Nga và Ukraine vẫn bất đồng về hòa đàm và ngừng bắn

Tổng thống Nga vẫn bác bỏ công thức hòa bình của người đồng cấp Ukraine trong khi Tổng thống Volodymyr Zelensky bày tỏ hoài nghi về lệnh ngừng bắn, cho rằng đây là một câu chuyện không thể thực hiện được.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 17/5 (giờ địa phương) cho biết, trong chuyến thăm Trung Quốc, ông và Chủ tịch nước chủ nhà Tập Cận Bình đã đề cập đến cách thức giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine, với những đề xuất bổ sung mới mà nhà lãnh đạo Trung Quốc đưa ra mới đây trong chuyến thăm châu Âu.

Tòa nhà cao tầng bị hư hại sau cuộc tấn công tên lửa của Nga ngày 14/5 tại Kharkov, Ukraine. Ảnh: Getty Images

Ông nhấn mạnh, Trung Quốc chân thành giải quyết vấn đề một cách hòa bình khi đưa ra nhiều lựa chọn khác nhau và hành xử linh hoạt, nghiêm túc. Ông cũng một lần nữa bác bỏ công thức hòa bình của người đồng cấp Volodymyr Zelensky, tuyên bố sẽ không tham gia hội nghị hòa bình tại Thụy Sĩ vì đây là một nỗ lực của Ukraine nhằm đưa ra “tối hậu thư” với Moscow về mặt ngoại giao mà không tính đến tình hình trên thực địa. Tuy nhiên, người đứng đầu Điện Kremlin khẳng định, Nga sẵn sàng cho các cuộc đàm phán “nghiêm túc”. Đề cập đến cơ hội ngừng bắn trong thời gian diễn ra Thế vận hội (Olymlic) Paris 2024 theo đề xuất của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, ông Vladimir Putin đánh giá đó là ý tưởng đúng đắn nhưng ít có cơ hội thành hiện thực: “Chúng tôi đã nói về những suy nghĩ của mình về điều đó. Đầu tiên, những nguyên tắc Olympic này, bao gồm cả ý tưởng lệnh ngừng bắn Olympic rất đúng đắn. Không phải ngẫu nhiên mà điều này đã được cộng đồng thế giới thúc đẩy trong nhiều thế kỷ. Nhưng rất ít nước tuân thủ nguyên tắc này, ngoại trừ người Hy Lạp cổ đại. Nói chung, bản thân ý tưởng này là rất đúng đắn và mang tính xây dựng”. Về phía Ukraine, bày tỏ hoài nghi về lệnh ngừng bắn, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho rằng, hai bên sẽ tập hợp lực lượng trong thời gian này và sẽ không thể ngăn cản đà tấn công hay những cuộc giao tranh sau đó. Theo ông, lệnh ngừng bắn có vẻ như là một câu chuyện không thể thực hiện được. Nhà lãnh đạo Ukraine tới nay vẫn giữ quan điểm từ chối đối thoại với Nga, với hi vọng nước này có thể chiến thắng trước Nga, với việc Mỹ và đồng minh duy trì hỗ trợ quân sự. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, những cam kết hỗ trợ hiện nay của phương Tây cho Ukraine sẽ chỉ kéo dài cuộc chiến, chứ chưa giúp Ukraine thay đổi cục diện tình hình. Hai bên, dù sớm hay muộn, cũng phải ngồi vào bàn đàm phán hòa bình.

Liên quan tới tình hình trên thực địa, bình luận về hoạt động của Nga tại điểm nóng Kharkov – thành phố lớn thứ 2 của Ukraine, Tổng thống Vladimir Putin khẳng định, Moscow không có ý định chiếm thành phố này dù lực lượng của Nga đã đạt được những bước tiến đáng chú ý trong những ngày gần đây. Ông khẳng định, đang đạt được thành công trên chiến trường bằng cách hành động “theo đúng kế hoạch”. Khi được hỏi về mục tiêu của Nga ở đó, ông lưu ý rằng, Ukraine phải chịu trách nhiệm về giao tranh gần đây trong khu vực, vì “đáng tiếc Kiev “tiếp tục pháo kích vào các khu dân cư ở khu vực biên giới, bao gồm cả Belgorod”. “Thường dân đang chết ngoài kia. Mọi thứ đều rõ ràng. Họ đang bắn thẳng vào trung tâm thành phố”, ông nói, đồng thời nhớ lại rằng ông đã công khai cảnh báo Kiev rằng Nga sẽ buộc phải thiết lập “vùng đệm” tại các khu vực do Kiev kiểm soát nếu các cuộc tấn công tiếp tục. Khái niệm “vùng đệm” lần đầu tiên được người đứng đầu Điện Kremlin đưa ra vào tháng 3 vừa qua, sau một số cuộc tấn công đặc biệt nguy hiểm của Ukraine vào Belgorod khiến hàng chục dân thường thiệt mạng. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev mới đây đề cập khả năng tạo ra một “vùng đệm an toàn” sát biên giới Ba Lan hoặc thậm chí nằm cả bên trong lãnh thổ Ba Lan.

Về phía Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky miêu tả tình hình ở Kharkov là “rất nghiêm trọng” và nhấn mạnh rằng, Ukraine “không thể để mất” thành phố này. Kiev trước đó đã công bố việc tái triển khai lực lượng dự bị cho khu vực mặt trận Kharkov. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine thừa nhận rằng, Kiev chưa sẵn sàng đối phó với cuộc tấn công quy mô lớn của Nga do sự chậm trễ trong việc vận chuyển vũ khí của phương Tây. Trong một bình luận tương tự, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel gọi tình hình trong khu vực là “cực kỳ nghiêm trọng”. Một số phương tiện truyền thông cho rằng, việc Nga dễ dàng tiến quân ở vùng Kharkov là do Kiev không thiết lập bất kỳ hệ thống phòng thủ thích hợp nào. Theo tờ The Guardian của Anh, bất chấp những cảnh báo trước từ Anh, các tuyến phòng thủ của Kiev ở biên giới vẫn rất mỏng manh thậm chí không tồn tại. Theo tờ báo, London đã cảnh báo trước Kiev về cuộc tấn công của Nga ở khu vực Kharkov, nhưng Ukraine đã không chuẩn bị tích cực khiến lực lượng của Moscow giành được lợi thế nhanh chóng. Chỉ huy người Ukraine Denys Yaroslavsky cho biết tại Vovchansk, cách Kharkov chưa đầy 64km về phía Tây Bắc, tuyến công sự và mìn đầu tiên không tồn tại. Trong khi đó, cựu chiến binh Ukraine có mối liên hệ trong khu vực cho biết đơn giản là Kiev không có các đơn vị phòng thủ sẵn sàng chiến đấu và lực lượng phòng thủ không được bố trí hợp lý.

Những khó khăn về quân sự của Ukraine một phần là do Mỹ tạm ngừng cung cấp vũ khí suốt 4 tháng. Thách thức này sau đó đã được giải quyết vào tháng trước, khi gói viện trợ trị giá 61 tỷ USD được Quốc hội thông qua và các nước châu Âu nỗ lực tăng cường sản xuất vũ khí trước cuối năm 2024. Cùng lúc đó, Ukraine đang gặp khó khăn trong việc tuyển mộ binh sĩ và đã giảm độ tuổi tối thiểu từ 27 xuống 25. Tình trạng thiếu hụt pháo binh, hệ thống phòng thủ chống tên lửa đạn đạo và bom lượn tầm xa đã được quan sát rõ ràng trong những tuần gần đây. Tuy nhiên, ông Jack Watling, chuyên gia về chiến tranh trên bộ tại Viện nghiên cứu Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia, cho biết, Nga cũng đang khắc phục những hạn chế của quân đội và bắt đầu kết hợp với các lợi thế về đạn dược của họ. Ngoài ra, hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không suy giảm khiến Ukraine phải tập trung vào việc ngăn chặn các máy bay phản lực Nga ở tiền tuyến. Hơn thế nữa Ukraine cũng phải phát hiện và tiêu diệt chính xác các mục tiêu phía sau tiền tuyến. Bên cạnh đó, Ukraine cũng đang gặp khó khăn về vấn đề nhân lực, khiến họ không có khả năng xây dựng các công sự dọc theo toàn bộ biên giới phía Bắc.