“Nghe” dòng Hương kể chuyện gốm cổ

An Sơn07:46 03/01/2022

Với gần 5.000 hiện vật gốm cổ tiêu biểu cho hầu hết các thời kỳ lịch sử được sưu tầm trong thời gian rất dài, Bảo tàng gốm cổ sông Hương của GS-TS Thái Kim Lan là nơi người đến tham quan được “nghe” sông Hương kể câu chuyện về mình, về người Huế và lối sống Huế.

Kể chuyện sông Hương bằng gồm cổ

Đầu tháng 12/2021, UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế có văn bản cho phép Bảo tàng gốm cổ sông Hương của GS-TS Thái Kim Lan đi vào hoạt động. Đây là bảo tàng ngoài công lập, có trụ sở tại số 120 Nguyễn Phúc Nguyên, phường Hương Long, TP.Huế. Thông tin Huế có bảo tàng trưng bày gốm cổ được vớt từ đáy sông Hương thu hút sự quan tâm của nhiều người.

Bảo tàng được đặt trong khuôn viên Thái tộc từ đường với không gian nhà vườn cổ kính, mang đậm nét văn hóa Huế. Ngay từ cổng vào, nhiều hiện vật bằng gốm cổ xưa đã được sắp đặt, dẫn dắt khách tham quan đến với không gian trưng bày gốm cổ sông Hương nằm phía sau nhà thờ gia tộc họ Thái.

Không gian trưng bày hiện vật tại bảo tàng có diện tích khoảng 500m2. Tại đây, gần 5.000 hiện vật gốm cổ được trưng bày theo 4 chủ đề: “Sông Hương dưới góc nhìn văn hóa”, “Đi tìm thời gian đã mất”, “Sông Hương kể chuyện” và “Gốm cổ trong đời sống xưa và nay”. Gốm cổ có chủng loại vô cùng phong phú, như bình, ché, hũ, vò, ấm, bát, bình vôi, nồi, chum… Đây là những hiện vật từng gắn bó mật thiết với đời sống sinh hoạt của cư dân qua các thời kỳ lịch sử, phản ánh quá trình giao lưu trao đổi giữa các vùng miền của Việt Nam, giữa Huế với các địa phương khác và với các nước trong khu vực.

GS-TS Thái Kim Lan và nơi trưng bày gốm cổ sông Hương của mình.

GS-TS Thái Kim Lan kể, sau nhiều năm sinh sống ở Đức rồi trở về Việt Nam, bà không ngừng tham gia các hoạt động quảng bá, giới thiệu văn hóa Huế, văn hóa Việt Nam đến với người dân cả nước và bạn bè quốc tế. Để có được số gốm cổ đồ sộ tại bảo tàng như hiện nay, bà và anh trai là cố họa sĩ Thái Nguyên Bá đã dành gần 40 năm để sưu tầm.

“Gần 5.000 hiện vật gốm cổ mà tôi lưu giữ đều được trục vớt, lặn tìm từ dòng sông Hương, dòng sông chứa nhiều trầm tích của lịch sử, văn hóa… Dòng sông đó ở cạnh ngôi nhà quê cha đất tổ của tôi, nên tôi và anh trai đã say mê, chú tâm sưu tập” – bà chia sẻ.

Theo bà, gốm cổ sông Hương được sưu tập có nhiều niên đại, từ gốm Chàm, gốm Sa Huỳnh, Tiền sử, Sơ sử, Lê sơ…, trong đó có những hiện vật gốm từng được sản xuất từ làng cổ Phước Tích của Huế. Những hiện vật gốm cổ được bà sắp xếp theo từng chuỗi câu chuyện về dòng sông Hương. Gần đây, do những cơ duyên đặc biệt, một số hiện vật có giá trị của nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan- người dành gần như cả cuộc đời để sưu tầm gốm cổ dưới lòng sông Hương- đã được tích hợp vào bảo tàng, khiến bảo tàng càng thêm phong phú và quý giá.

Địa chỉ văn hóa để trải nghiệm

Các bình vôi cổ thời Lê Trung Hưng (thế kỷ 17-18) tại không gian trưng bày gốm cổ sông Hương.

Video đang HOT

GS-TS Thái Kim Lan cho biết, những năm về trước, khi bảo tàng chưa hình thành, bộ sưu tập gốm cổ sông Hương đồ sộ của bà đã thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu. Thấy được giá trị to lớn của bộ sưu tập gốm cổ này, các nhà nghiên cứu và ngành văn hóa đã gợi mở, khuyến khích bà thành lập một bảo tàng và tổ chức đón khách tham quan. Bên cạnh đó, tỉnh Thừa Thiên – Huế cũng có chính sách hỗ trợ để phát triển các bảo tàng ngoài công lập. Từ đó, bà đi đến quyết định xây dựng Bảo tàng gốm cổ sông Hương với mong muốn giới thiệu nét văn hóa xưa đến người dân và du khách, nhất là những người trẻ.

“Gốm cổ sông Hương tại bảo tàng sẽ giúp người dân và du khách hiểu thêm về nét đẹp văn hóa Huế, văn hóa Việt Nam. Qua đó, với khách là người Việt Nam sẽ thêm tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc mình, với du khách nước ngoài sẽ thấy được tầm vóc văn hóa của người Việt” – bà Thái Kim Lan chia sẻ.

Ngoài tham quan, tìm hiểu về gốm cổ, thời gian tới, khách đến Bảo tàng gốm cổ sông Hương cũng sẽ được giới thiệu những món ăn đặc trưng, tinh hoa văn hóa ẩm thực của Huế. Tại đây cũng tổ chức các chương trình giao lưu, trải nghiệm sáng tạo cùng với các nghệ nhân gốm từ các làng nghề nổi tiếng… Đồng thời, không gian sân vườn của Thái tộc từ đường rộng hơn 5.000m2 sẽ diễn ra các hoạt động văn hóa nghệ thuật truyền thống đặc sắc của Huế.

Giám đốc Sở Văn hóa- Thể thao tỉnh Thừa Thiên – Huế Phan Thanh Hải cho biết, bộ sưu tập gốm cổ của cố họa sĩ Thái Nguyên Bá và GS-TS Thái Kim Lan trưng bày tại Bảo tàng gốm cổ sông Hương là chọn những món đồ nguyên vẹn, có tính thẩm mĩ cao, không chỉ quý giá mà còn rất đẹp, rất ưa nhìn. Bộ sưu tập này đầy đủ các loại hiện vật sành, gốm, bán sứ, sứ, rất tiêu biểu cho hầu hết các thời kỳ lịch sử.

Khi những chiếc bùa kể chuyện văn hóa

Cỏ bốn lá ở Ireland. Cóc vàng ba chân Trung Quốc. Tượng Thần Tài và Thổ Địa của người Việt Nam...

Những biểu tượng như vậy có mặt trong mọi nền văn hoá trên thế giới, vốn được cho là vật thần kỳ có thể đem lại may mắn, xua đuổi tà ma, và vẫn thường được chế tác thành đồ kỷ niệm bày bán trong các cửa hiệu du lịch. Tất nhiên, không có bằng chứng chắc chắn nào bảo đảm những "bùa hộ mệnh" này sẽ có tác dụng. Nhưng chúng vẫn mang trong mình bản sắc dân tộc và ý nghĩa đặc trưng của mỗi quốc gia, là biểu tượng của hy vọng trong suốt chiều dài lịch sử của nhân loại.

Một chuyến du lịch thành công không chỉ do việc lập kế hoạch tốt, mà còn nhờ vào sự may mắn. Nhiều người tin rằng, những vật như bùa may mắn, bùa hộ mệnh có thể đem lại điều tốt lành giúp bạn tránh được cạm bẫy. Có những biểu tượng may mắn bắt nguồn từ đức tin và tôn giáo (như tượng Phật trong văn hoá các nước Đông Nam Á), một số khác lại xuất phát từ truyền thống xa xưa (như những biểu tượng hình cánh hoa vẽ trên tường nhà của người Amish). Richard Wiseman, giáo sư Tâm lý học tại Đại học Hertfordshire và là tác giả của cuốn sách The Luck Factor (Yếu tố may rủi), nói: "Chúng xuất hiện ở mọi nền văn hoá và vẫn trường tồn mãi theo thời gian, điều đó chứng tở rằng niềm tin vào may mắn và quan niệm mê tín đã bén rễ trong máu của chúng ta".

Những chiếc chuông gió ở khắp Nhật Bản

Bùa hộ mệnh hay món đồ an ủi tinh thần

Trong lúc khó khăn hoặc mất phương hướng, nhiều người có xu hướng tìm đến cho mình những vật cầu may. Đó có thể là một viên đá phong thuỷ, một lá bùa được ban phép, hoặc đơn giản chỉ là một nhánh cỏ ba lá được tìm thấy sau vườn. "Người ta thường trở nên mê tín khi phải đối mặt với áp lực về chất lượng công việc, rõ nhất là các diễn viên và vận động viên" - Wiseman nói, "Mỗi người đều có khoảng thời gian bất định trong đời. Và khi mọi thứ ngày càng trở nên tồi tệ, họ sẽ tin vào bất cứ thứ gì để tìm kiếm hy vọng về một ngày mai tươi sáng. Chẳng hạn, chân thỏ từng là biểu tượng may mắn trong thời kỳ Đại suy thoái, còn các khối xúc xắc bông thì luôn được các phi công máy bay mang theo bên người trong Thế chiến 2".

Đặc biệt ở thời điểm hiện tại, khi đại dịch Covid-19 vẫn đang khiến thế giới phải chao đảo, vô số vật cầu may bắt đầu được sử dụng ở khắp mọi nơi, như những yếu tố an ủi tinh thần và với niềm hy vọng rằng dịch bệnh sẽ sớm qua đi. Ở nhiều vùng tại Indonesia, người dân treo tetek melek (một loại mặt nạ thủ công truyền thống được làm từ lá cọ dừa) lên cửa, để xua đuổi và ngăn vận rủi vào nhà. Tổng thống Mexico, Andréa Manuel López Obrador, thậm chí còn mang theo chiếc bùa hộ mệnh của mình tới cuộc họp báo mùa xuân về vấn đề đại dịch.

Khắp khu vực Mexico và Trung Mỹ, lâu nay người ta vẫn kháo nhau đi tìm milagros (phép màu). Họ làm ra những tấm bùa nhỏ bằng kim loại, mô phỏng các bộ phận cơ thể bị tổn thương, để mang đến nhà thờ và bán ở các cửa hàng lưu niệm. Bùa milagros được cho là có công dụng chữa trị và tăng cường sức khoẻ cho bất kỳ ai sử dụng, dù là con người hay động vật.

Biểu tượng bọ hung của Ai Cập

Ngoài ra, người ta cũng gắn những thứ nhỏ bé lấp lánh này lên một hình trái tim nhỏ bằng gỗ hoặc kim loại, được gọi là thánh tâm (corazón). Trong Công giáo, chúng tượng trưng cho tình yêu lãng mạn và được đồn đại là có tác dụng bảo vệ chủ nhân khỏi bệnh tim, hay chữa lành những tổn thương sâu trong tâm hồn. Ở San Miguel de Allende, một vùng miền Trung Mexico, corazón vừa được xem là biểu tượng của thành phố, vừa là món quà lưu niệm phổ biến cho khách du lịch. Những chiếc bùa thánh tâm được gắn cùng milagros, in hình hoạ sĩ Frida Kahlo, hoặc có hoạ tiết chạm khắc bằng thiếc trên bề mặt.

Những món đồ ma thuật cổ xưa

Apotropaic, các biểu tượng hoá giải và xua đuổi linh hồn xấu, đã tồn tại suốt hàng nghìn năm. Trong số đó, bùa mắt quỷ được cho là có nguồn gốc lâu đời nhất, được tạo ra bởi người Sumer ở thung lũng Euphrates từ 5.000 năm trước. Chúng có hình dáng như con mắt, ở giữa là các vòng tròn màu xanh - trắng xếp chồng lên nhau, thường được thấy bày bán ở các khu chợ Địa Trung Hải và Ả Rập. Tại Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng đất của người Hồi giáo, biểu tượng mắt quỷ xuất hiện ở khắp mọi nơi, trên hoa văn bát sứ, chiếc vòng tay, hay thậm chí là cả thảm chùi chân.

Bùa mắt quỷ treo trên một cái cây ở Cappadocia, Thổ Nhĩ Kỳ

Một biểu tượng may mắn lâu đời khác là bàn tay hamsas, mà người Do thái gọi là "Bàn tay của Miriam" còn người Hồi giáo thì gọi là "Bàn tay của Fatima". Chúng có mặt ở rất nhiều chợ tại Maroc và Israel, với hình dáng bàn tay năm ngón, có chất liệu bằng đồng thau, thiếc, men gốm,... Người ta dùng hamsas để làm dây chuyền, đồ treo tương, nắm đấm cửa, cốc uống nước và vô số những đồ dùng khác, với ý nghĩa bảo vệ gia chủ bình an.

"Rất nhiều truyền thống và tín ngưỡng liên quan đến bùa hộ mệnh phổ biến khắp toàn cầu, chứ không chỉ ở khu vực Maroc, Ả Rập và các nước Hồi giáo. Họ đã đi theo con đường thương nhân để trao đổi buôn bán suốt nhiều thế hệ, nên họ cũng chia sẻ tín ngưỡng và văn hoá của nhau" - Maryam Montague, một nhà sưu tập người Mỹ gốc Iran hiện đang sinh sống ở Marrakesh (Maroc), cho biết.

Đôi khi, bùa may mắn cũng có thể được trừu tượng hóa hoặc có hình thức khác lạ so với nguyên bản. Chẳng hạn, bùa mắt quỷ còn được minh họa bằng các hình tam giác hoặc gương tròn trên mặt thảm, thay vì hình tròn thường thấy. Hoặc, theo Montague chia sẻ, ta cũng có thể thấy biểu tượng hamsa không có hình dạng giống bàn tay, mà thay vào đó là những chi tiết đại diện cho năm ngón tay: năm dấu chấm trên một cái đĩa tráng men, hay năm cái vỏ ốc được nạm trên một chiếc bùa hộ mệnh bằng da.

"Càng đi sâu tìm hiểu tín ngưỡng dân gian và văn hoá cổ xưa của mỗi quốc gia, ta sẽ thấy càng nhiều những yếu tố ma thuật" - Montague nói.

Có những sinh vật đem lại may mắn

Thú vị thay, con người có niềm tin rất mãnh liệt vào những vị thần, thánh hoặc những sinh vật được cho là có khả năng mang đến phước lành. Ví dụ như ở Thái Lan, hình ảnh con voi được thêu lên bùa, in lên túi lưu niệm hay áo phông và được coi là biểu tượng may mắn của cả quốc gia. Thậm chí, trong Ấn Độ giáo của người Thái, còn có vị thần Ganesh với hình dáng mình người đầu voi - vị thần bảo hộ cho sự tài trí, hạnh phúc và thành công.

Tượng toritos de pucará bằng đất sét được coi là tượng trưng cho sự cân bằng tốt và xấu trong vũ trụ

Ở những vùng nông thôn tại Peru và Bolivia, người ta coi torito de pucará (bò đực) là vị thần bảo vệ con người, và luôn để tượng của orito de pucará trên mái nhà. Còn ở Nhật Bản, hình ảnh mèo chiêu tài (maneki-neko) đã quá phổ biến, là hình ảnh của sự thịnh vượng và giàu có.

...Và cả những hành vi tín ngưỡng

Tại rất nhiều quốc gia, người ta không chỉ mang theo bùa hộ mệnh và sử dụng đồ vật để cầu may, mà còn dùng hành động trong cuộc sống thường ngày. Ở Anh, nhiều người tin rằng nên nói từ "thỏ" (rabbit) sau khi thức dật vào buổi sáng đầu tiên của mỗi tháng. Người Tây Ban Nha thì mặc đồ lót màu đỏ và ăn một tá nho khi chuông đánh vào đêm Giao thừa.

Ở nhiều nước Đông Nam Á, người ta kiêng cắt tóc, quét nhà vào sớm mùng một đầu năm, hoặc tránh vỗ vào vai trái của người khác. Như ở Việt Nam hoặc Trung Quốc, mọi người quan niệm rằng mặc đồ đỏ và sử dụng đồ vật màu đỏ vào ngày Tết có thể đem lại may mắn cả năm.

Tượng Thần Tài và Thổ Địa của người Việt

Bùa omamori treo bên ngoài một ngôi đền gần Nagano, Nhật Bản

Không có bằng chứng khoa học nào chứng minh được, những niềm tin như trên có chính xác hay không. Dường như, sức mạnh của bùa hộ mệnh nằm ở trong tâm trí người sử dụng. Wiseman cho biết, "Các nhà khoa học đã tiến hành nhiều đợt thử nghiệm, họ cho hai nhóm người làm một loạt các bài kiểm tra, một nhóm được phép mang theo bùa may mắn của bản thân, còn nhóm kia thì không. Kết quả cho thấy, nhóm có bùa thường đạt kết quả cao hơn". Điều này có nghĩa, những vật cầu may này thực sự làm giảm lo lắng và có tác dụng trấn an tinh thần, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của con người. Nhưng đồng thời, nhược điểm của chúng là ta có thể bị ám ảnh tâm lý khi chẳng may làm mất bùa cầu may.

Sau tất cả, những món đồ này, dù có phép thuật hay ma lực thực sự hay không, thì chúng cũng là hiện thân của những nền văn hoá khác nhau, mang trong đó những câu chuyện, lịch sử và tín ngưỡng có từ nghìn năm của loài người.

Đồi thông thơ mộng nhất xứ Huế, "mắt thần" ngắm trọn sông Hương Cách trung tâm thành phố Huế khoảng 7 km, đồi Vọng Cảnh là "thiên đường sống ảo" cho du khách muốn hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng không khí bình yên, thanh tịnh. Ngoài những "đặc sản chẳng nơi nào có được" như lầu son gác tía, cung điện đền đài, lăng tẩm, xứ Huế còn có nhiều thắng cảnh nổi tiếng...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Lễ đưa tang Kim Sae Ron: Mẹ ruột đi không vững trong giờ phút cuối cùng, dàn sao nghẹn ngào tiễn biệt01:06

Nam Thư bị chỉ trích vì mặc trang phục phản cảm, hớ hênh ngay trên thảm đỏ00:21

Lý Nhã Kỳ sau khi lộ bức ảnh xồ xề gây sốc: "Có thế lực nào đứng sau những trò ác ý này không?"00:33

Pha sang đường vỏn vẹn 16 giây của chiếc xe máy khiến hàng loạt phương tiện chao đảo00:16

Thảm đỏ hot nhất hôm nay: Lý Nhã Kỳ xuất hiện với visual lạ hoắc, một sao nữ Gen Z khoe vòng 1 đẹp ná thở01:49

Khả Như vào vai quỷ dữ, ăn thịt sống trong phim kinh dị02:29

Cindy Lư đáp trả khi bị nói ngoại tình, là nguyên nhân khiến Hoài Lâm tụt dốc không phanh00:18

Thách thức nhà vô địch thế giới, võ sĩ Trung Quốc bị đánh sưng mặt02:18

Nhan sắc con gái Lee Dong Gun (Chuyện Tình Paris) gây sốc00:40

Video từ camera an ninh ghi lại khoảnh khắc tuổi thơ của một đứa trẻ sụp đổ00:17

B Ray muốn tìm "ghệ mới" nhưng không quên "bóc phốt" người yêu cũ: Nói nhiều, ghen tuông, bào tiền?03:46

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Chiêm ngưỡng Đền Chín Gian giữa thượng nguồn sông Chu

08:38:30 20/02/2025

Đền Chín Gian nằm trên đồi Pú Pỏm là biểu tượng của sự đoàn kết với bản sắc văn hóa độc đáo của cộng đồng người Thái vùng đất nam Thanh - bắc Nghệ.

Những địa điểm du lịch Nhật Bản đẹp nhất vào mùa hoa anh đào

08:36:16 20/02/2025

Mùa hoa anh đào ở Nhật Bản là một trong những điều kiện đẹp nhất để thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên và văn hóa Nhật Bản.

4 địa danh có tên gọi kỳ lạ nhất Việt Nam: Số 1 như Vạn Lý Trường Thành thu nhỏ, số 3 ai cũng biết

08:34:23 20/02/2025

Dưới đây là 4 địa danh thu hút rất nhiều khách du lịch. Bên cạnh cảnh sắc đẹp, nó còn gây ấn tượng bởi tên gọi độc nhất vô nhị.

Đắk Lắk xây dựng 34 tour du lịch dịp lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột

08:32:23 20/02/2025

Tỉnh Đắk Lắk sẽ xây dựng 34 chương trình tour du lịch nhằm thu hút du khách dịp lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9, diễn ra từ ngày 9 đến 13-3 tới.

Tripadvisor: Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là những điểm đến hàng đầu

08:30:35 20/02/2025

Nền tảng du lịch trực tuyến hàng đầu thế giới Tripadvisor vừa vinh danh Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh ở nhiều hạng mục đặc biệt, trong đó có Điểm đến được yêu thích nhất mọi thời đại...

Không phải Bali, một điểm đến khác ở Indonesia khiến du khách rất thích thú

08:28:41 20/02/2025

Nusa Lembongan là một hòn đảo nằm ở phía đông nam Bali, Indonesia. Đây là một điểm đến hấp dẫn khác mà khách du lịch ngày nay thường lựa chọn, thay vì Bali đã trở nên quá nổi tiếng.

Hoa cà phê nhuộm trắng nương rẫy Tây Nguyên

08:24:37 20/02/2025

Thời điểm này, hoa cà phê ở Tây Nguyên đua nhau nở rộ, nhuộm trắng khắp nương rẫy khiến nhiều người thích thú đến chiêm ngưỡng, chụp hình.

Sẽ có tour du lịch hầm lò than ở Quảng Ninh?

08:20:19 20/02/2025

Ngoài những ưu đãi mà thiên nhiên ban tặng, Quảng Ninh có lợi thế đặc biệt khi sở hữu hàng trăm đường lò, khai thác than lộ thiên có thể trở thành sản phẩm du lịch độc nhất.

Hà Nội vào top 25 điểm đến được yêu thích nhất mọi thời đại

08:17:48 20/02/2025

Mới đây, nền tảng du lịch trực tuyến hàng đầu thế giới Tripadvisor đã công bố giải thưởng Traveler s Choice Awards Best of the Best Destinations năm 2025, trong đó Hà Nội được xếp vào ba hạng mục hàng đầu thế giới.