế cầm lọ vaccine Covid-19 của AstraZeneca tại Turin, Italy, hôm 19/3. Ảnh: Reuters

Trong 18 ca xuất hiện đông máu ở não sau tiêm, đa số là phụ nữ và ở châu Âu, chỉ có hai ca ở Ấn Độ. Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) cho hay đánh giá sơ bộ cho thấy vaccine không liên quan tới tăng nguy cơ đông máu tổng thể. Nhưng cũng không loại trừ liên quan giữa vaccine với các ca bệnh huyết khối xoang tĩnh mạch não (CVST), một biến chứng hiếm gặp tại các ca tai biến.

Các nhà nghiên cứu ở Đức và Na Uy, nơi ghi nhận một số ca phản ứng nghiêm trọng, đưa ra giả thuyết vaccine AstraZaneca đã kích hoạt phản ứng miễn dịch khiến cơ thể tạo ra kháng thể gây đông máu.

Giáo sư Paal Andre Holme, chuyên gia của bệnh viện Đại học Oslo của Na Uy, nơi đã điều trị cho ba nhân viên y tế bị đông máu nghiêm trọng sau khi tiêm vaccine AstraZeneca, thông báo “khám phá mới có thể giải thích tiến triển lâm sàng của bệnh nhân” trong cuộc họp báo hôm 18/3.

Holme cho hay những phát hiện này mang tính sơ bộ. “Đây chỉ là bước khởi đầu của mọi nghiên cứu đang được thực hiện”, ông nói, không đưa ra bất kỳ dữ liệu nào ủng hộ giả thuyết đã nêu.

Một nhóm các nhà nghiên cứu người Đức tại Bệnh viện Đại học Greifswald hôm 19/3 cũng nêu kết luận tương tự. Họ tuyên bố nếu phát hiện này là đúng, sẽ tìm được cách điều trị.

Các nhà nghiên cứu của EMA cho biết đang tiến hành điều tra để xác định các ca đông máu hiếm gặp có liên quan tới vaccine hay chỉ tình cờ, lưu ý biến chứng xuất hiện nhiều hơn ở phụ nữ trẻ tuổi. CVST, dù hiếm gặp, có liên quan tới mang thai và sử dụng thuốc tránh thai.

“Đây là một trong nhiều giả thuyết mà chúng tôi sẽ tiếp tục điều tra”, Sabine Straus, chủ tịch ủy ban an toàn của EMA tuyên bố. EMA cũng sẽ điều tra những ca biến chứng từng bị nhiễm Covid-19 trước hay tại thời điểm tiêm vaccine.

Một số chuyên gia vaccine của Mỹ thận trọng về giả thuyết cơ thể phản ứng với vaccine và phát triển kháng thể gây đông máu, bởi những ca liên quan tới vaccine thường được chú ý hơn bình thường khiến các bác sĩ báo cáo nhiều về những ca này hơn, gây cảm giác những ca bệnh này liên quan tới vaccine.

Vaccine AstraZeneca được cấp phép sử dụng khẩn cấp tại 70 quốc gia nhưng vẫn chưa được chấp thuận tại Mỹ. Các chuyên gia Mỹ cũng đặt câu hỏi tại sao biến chứng chỉ xảy ra với người tiêm vaccine AstraZeneca chứ không phải vaccine của Pfizer hay Moderna, Johnson & Johnson và Sputnik V của Nga.

Các loại vaccine này đều được điều chế bằng công nghệ vector, sử dụng virus cảm cúm vô hại (adenovirus) từ tinh tinh, nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Virus chứa các gene từ nCoV. Khi tiêm vào tế bào người, chúng tạo ra protein giúp hệ thống miễn dịch nhận biết và phản ứng với mầm bệnh sau này.

“Chúng tôi sẽ phải chờ tới khi các nhà khoa học Đức và Na Uy gửi tóm lược báo cáo khoa học và lúc này cộng đồng mới có thể đánh giá”, Peter Hotez, một nhà nghiên cứu vaccine tại Đại học Y Baylor ở Houston, Mỹ, nói.

“Chưa thể lý giải tại sao vaccine AstraZeneca gây biến chứng đông máu còn những loại khác thì không, bao gồm cả vaccine Covid-19 điều chế bằng cách sử dụng adenovirus”.